Modo ill» vult probate, quanto amphus eos diligac, quo,
rum caufatantum follicitus eft, vt cum iUi omnia ptofpera
fint,nullam requiem habnerit.quiTitumquemadeos
vftendos mifecat, non inuenhÿtimens fcilicetquodmrnimécorrexil6
nt,qiiiai«ondürenuntiaueratTitus.0;/i#mJ
Oportnhitas prttdicandæ fideiiquia Deus corda eoru apcruit.
Eo quod noli inuenermtimm^ Ideft,quodnqnredillcr
adme,quatenuS mede vobÿifaceretcerciorem. Sta valent*
M m Quamuis habuerim occafionem prudicadi in Macedonia,
pet qui à vobisTitus état vciq; redirurnsiviemior
èftenim MacedoniaAcbaiæquamTroadn Demq, du ibi
’c0èt,Titum poftea adueniflc dicit. Triumph« nar] Hoedt,
criumphare nos facit detribulationibus per Chriftum,(lue
innöbisipfertriumphat.quodalijcredütinvittuteChtrfti.
OdotCti.i Ëtodorcmnotitiifueî Sicuclentiturancequavideaturillud,
f pc,l£ “ ' cuius odor eft, ficodornotitiaîDciantequâDeusipIevi-
deatür.perpraedicationem Apöftoloram fentitur,vteftil-
Iud;I» odorm vnguentorumtuorum currimuf.Odor autem di-
citurrouia primo credences modicum aliquidantequâper
ódorcmlêntirevoïebant. Odorbomu] Bonafemaeft.1 er
Chriftianosveroquiraaleviuunt.noméDominiblaipnematur.
fuper bonos laudatumO*r»wrrà]ldéft,amrnçivel
corporis-In morttrn] V t Petrus Ananiam & Saphira mul-
tauit. Odorviteinmaml/ldeft,corporis &animç,itcutvm-
braPetrifanabatinfirmos. Aliter; Amaftibeitcagentem,
vn xiftibonqodore : inuides&detrahisbeneagenrr.mor-
tuusesbonoodore. Et dd b a qui idouiui!] Ideft.adhæc
minifttïda Stfacienda quis poceft tam idoneus efle,qnam_
nosquiadhocfunuisele&t? AdulterdUtesvtrbumDetjPieadoapolfolrastangir.
vnumfenfumdiuinçptçdicationimifcentes.
vteft:Cauponestuimifeentaquamvino. SictstexDeoJ
Hoe eft,fi-ex Deo proceflîtdûftrinâ qqâfcimus.iplopra:-
fente inperfona loquif Chrifti,id eft,ficut ipfe prædicauit?
C A P V t I I I . INcipimusïterum nos ipfos commeiidare i j Non vt commen-
demus nos vobis, iftadoceftdblaudare hos yolumus,
fedhscneab alijs feducamini cogimur memorare. Com-
mendatitijsepiftolis] Quos non cómmendat gratiavirtutÜ,
illos digne commendant epiftolæ amicorum. Epiftolano-
p a vosiftis] Vt alibi : namfignaculum apoftolatusmei vosefiü.
InfcripU cor dibits rioftris] Id.eft,in noftro amore conclura,&
in fpirituvinculó eharitatis exprefla. Epiftola Chrifti] Ideft,
imago Chriftiper noslnfottnaea^t ficut portauimus imar
ginem tèrreni, itsLÔt portemus imaginera Coeleftis. Mini-
Jlrataànobis] Per prædicationem. Non attramento] Sicut
E{ech.iu commendatitiéeepiftolæ.• Sedintabulis cordis] VtiAuferam
à vobis cor lapideum , & dabo vobis cor carneum. Tiduciamautem
talent] Hoceft, quianouimus vospernpscredidiflèfvel
quia nos non humaniepiljpla , fed gratia Dei comraen-
dat. Sedfuffctentianoftra] Ideft, doótrina, quae nobis a
Deo donafa eft. Nouiteftamenti] Euangelij. Non liter*] Id
eft,legis. Sedjpiritus] Id cft,gratia:'miniftrances:hfteraemm
ociidiu Quomodo ergo alibi dicit,legem efle fpiritualem?
Sed Ipifituaiibus fpiritualis eft : Caeterum peccatores ocf
cidit jVt,quicü n què hoc vel illud commilerit, morte roo-
riatur :gratü.vero impium éonuertentem iuftificat. Quod
ft miniftratio mortis] Lex quae mortiftcat peccatores. Caeterum
ipfe earn & fanótam, & iiiftam, Sc bonam alibi appellat.
ItaVt nonpojfentfilijIsrael] Significat quiapofteafiitu-
runj Chriftum viderenôpotuiflçnt. Quaeuacudtuf] Quia
Euacuari glorialegispergloriamEuangelijeuacuatur , (édita euâ-
Jegcm per cuatur, vtperficiat, (icut infantiam ipfe dixit euacuari in
Huangelm viri ætatem, femen quippe euacuatur in fut uriim.
