A 1
B
Corinthit
dialectics
fludiolî.
c
Principes
& pocefta
tes.
Aa.i.
Ephtf.6.
1Matth.\
Rom. 8.
Séduit/ Hyber. inEfiß.
4S0 ______ • - —r
QUIA n n m,,lt,/xpit»tt,]Hoc contra illos ait oblique, qm
ikmspcmos,&for tintes Apofiolis, & nobihorcsexfa-
-craotali ftirpe defccndere iaftaBant. Sed quaflultafunt
iMHîidi1Sculra,id eft,corda, vel mgcma.Tt t a p a i« faptmrastlldeftifapientia.
Fortia.nobiUai vtuqu afintXUln ,
hoceft,fapierttia,fortiainobdiadiffiparet. guijaautbß
ncbùfapientia^ Qüj libi léfflper fa p ie n u a ®
cft fapîentia,vt nos ficcrct(apicntcs &mftos & randlos.
In d«min»îl»ri«»'3 Nèncminfibi.fcdpcodona quæ ac
cepic reputet.
fc À p V T H.
jp t r t o cum venijfem a i ves flattes, v«ti tmmm minemii.
b/irm»n«m]NoIuit pompofmn eloquent,æfermonem
aftare in prædicationc diuinaroyftenorarn Del, hoceft,
Dcamationcrf. Chrifti,&vocanoncmGentium. Er hune
mifixuml Quod ftultum apnd hommes viderai elle.
1 egfin Jfifmitatij Non iaaàntia, fed humtlitate, feu
modnccpiagas.Se vmdiâam potenter mal,que» dedi.
ri,nare] Ne vos Chtiftdm hegaretis. Er trimere] Ne meo
cft^udthlianàëxiiortdtio. Mtcatu,
J V Publica coram populo domina. Nem» perfuafit,«'
bun,anafaptenti£}
apud illos difputatlorie Vti.ne hocjuoque ilhs nouà ali
quaPhilôfdphià viderecur, fed mag,s ,lhs virtutes & mr
taenia mdnftràbir. SapiibtiàmàulemliiqmmurmterperflapQ
i .. r .J.-üiii. nris faoientiam non habere, qui.
’Cf .»f' » __________ -_________i
Hocfenlh Apoftolusdixilfe credcnduS eft, q u o i .cârnàjjÇ
busoculis, Seaurecarnali, 8ecogitacionctnorcali, non
pollunt fpitirnalia comprehendi.dicir enim Apbftblus; U "
Nobis autem t’eueldtDeusperJpirïtumfuum : Si autem reuelà-
tum eft Apoftolb.intelligerc debemus, quod 8e ille alijl
rëuclabit.nbbis ibefem reuelauitDeus per (piritum fuum,
hbceftjhbn meritb hoftrb, fed fua gracia, quiaper fideni
accepiraus fpiritum fanftum, qui voluntatem Deinobis
bftendic. Sandti'videbunr, qhod Pàulus teftatur : nobis
autemtelielauitper fpiritum fandlum , quodfuturi fu-
triusj vtIoannes ceftamrs quiaeiim videbimus ficuteft.
nuiilnitnfcitboAtinubt,quahBibinùfunQ Iditft, qux cogica- Realujl
tioncsverfanrurinhomine.tHififlirimfcoffimûj Hoceft, WÊt \
bohfcièntià, vtHieronÿmus exponit. Nsn * 8 » butoaua
fapimtikPcrbitl QuÆVobisinhuntiamüSinobàPhllolo.
plus, velGrammaticis i led àfpiritu Der erudm fumns.
