i.Tetri z.
Pertranfi*
c aliud
quàrn re*
gnare.
Quia neclexper Mofcnpotuitregnum mortis auterrcab
Atlam vlquead Mofen, non fuper omn es,fedin cos, quipec-
caueruntin fimilitudinem prauaricattorits Add : Nam introiuit
quidem mors in mundum, & in omnes pertranfiuit, non
tamen in brimés regnauic. A liud eft enim percranfire, 8c
aliudtegharev: Peccatum/etenim pertranut etiam in iu-
ftoV& ieui quadam eoscôntagione perftririgit yih præua-
ticationibus vero>ideftj quia letotamême, aç deuorione
déiiciuritfregrium tenet, Sc omni poteftate domi narur. Si
veroy Vtin nonnullis exemplaribusinuenitur, ettaminpos
'qui nonpeccàuêrùntihfimilitudinem Adi., rnorsifta, quæin inferno
animas detinebar, regnaflè dieatur , inteliigim us &
fan dos quoqueTub iftam mortém,criamfi n on peccàndi
Ada quo-
. modo forma
Chrifti
gcrar.
dantiam gratis,& doni,& iuftitiæ,& regnabunç per vnum
iefum Chriftum gracia Dei, quæpcrtinet ad remilfionem
peccatorum per baptifmum : Donum abundantia donations
Ipiritus landi,quia multafuntipfiusdona. Nam indicium
quidcm ex vno in condemnationem : gratia auttm ex multis
delictis in iuftificationem'] Ex vno ergo quid nifi dçlidoî quia
fequitur: Gratta autem ex multis deliftis in iuftificationem: quo-
modo ex vno delidoin condemnationem ? nifi quia fuie
ad condemnationem etiam vnum originale peccatum,
quod in omnes homines pertranfijt. Gratia veroideo ex
multisdeltftis in iuftificationem, quia non folum illud foluic
quod originalitcr trahitur, fed etiam estera , qusin vtro-
que homme metu propriçvoluntatis adduncur.Igitur ficfedcertcmoriettdilége'decïdiire.
Chriftum vero ideirco | ut per vnius delidum omnes homines in çondemnatio-
in ihfernüm dcfcendüïèi non folum vt ipfc non teneretùr nem,fubaudis, peruenerunt:Nùllus enim hominum, nifi
à morte, fedçosquiibinantam prsuaricarionis, vt dixir | perAdam trahitur ad damnationem,de quaper lauacrum
mus, crimine,quàmmôriendi ditione habebanturabiol-jregenerationishomincsliberantur, & nullus hominum
ueret.lnfan tes fiint qui non peccauerunt in fimilitudinem ! ab haedamnatione, nifi per Chriftum libetâtur î ideoque
prsuâricatio'hisÀds: quia non habentaduale, fed brigi-| ex vtraefue parte dióki font omhes, Sicutenimper inobedten-
najc> . j ttam vnius hominispeccatoresconfiituttfunt multi, ita & per vnius
Qui eftforma futurs ] Siue ideo forma fuit Chrifti, quia ’ obedttionemitifticonftituemur multi 3 Sicutexemploinobe-
ficutAdam fine coitu à Deo fadus eft, itaille èx virgine 8ç | dien ris A d s peccauerunt multi, ita & Chrifti obedienriæ
fpiritu lando procelfit : & ficut ex latere Adam Euaiada : iuftificàntur, raulti. Grande érgo crimçnÿnôbcdientiæ
eft,ira Iponlà ecclefia ex latere Saluatoris form ata eft. Siue , eft,quodtantos occidit.' Lex autem fubintrauit, vtabundaret
vt quidam dicttstt:quiiftfitrmafuturi,vi<icns requiri polie e- peccatum '3 Ne diccrent Iudæi: fed nobis peccatadimifit :
contrario,hoceft,ficutillepeccaticaput,iraôéifteiuftitiaei non,inquic,yenitpeccatadimittere,feddemonftrarede-
Sed nonficut deliftum, ita & donum ] Cùm fuperius dixiflèt j U(aal,&dûm fcienterpeccatur, coepitabundaredeliiâuni;
Apbftolûïdè Adam,quieftformafuturi, vidensreijuiri ! acfidiceret.vtvideo,lexpeccacaftonabftulmfedadieeit,
pô^v^dôd'fî ^damÿo'rmaChriftijergo&ineoqùopeq-j non ramen fuovitio,fèdillorum. Subintrauït autem, hoc
cauit, heceflè eft vt foroaàhf Chriftihabeat ; hoc autem dej eft, fubito iritrauiry& ita contigit, vr ab undare t deliäum :
Chrifto videbaturabfurdum> continuo fubiungit; Sod non ! quia mimicus plus exarfit , vidcns hominis curam habere
ficut deliftum, it a & donum -.Sein cipit ex hoc fermo ne veluti Deum,vt ilium etiam per legem reuin faceret, ne Deo a-
femetipfumexplanare, quomododixerit fôrrnàm Chrifti i fpiei merpretur. Aiiter:vcàbundaret deliäummam abpn-
eflè Adam, nec finearte profunda dicèhdi Apoftoius for- J dantius, & perniciofiuseft, quandoab fcienteAc prsuari-
înam'Ghrdti éflè Adam pofuïti qus fit per genus fimilis, i cantepeccatur.-Nam prohibente legèviolençiuspeccatur,
forma & fpèciè'cdntraria. Per genus namque fimilis for- J quàm fi nulla lege próhibita committantur. Lexautem fté-
maineo, quodficüt'ab vno Adam in plures homines dif-j intrautt, lex fcilicet membrorum, repugnans legimentis-
funditur. Species vero contraria1, quod ex Adam prsuari- lpfa ergo fubintrauit legi naturæ, y t abundarfct deliäum.
catione certàpeccatores cónftitufUunt multi, Çhrifti vc- Vbiautemabundauitdeliäum,fuperabundauit&gratia ] Sicut
ro obedientia iufti conftituuntuf multi. ait S aluàtôr: Cut plus dimittitur,amplius diltgit. Manifefta eft
Multo mags gratia Dei, & donum in gratia vnius hominis Iefm enim quanticas beecati, vt feiretur gratjémagnitudö. £ft
Chrifti,in plures abundauit 3 Ex hisaftèrit, completa*eflè.i autem grandis fuperabundantia,quod vbi peccatum fuit
qusdefuiftèihprioribus videbantunNammulcum inter- & mors,ibinuuceftgratia,& iuftitia,& vitasterna. Super-
e ft, quod ibj in omnes homines dixit pertrànfiftè pecca-1 abundauit gratia 3 Donum Dei omhmm peccata contelaobd*.
tit aioc
Lciabm-
date dei'
Multes &
- omnes in
Paulo i-
dem eft.
D
turn: hie verb donum& gratiam Iefu Chrifti in plures ab
undafle^ cum & omhes homines plures intelliguntur, &
piuresmultosintelligi non videtur abfurdum , maxime
cumihfequentibus dicatapertius: Sicut per vnius deliftum
omnes homines in condemnationem, per vniusiufiitidm omnes
homines in iuflificationem vita. Ec vt euidentius oftenderet,
omnes homines, 8c ihultos. homines idem efle, addit his:
Sicut enim per inobedientiam vnius peccatoresconfiitutifunt multi,
fic & per vnius obedtentiamiufti confiituentur multi: Quod fu-7
perius omnes homines dixerat, hic eodem fenfu mulros
nominauir. Si enimobvnius delidlum multi mortuifime
Vtintelligatnr,nonmagisin multos,cumib!qmma-
gis multi fint qui damnabun tur,fed rnagis abundauiuquia
in his qui per Chriftum redimuntur temporaiiter, valet
form^ mortis ex Adam^ In aetetnum autem valebit vita
forma per Chriftum. Quamuis ergo,inquir, Adam futuri
forma lit, econtrario tamen plus praftat Chriftus eis , qui
regenerati font, quameisnocueratillegeneratis. Sed non
ficut deliftum,tta&donum: quia mors quidem vnius delidto
regnauit per vnum. Qdi autem abu ndantiam gratia &
doni iuftificationem accipiunt, non folum vlrrarfon regnat
in eis mots, quod &ipfiim vtiq-, non parua eflet gratia^,
fed &: alia duocis feruntur bona: vnum,quod promot-
te in eistegnar lefusChriftus:aliud,quod etiam ipfiregna-
bunt per vnum Iefum Chriftum.Cumergo neceilatio hac
in eos cueniunt, id eft, vt regnum mortis eflugiant & pro
morte regnet ineis Chriftus.'imo vt cum eo'ipfi regnent in
vita, manifeftum eft, quoniam nonfitdelidfum ita vt donum.
Volepsautem Apoftoius oftendete, quanto maio-
ra per Chriftum animare'eipit , quam amiferac per Adam,
ftequentat iftps fermones, vt dicat multo magis 8c abunxit,
vt diaboli inuidiam nihil prôfqciflè doceat. Superab-
undauit ergo gratia; quia peccatum ad tempus regnauit,
gratia autem in aeternum ; Dei enim eftregnum gratiare-
guante,ficut diaboli regnu ro erat peeçato régnante.