Spiriwiiito] Hominibus,quicapcreportuht.iSpir,tirai«]
Documenta. Icomparbntes] Proedicanres. . ; ;
icula monltrauit. 1 - " * - ----- r- ; -
LC f, diccrctj He putetis nos fapicntiam non haberc, quia
os Kabemus fapientiam diutnàm, fed vos elmhunc caeren0npbteffis)
4uiaadhuclaaenurrim,n.,&mfide
larnuli comprobamini. tliquepmapüm] Hoceft,tegutn,
cl Philofophdmtn; qiii inhocfcculoprimâtumteriere
identur.ÔnPpirMMmJCHriftdm^uieftabfcondilusaB
ncredulis & infipierttibul. Suimneimpimctpm burnt fiulitcgnotlit]
Hoceft,tfilatus,6eCmphas,aeHerodes Se
.rincées Sacerddtumivel dâmoneli Vnde Apbftdlus de
»rincipibusSepdteftatibushuiuslèeiili diet. Simm « r
mui/fint,miiquam OminUtU matcflatuiirubifixijfin r]Eitcon-
raMarcusEuangelitta de dremotnbus^icl[cubant mm t-
rumtlfe. Si dimpiies fciebant$uôtriodd poteftatbs igno-
abant î Quibufdam videtur prititipes & poteftates hu-
us feeuli,Iudætjrùm maiorcs8eprincipes dixiffe; qui m-
rtaPetri Atioftoli didla i ignoraüCrhnrqdodmaletace-
:em:menim: Sau flaires,quuper igiimntiabifaiflubet maum,
ficut &itintipes Vlpii ludæoram Principes hi tue-
ainr, non tarnen huius fecüli Principes d,ci poçberunt,
juippequi inpoteftafem redaft, f e i n t Ramarfdmm,
oStentes nori fehabereregem tlifi C jfa rcm iH , autem
-iflcides.qudsalio loco fignafiit Apoftolus dicens : Nc i
r. n .a.*:. Ctriouihem* (edaduei’lus
Ammalu Ammbomo,&c. ]Qui fpirithm Dei nbn habet,
ahlmaliseft.qui rituanimalium viüit.lbla conimoda cat-
nis feftans: ahimalis enim habetanimarn, non habet in-
telleàùm.ided hon peteipit qua; hint Ipiritus Dei,id eft,
fpiritualia, quæ fpiritus docct, verbi gratia : quomodo
Chriftus incaînatus fit,.vcl qùid gratiæ ccedentibus
fcrt crux Chrifti.Sflilritiu enim g,UQPrtob frultitia eft illi,
quanddauditnatumDominum,8epairumiScrefurrex,t-,'S(|il/w
(e: fccundoicbncemntre quæ tua funt: cerribpræbere im^cMIr;
xiîlam 8ccæterafimilirer. Spiritualit autmomruàdqudiuij kcm.it.
Quiaomniadifccrnifc,8eintclligir,8efenfusiUiusnonin.
tcihgitur ab homine Carnali. Sÿninlm togmuufinfuin Dc-
minQ Nifividelicec fpiritualis homb .* Hot autem finfum
D M w W ia u ] DUrafpitirualesfUmusihocautemdicir,
heputarent quod ille dcficeret ad docendum.cum ,pli
Imbecillcs client ad audictidum;
C A f V T l i t .
ES egojratrti twttpotili vobütoqui quaflflmtualibits, fed quafi
carnaltbut] Infirmis in fide, 8e epntentiofis.
Quafiparuulii] Nón aetatc camati,fedin Chrifto: Si ergo
patuuli adhuc illi funt qui omnem malitiam abiecc-
runc, quianondum funt in virrute perfeöi, quid de illis
Certfendurri eft, quibusbtnnis mahtiadominatur 1
Rudem dbtftrinam. Nonefiam] Obfcura myfteria.ldli-Efaa
damquedoSlriham.' Atmulammt] In mente zelus. Ce». d“ '-.
redrioBB,] Verboergamagiftrdsi ;
Sttmium hommim} Catnalem cdhnerfationem, don
fecündumDeum. No»#il;e»ii»eiejlii!] Vulteosplus efte,
quam homines; Quideflergo Apollo!^ Si'nos nihil fumus,
Vel qUdS miniftros ipf, conftituimus, quanto magis;pfeu-
doapbftoli, quibüs credidiftis i tt vitüuiqUe fuut Dommil Fides fc
i i - r - i r hA Dp i r i n n u t n n e t doÖriM
*oi“Ct aT . a. J ^ ltJ n L r u m b a L r c d L ? nobis coUuctatio aaucrjue carnem v ». J------WT* toanusmeasfignafierent quævoseXcitarentadfidemrS:
rintiptt &potcflata,aii<erfiu munit tembrarum barum rcCtom.
iereo hi (untpriocipes, qui nefcientesDominurn ma-
•ftatisChriftumelfc,ilium fixeruntiquomodo a d im o -
'ibusporuitfeiril nonalitetfcierunrdaimoneS,qUam
fiebant PrincipCShuius feculi: Sciebantenimipfum cl-
t qui promiflus brat id lege per figni prophet,x, non ta-
iien myfterium eius ,■ quod nlius Dei erat, ex sternb,fcie.
»anhbcqUel^craraentumincarnationis. NunqtiamDomt-
tumHtaieftatiscrucifixilfirit} ProVnilatepcrfons.SeDeus
licitur crucifixus,8c filius homing ede ,n ccdls,cum qua-
lo ifta dicebantnr Dotninus effet in ebrpore. Ojud oiulut
,e» FidiOInEfaia hie habetured/ctufo m l auimtmt aunbUti
tequcpercepcrnni, oltilutnonviditDemibfiuete.quipriparafli
xpeQantibmtc. Ergbmemoratorumprincipltramenshsc
,idete non pomit.qttia credetc Hollieruntr Q ludam fane
licunt,oCttlusnonvidit, Virginempepertllernon auril
mdiuit illud r funt iufti fttlpfbunt ficUiiol. gut iixto.inqturi
luresauiuniiaudidt. SammlHminis ifetniit, cbhsrcdes
Zhriftifuturos. Quietyidet oculusJ coldres: quid audit
HirisJ crimina : quid in coihominisa'cendit} Tdpiehtia;
>raecrilentius cft %utchi omnibus; quod prxftatDeus diigentibus
fe in vitam xtetnatn. Item quid eft,quod Apog
f is dicit ex Elaia Propheta, quod oculus non vidit ?
derftr.Jrlocipium non can w p j ^ mar««
tnahus mcas figna fierent.^uae vos eicuarent ad bdemi&.
Apollo fiia vos dbiftrina firmaret 4 quia iicutplantatio li- _
ne aquaificfidcS fine ddariha d a tcd d l. Si ergo 8e plan-
tario 8c fqns Dei eft, quid Uobis alfcribitis, quafi aliquid
noftra vircucefecetimusr PgbplantduQ Fide. ApoUbftpfluit]
Baptifmb.vel dbdltina; SciDminirimmtubideditl In ber;
nis operibus. tta nequtquiplantat tit aliquid} N,fi Dominus
inctcrnehtutodederir.finecaufalaboramus. Nos mer-
Cenarij flimus, in agro abend alieniS vtimUr fetraftientis;
nihil habemus proprium, nifi mereedem noftri laboris.
Dei enimfumm »diatorerJ Plancarires 8e riganreSvuicam cH
ius. Deiadificatioeflu]ti°x eft,templuin Dei. Almfuptraii-
fieat ] Id eft, Apollo,yelalius qUUibet doftbr^ Qqomodo
fupersdlfiearrvrdiligenrfcrdbCeat,8 eratibnabilittr.
TuHiamentumimluuliUdnmepttleflpibete2 Non eftahUs
Chriftus,qnem poifir vobis aliquispridicare i prSter lefum,
cnifidefirmififindcredidilllsjdaf«f»,il(‘griiMW,'OpW»
w«re>j]lneeplefi'atriagenetafimtbon«mm,hoc eft,bo;
nufn,8e melius 81 optimum. QjtpdautelhprimOauriiid !
pofiut;vtferm6 meliuStexeretutiidadfdrtirfidinem,noU 1
id fpeciem cbmparauiti quia argenlum fortius auro.fde“
i mehoripbniturlocb; TriadcontraridgeueraiiialbO>m< |
malum, peiul, peffimum, quxlignis,fceno,ftipolscbin-
parari-^
^iicuriAutcerce aururii, ptrnitcritcsfigniftcat: argentum
coniugatos; lapides piccioli virgmès. item>ligna vic-
nitas led imperfedba fee hum; irratipnahilemairimo-
niumt ftipulapoenitcntia,ftd non Vcta.ltem aurum.cogi-
catiories bonas : argentum, fermoncs iuftos : lapides pre-
ciofi, opera peifcaa: ligna,vana opera,npn integra matc-
ria_,: fcénum , vanas côgitationcs, qua: materia turn fru-
auum*- ftipula, ocioi'a verba,arida, line thnftu. Hr Vmuf*
CUMfqueOpusqudlefit ignis probabiQAatum & argentum non
Iblum non atdebuntper ignem, fed & fpleudidiora ra-
diabunt : ligna vero He eoncremabuncur. Sed examina-
tionem iudicij, igni voluit comparare, iuxta confuptudi-
nëm feripturarum, Cic tamen quaii per ignem, quia igne
piirgacorio iudicij probabitur. Augultinus autem aliter
exponit: Eft quidean ignis tencatio tnbulationis, de'quo
dicitut: Ÿafajiguhprobaifornax, & homines iuftos tentatiotri-
buUtionis.Ilte igilis in hacinterim vita facit,quod Apofto-
lus dicit: ficaccidct duobusfidclibus, vni cogitanti quæ
funt Dei, quomodo placcatDcq, hoceft, ædificanti au-
rum,argentum,lapides prcciofos : Altari cogitanti quæ
funt mundi,quomodo placeat vxori, id eft, ædificanti ligna,
foenuin,ftipulam;iliiùs opus exuritur,quia eadilcxit,
quorum amore cruciaretur. Exuritur autem huius.quo-