C A P V T* V L
/^\Vidergodicemusl Manebimusinpeccato, vt gratia abun-
K ^ d e i i ] Quoniàm fuperius dixerat., quiavbïàhundaiùt
peccatum,fuperd/undauitgratia. Nafcentem exhocqtueftio-
nemnuncfibiipfe proponit: |irgo peccandum eft, vt gratia
plus abundet i Sedabfolutionemciram quaeftioniso-
fteoditi cumdtcit: Abfit. Et continuo rationemfubiccit,
mortuos dicenspeccatö eos , in quibus abundauit gratia.
. »
Nam qui mortui fumuspeccato,quomodo amplius viuemusin to2~\
Vult tam firmum eflè bapeizatum , tamque perfeiftum,
quafiquipeccare non pbifit.Superueniente gratia Dei per
Chnfturh , 8c in nobis per fidem lauacrO fpirituali régnante,
cocpimnsviuere Deo , roortuiaytero peccato, quielt
diabolus. §icut Deo viueredicituris, quifecundum vo-
luntateml^ei viuit : ita & peccato viuere dicitur is, qui fecundum
volutitatem peccati,id eft, diaboli viuit. .
Anignoratisfratrcs, quiaquicunquebaptizati fumusinCbri-
fio lefu , in mortem tpftus baptizati fumusl ] Oblerua dili-
gentius ordincm didforum 8c conlequentiam : Comparât
enim mortem, quae per Adametat, vitre qua: per
Rffoaa
Da &
d a b e i.
Chfiftitmefty &dicit: Non ficut deliftum, ita & donum. Et.
item poft hæc ait legem fubintràuiflê, yc abundaret pec-.!
catum ; abundante vero peccato , fuperabundaftè gra-
tiam. Et inhis foluit quod videbatur efte contrarium,
& dicit:
Peco«®
eft*!«1®
mortuifumuspeccato , quodviuemus in eoi , omniavitiadepofiumus,refiugentesin nouirate, &de
V dens rebus ipfis pftenderc.quidfit mortuum ciré pecca- tero non peccern us ,fimul&refurrefttùnis Him [miles ertmtts »
° dicens:' An tgnoratiifratres8cc. Docens per hæc,quia fi ! in corporis fcilicet gloria,non in diuinitatis natura. Scitntes
1 ’is prius peccato fit mortuus , is necçlfario in baptifmo j quia vetus homo nofierfimul crucifixusefi ] Vetushomo nofter
^onfepultus eft Chrifto, Si vero no ante quis mpritur pec- j intelligenduseft, vita prior qua duximus in peccatis,cuius
Cato non poteftftpeliricuin Chrifto; nemo,enim yiuens J fii^em&inreritumfaciinuSi vbirecipimusin nobis fidem
S '! quando fepelitur. Qtiod linon fepelitnr cum Chrifto crucis Chrifti, per quam icadeftruitur corpus peccati, vt
eclesirime bapt’izatur. Ec intuerc diligentius adhuccoqr | membranoftra, quæ feruiebant peccato, vitra ei nonfer-
fequentiam myftici ordinis-.morere pnuspeccato, vtpof-1 uiant,fed Deo. Simulcrucifixus efi J Scilicet Deo. Per ba-
fisciim Chrifto'fepeliri: Morriio enim;fepultiira dçhetur, ptifmum cum Chrifto te ctucifixamintelligc, qui mem-
Sienim viuisadhucpeccato cbnfepeliri çpn potes Chti- I bramdecorporeeiusfa<ftuscs, &ille quidem mnoxium
fto neCinnouo eius fepiUchrocollpeari, quia vetus ho- j eorpusappendit,vt noxium fufpeudasavitijs:Inquomy-
motuus viuit,&'non poteft in nouirate ambulate,inChri- fterio Moles ferpentem æneum in del^rto fufpendit.Ff de-
fto Iclu, id eft, ip nomine kfii.Chrifti. In mom ipfius bapti- [flruatur corpus peccati ] V t deftruatur corpus noftrumàfèr-
zattifurttusl Hoceftinfimifitudinem mortis eitis. Cut A- uitutepeccati, vt fiat mançipiumiuftitiæ, quod fblebatef
poftolus dc baptifmo nunc loquens,&de Iefu dixerit, cq- j fe peccati: Omnis enim qui facir peccatum, (eruus eftpec-
{epulti fungus per b^ptifmum^dc nun^ùam dîkit, Chrifto J Cati. Corpus efipeccati ] Id eft, iniquitas, cuius caput diabo*
eonbaptizàti fumuSîèüum vtiq-, non baberétur legiti.mum \ lus, cuius membra enumerat Apoftoius eflè fuper terram:
baptifma, nifi fub nomine trinitatis. Scdimuerepruden- j Quæ fqncîornicario,auariria, contenue, ira,dolus. Item
j tiamPauli:quandoqùideminpræfentrlGço.non t^m bap- i ’fecundüm Ambro&amivetushomonofierimalosAâmcmd*
tifmi rationem,quàmmortisChrifti4ifcuterecupiebar,ad fixos dicit, id eft, morutôs. In cruce autem autor peccati*
cuius fimilitudinem etiam npsfuaderet mori deberè pec- id eft,diabolus deftruétuséft: Qui enim mortuus eft, iufti-
} cato-& corifepeliriÇhriftq. Ètnpneratvtiqjcohueniens, ficattiseftàpeçcatp,hoceft,aliénaseftdpeccarq^-mortuus
i . . . . - 1 . __y irai r n in . -------1 . ____ » ‘.iro Sr vt vbi de morte dicébat, vel patf em nominatet, vel fpiri- n n i name r lf D p n Hfin
tumfanélum : Verbum carofaftume/îj ócmerito vbi carq.eft»
ibide morte tradtatur.Si mortuiUimus peccato, 8c confe-.