niam fine dolore non pereunt, quæ cum amore poilcilà
funt.Sed quoniam alterutra conditione propofita,eis po-
tius maluit carere, quàm Chrifto, nectimorcamictendi
taliadeferitChriftum,quamtiisdolcat cum amittit .-fal-
uus eft quidem,fic tamen,quafi per ignem, qu^avrit eum
dolor rerum quas dilexerat Amiftarum , nonfubuertit
fiindamentiftabilitatem. Nemo vosfeduent] Acfidicerei;,
dum templum Dei eftis, nemo vos violet per raundanam
fapientiam. Si quis videttirfapiens ejfe in bocfeculoJ In huma-
nafapientia. StultnsfiatJ Hoceft, credit Deum crucifi-
xum,quoditultitiaeft Gent.bus,percuuenci præbeve alteram
maxiHam, nonreddacmaluin promalo quæ ora-
Præter
pcccatutn
hi I ex
/«wi]ld eft,in aliquo criminali p eccato.p o ftqiiam pci gra+
tiarn Saluatons liberatus fum, He ab omni peccato purga-
tus. ScdnoninhociujlificdtiisfumJj Licc^ non fim riiifn confia
us in aljquo capitaii crimine, non tamen oB hoc pcife-
<Sfcamiuftitiam rpihi vindico, propter le*uia& minima
pcccata,quibus riullus iaiidus in præfentis vicæ èuriictijo
carere poteft.
Nefupra qunmferiptume/T) Vt fupra feripfi : quiglohdtur,
m Dominoglonecur. Et:nemoglorieturin homme. Et: no-
Uttiudicare antetempus. Quis enim tedifeernit}^ Alijs fcilicct
mcliorem die : aut quis tedifeermt à mafia perdiciohis,
’ nifi Deus?non mérita tua, neque feientia, & tanquam re*-
fpondenti, fides mea me difeernit, mérita mea, propdfi-
tummeum, ftatim occurlit Apoftolus : Quid autem babes
quod non accepijh:'] Quidhabesex teipfo nifi peccatum ?
lam faturatt ests, j Doârina. Diuites] In fapientia. Sine
nobisregnatis] Non indigences noftra do&rina,exemple^ nobis ha*
que. Nosjtulci] lronice loquitur: autincrepantis affe&u bonus,
uronuntiandum eft.
Vttnam regnaretû^ Id eft,vtinaiii non eftetis falfa gloria*
tioncdecepti, iorluan limulregnaftenaus. Putoemm,quod i r
Deus nos] Non vt vos qui regnatis Apoftolos nouifiimos,
nos omnium vltimosad Gences tanquam ad mortem di- No“lfll-
rexit.Npuiffimosauterti dicit tempore,non merico. Sed
quidam ex vobis putànt nos dlenouillimbs Apoftolos,
nec dignitatis memo primis Apoftplis compàrando$,qui
prælèntem in carne Dominum colnicati funt. Piimi autem
Apoftoli Prophetæ intelligUntur, qui mifli funt i
DeO.Noui/fimi vero diiodeciui Apoftoli, aut primi duo-
dçcim Apoftoli, qui ante paftionemfuam à Domino ele-
<£ti funt. Nouiifimi autem Paulas,& Barnabas,ôrApolloj
quipoireafunteleâi. Vclnouiffimos,nonadoidmem,
led ad miniftration.em pertinct, quafi dixdlèt nouifiimos
efle miferos, & vltimos omnium, ficut ftatim fubiringir.
Spectaculumfuctifumus] Omnes fpe&ancnoftras iniunas.
...»quafi ftulca «fie vidcntUr. Saptentiaemmhuiusmundi] Et an„gelis,& homtnibw] Bonis videlicet Sc malis. tfosftulti
Hsc eft, malum pro malo reddere , vei Philofophorum ! propter Chnjlum] Hoc eft, in tormentis pofiti pro Chrifto.
infiatafeientia atque ventola. Hefcttisquoniam templum Dei ' lronice quae videttic confirmare ,negatj &^quae vidqtur
ejlisl] Ac fi diceret : Ideo aurum,{5c argentum, tic lapides
prcciofos fupe.rædificace, quia templum Deieltis, & dum
non beneædificanspriuabuur,quanto magis violansper-
ibit.-violatvero corpus fuum peccando',fiue eccleiiam per
tfialam dotftiinam ieducend.o,liue exempium petuerlum
oftendendo. ReprehendamfaptentesJ Adcffugiefidam ma-
rium Dei nulla fiftfiagabiiur lllqrum altutia. Siue hoefub
Chrifto implecur, quando vincebat lcribas&pharilæos,
aftutç tentantes euiii in quæitionibus. (
Nemoglonetur] V t cft illud:Ualedictw quihabetjptlh in homine,
indodore Paulo, & Apollo, He pfcudoapoftolo.