pulti fumusChriftp, 8c çonfurreximus curn eo, ueceflarió
videbiturfecundum hancformam pftendi, quomodo etiam
cumipfo tres dies ,& tres noxfles in corde terræ fueri-
miïs fepulti, 8c vide fi po ffimus tres dies confepulri,Chri-
fto faCefe. Cum plenam trinitatisconfeflibnem capimus :
lux enim pater,& in lumine eius,qui eft filius, lumen videmus
fpiritumfandum.Faciamusautem & tres no&es,cum
tenebrarumignorantia,patrem vnà cüm mendacio,quod
exeó natuméft calcamus. Sed ócrértio loco fpiritum er-
rorisdeftruimus, qui infpirat pfeudoprophetis.vt dicant:
hæcdicit ©ominus, cum Dominus nonmifit. Sicut Chn-
ftustriduanamortelepulchroconditusfuit,ita8c nosin-
traaquæ.id eft , . intracognitæ naturæ fuæ trina mçrfione
difpoûri: dura defcetldimus,lèpelimur: duin emergimus,
fafeitamur. Vides quid diftetànter aquæ, interque lpiritus
fanâ:i operationém, per quamdeducividemusin tumulumyper
fpiritum præparari probamus ad r e g n u m , nos
innouitatevftaambulemus. Nouitasautemvitæeft,ybiye-
' terem hominem cum aélibus cius depofuimus, & indui-
mus nouum hominem, qui fecundum Déum creatus eft ,
& qui renouatur in agnitioriem Dei, fecundum imaginein
eius,qui creauit eum.Sicut autem vetusfemper yeteralcit,
& de diein diem femper vetuftipr efficitur, ita & nouus
hic femper innouatur, & quotidie fi dici potéft, ipla noui-
tas innouanda eft, vt nunquam fit quando hæc innouatio
non augefeat. Baptifmura itaqi refurredionis pignus eft &
imago, & ideo per aquam celebratur ; vt ficut aqua Iprdes
ab lu it, ita ôcnos-per baptifmum ab omni peccato Ipitita-
! lirer purgatos 8c innouatos credamits. Si enim complantati
faftifumusJîmilitudini mortis eius. ] Quid eft complântari fi-
I militudini mortis Chrifti î quo velut plantam alicuius o-
i ftendit mortem Chrifti , cui nos cpmplantatos vult nunc
j eflè,exfuccoradiciseius: Radixquippefuccrelcensproducat
ramosiuftitiæ,6cfrudusaflèrac vicæ. Quod fi vis de j feripturis agnofccre,quæfitiftaplanta,cui complantatièf-
I lè debemus,&,cuius generis arbor, audi quidde lapientia
fcribitur:Arbor,inqiut,vitæeft omnibus Ipcrantibus in fe,
&qui confidunt in ea tanquam in domino; Chriftus ergo
virtusDeijÔC Dei fapientk,ipfe eftAbprvitæ, cuicpmplâ-
tàtidebemqf, &houoquodam atq-,amabilidono,.mors
illius nobisvitæarbor efticitur. Omnis planta hyemis té-
pore mortem,réfurredionem veris expedat:fi ergo & nos
in Chrifti morte complantati fumus, in hyeme lèciilieius
&præfentis vîtç, etiam ad futurum yer i n u e n ie m u rfru dus
iuftitiæ ex ipfius radice proferentes* Simili&h[urrèftwnïsc~
enim omnino non peccat ,‘ita& qui natus de Deo eft, non
pcccancrucihxus enim,omnibus membrisdolore occupa*-
tis, peccare vix poterie. Si autem mortuifumus cum Chriflo^
Præfenti lermonè Apoftoius condufionem omnium fa-
cir,quæin fuperioribusaftruxerat,&dicit: Siautem mortui
fumus cum Chrifto,per hæcfcilicet» quæ fuperius ofté-