Siue ÿitajDiïi n perillam feiuicis Deo,vt mereamini vitam
futuram. Seu mors] Quæ porta eft per qaamuuradre-
gnuin. Ergo omnia creaca funt propter lanctos, quia cum
nihiUiabeanç, cunifta poflident.
C A P V T IV.
negare,confirmât. Vos autem prudentes tn Cbrißo] Vt putatis.
Nw mfirmi] Dum nolumus çedderc malum pro malo.
Vos nobilts] /obis nobilitatem cerrenam vindicatis. Vfque
inbanc boram] A quo tempore ccepimus prædicare vfque
nunc. Item vos autem prudentes m Chrifto, hod cft, vos
ita vultis Chriftiaiii eflè,vt prudëntia.n feculi teneatis.
Penpfma] Abiedti, huinillimi, Peripfema rafura,aut li- Petipfe-
matura curulcunquc rci. No» vt confundam vot hac fettbo] ma-
Ac fi diceret: non progloriationeoperum meorum bo-
norum bæc dico,fèd hæc potius commemoro,ne vos gloriemini
in mundana làpientia, poterant confundi de fua
gloria, fieosnonreuelaret : non cnimruboremillorum
cupiebatjfcd perfe6kibn0m. Decem milia] finitus nume-
rus proinfinuo. Paiagogfilum] Dodlotum, npirientium
& cuftodientium vos in fide Cbnfti.
îgo vos gémi] In nouamvitanj leformaui. lmitatores theï
eßote] Quia bonorum filiorumdt bonos imitari païen-'
tes. Quivoscommonefaciatviasmeat] Et meis iiteri»,& fuo pj
X T t miniflresChtiftt] Non vt fundaittcnmra. Hic iam] I.excmprodocvbit.-aliudenira fiiKahopeifeaumcflenon
V Idaft,inminilteiiopr*dicatiouis,v6linpi*knti le- putelt. Tanquam non WM»me/«m»dvos] Hmcinc.pitcau- fincexc.
culo. guarit'uxl Anobisdiipcnlatonbus. VtflicUt quit in- lana formcationis atgueic. Inflatifuntqmiam] In huma- p!o per
uematurj Hoc ell, vt vnufquifijuc difpenfacot fidehs fiat; na fcilicct fapientia: quiaoranipeccato.&viioaccipfen- “
Ac fi diceret: hoc tantumquadimus.vcfidelesinuenia- tivxotcmpattisluivoscoofentitis. Eunlapientiahnma-
• • ' ■ • . i na vos contenditis, quafi non peccata ellent. Vtrtutem]
Operum & fidci. No» enim tnfernone] Nihil enim prodelt
doiftrina fine iufticia: operibus, ci qui non facit quod faciendum
docet. Regnum Dei] Id eft, acquilitio regm Dei.
Quidvultis}] Benignus magittereft,quidifcipulorum cor-
rcptionem in eorum pofuit voluntate.
in vtrga veniam] Id eft, vindiiSka: quaii virga Petrus
ad Ananiam&Saphiram; &c lpfe
Paulus ad Magum v- . ,
fus eft.
mur, & nonquxrimus laudarf a vobis : vnde fubiecit:
Mihi autem pro minimo eß,vtd vobis iudtcer] Laude dignus.
Aut ab humano die] Sed Domini die,id eft,die iudicij : non
abhmqano die,m ptaefenti feculo iudiCan,hoc eft,lauda-
nappeto.Sednequemeipfumiudtco] Hqceft, ego qui con-
fciehtiani meatii optime noui, ncqüe alijs me exccllen-
tioremefleiiidico.Ni/»/^»»« nitht confiiwfum] Vndc fupsr
ötililfcs debeam gloriaru Si hoc Paulus dicit,quidd nobis
diei debeat cogicanduni eft. Sed non in hoc iUflißcatw fum]
Iri quo rhe qtüdaip laudanti quia ita quilqueahena laude
iiohiuftificaiur,vCneC maculatut infamia; vnicuiqj apud
Deum quod eft,non quod dicitqrimputatur«. Occulta tenth
arum] Id eft, opera qux in tenebris aguiicur. Propter
vosj Propter veftram vtilitatem. Nihil entmmibiconfciut
Biblioth.Vet.Patr. Tom.-j. CA PVT