dit. Credimus& contiiuemuset 3 Nondixit, 8c jonuiximus
ci,ficut dixir morcuifiimùs, fed conuiuemuSjVt oftendat,
quia in præfenti mors operatur: vira autem operatur infu-
turo, tune fcilicet cum Chriftus manifcftus fuerit ^ quiçjl
vita noftra,abfconditain Deo-. Vrideconlequentctintel-
ligitur, quod ficut mortui non lumus, nonconuiuemus,
quiahuius non lumus membra. Scientes quod Chriftus fur3-
gens a tnortuisjatn non moritur3 Securitatem de tefurrediô-
nefaluatoris oftendit,ad;quam fie venire contingetj fi me-
lioris vitæfueritæmulatio; Siue iam non poteftis iterum
bapcizari, quia Chriftus non poteft iterum pro vobis cru-
cifigijficut diéltad Hcbixosümpoßtbileeft, quifemelJuntiüu-
minati & c, (^ib us non poenitentiamnegat*lcditeratio-
nem baptifmi diffitetur. Qui enim mortuus eft peccato ] Quia
ipfe peccaca noftra portauitj&pro nobis doluit, ne de cæ-
tero peccaremus : nec Chriftus iterum pafliiriis etir, nee
i morsdominabiturineum. Quod autem vmt,vmtDeo]Vi-
i uere àutem Deo, ita intélligendumèft j quaû expleto eô
! quod fn forma Dei pofitus, exinamuitfemetipfum , formam
feruiaccepit,&faftuseft obedienspatri vffc ad wJor;ë,rurlum per-
' maneat in forma Dei, atq\ æqüalis patri. Ita&vosaftmate,
vosmortuos quidem ejfepeccato 3 #Non finecauia autem dixir,
exiftimate vosmortuosefte peccato^quod melîus.qùidem
in Græo>^ habetur.Cogitate vos morcuos eflè peccato;Res
enim dé qua fermo eft,in cogitatione confiftic,quia huiuf-j
modi mors nonîn eftèdu, led in cogitatione habendaelh
qui enim èogitet, velexiftimetapiid femctiplum luortuü
le eflè peccato, vetbi gratia, fi concupifeentia mulieris tra-
hat,fi argentiifi auri,li prædij cupiditas pulfet,& ponam iri ?
cordémeo quod mortuus fim cum Chrifto , 8c de mottej
cogitem, extinguiturcontinuo concupifeentia, 8c effuga-
tur peccatum. Sed & hoc quod,addic» Viuentes autem Deo
in Chrifto le/« [J^Non mihi videtur ociofum: fimile enim pu-
co eflè viuentes Deo,in lapientia,iupace* in iuftitia,in lan-
dificatione , quæ omnia Ghriftuseft. In his ergoyiuere
Deo,hoc eft,in Chrifto Iefu. Now regtet ergo peccatum in ve-
ftro mortah corpore j Mortale corpus eft ex caufa præuari-
cationis Adæ, ex fide au tem Chrifti forte creditur irnmor-
talc,fi non regnet peccatum.
Sednequeexbïbea tis membra veftra arma iniquitatis peccato J
1 Id eft, diabolo : Vnumquodque membium, fi officium
I fuumin m a l o s vfus verterit, àrm a iniqu.itatiseflicitur, ad
Helr.it.
Iteratio
baptifmi
îtctflèvii
Men'b ra
noftra ar*
nww] Duplex inteltjéimrrefucreiâio.ynajmcntcôi pro-jiufticiamexpugnandarà^ . .
polïtoacfidecumGhdfto àtenenisrefurgimus j vrcoele- S 'i'xU b « ' voiIMUnqum'xmmm, a ,«»«. ] Peccato
ftiacogitemusi Altera,qU*generalis omnium eril in carne -
rerurre^io.V^ljxiwnmrnmrirdHfaófir e .id e t t.fi.in b ap tifm o /tii»D ra ]V 'r c> cn In s ,q u ian teX ld e b a t a d c o p c n pj lc e g d um .
-î L—J 1 • . i .. i ■■■ ■■■■—-------- hune'