Miniftratiojpiritus] Id elt,praedicatiofoiritualis legis. Inglo-
riamnoftram] Scilicet quandöque futuram , -vt perfècit
I ifpn poterie euacuari. SieniniexminifteriodatnnationU] Ex-
! pmuit quod fuperius dixerat, literam occidere, miniftra-
‘ tionemcflc mortis, fcilicefdamnando peccatores. Mini-
1 fterium iuftit'u] Quod mini (hat iuftitiam dimittendo pec-
I cata. Nam necglonficatum eft,quod claruit in hacparte] In com-
' paratione Eùangelicæ glórix vinbratur gloria legis , (icut
- j orto foie obtunditurlunae lumen,cum tamenfuo ternpo-
! re magnumhabcarfulgotcm. Sienimquodeuacuatut]Hoc
cftjVetus teftamentum. Euacuatur autem in neomenijs fic !
fabbatis, & talibus oblè.ruatiombiisi. Quod Manet] Id eft
nouum tcftamencum, quodeftinrtituti vitææccrnæ.
bends igitùr talemftem] Fut ma’ gloria : quia fpe lalur fa&j
fumus. E;Ho»jic.tdMo/er] Ideft,non itaagimus;qujaomncsiamChriftianividencgloriam.
Qhriili, fanilo Spiritu
renelanre,licet ex parte, quia noh eft nunc velamen liiper
faciemChriffii. Vfqueinpienïem] Videlfcecvitæeiusl ita
&lexnoninteIligitUTvfquelnfinem | ideft, vfquedüm
Chriftus creciatur. Quod euacuatur] Quod yelamen mine
euacuatur.in Chtifto.. Idipfum velamen] Scilicet infi’4eli-l
tatis,cuius figuram illud geftabat in faciem. Qu0 nonreut-
îatur] Dumnoncreduntin Chriftum. Velamin] Ignoran-
ti* Sc infidelitatis. Conuerfusfuertt] Iudæus infidelis. >Do-
minusautemJpirituseft] Nihil ergo per obfeurum velatüin, I
fed fenfus fpiritualis apparet. Vbi auterti jpiritus, ibilibertés]
Libertasfpiricus: Scidcirco nonpoteft velamen aceipcrc,I
cum magis omnia ipfi reuelet. Qui ergo fpiritum Dei ha-
bet, omnia illiriudafunt&aperça, quia (pkitu| omnia jj
fcrutacur. Nos autem reuelata facie Domini gloriamur] V ide-
mus nurtc, dixit, per fpeçulum in ænîgmace. Cerium eft, 1
quod fpecuio nifi imago cernicur : hocergo fticereconati
fumus,vt per hancimaginem,quod ndS fumus,videremus
, v tcumque à quo fa£H fumus.. Tanquamperjpeculum]Hoc fi-
ghificac ctiam illud quod ait Apoltolùs :Nos autem reuelata
facie gloriamDominividenm ; Spéculantes dixit fpeculiim
videntes,nonde (peculaprQfpicientes,quodin Grçca lingua
noneftambiguum,vnde inLatinam tranflàtxfunt A-
poltolicæl i tcrae. Quod y ero ait,in eandetnimaginem tratisfor-
mamur.v tiq; imaginem vulcintelligi eandem,dicénsiftam
ipfam fcilicet quam (peculamur, quia eadem imago eft&
gloria Dei.Tiasformamur ergo de formain foi mam, ti\u-
tamuratque tranfimus de forma obfeurainFormamluci-
dam, quia&ipfa imago Dei. Digloria in gloriam] Dc gloria
ci eationis in gloriam iuftificationis, vei dé gloria fidei
in gloriam (peciei. De gloria in qua filij lumus, in gloriam
qua ftrailes ci erimus., quonjam videmiis eum ficuti eft.l
Quodveroadiunxit: Tanquam à Dominijpiritu] Oftendit
gratum nobis confcrri tam optabilis transformationis
bonum.
C A P V T I I I I .
NOndtfiçimu$]'în tribulatibnibus noftris. Ocmltddede]
cor is] Id eftjomnis peccati. Non ambulantes in aftpthi l
Id eft, non turpis lucri gratia praîdicantes. Adultérantes]
Hoceft, faKàpermifcentes. Sed in manifeftationeveritatii]\
Vt ita manifeftum (it apud homines verum efle quod di-
cimuSjVc etiameorumcôlciçntia teftimonium nobisper-l
hibeat. In quibus Deus humfeçuli excacauit mentes infidelunn]
' Or dó eft: in quibusDcus excæcauirfènfus infideliiim hu-
iusfeculi. Qtsieft imago Dei] Hoc eft, imago fubftanti^Deil
exprcfla,ficutfcriptumeftâd Hebraeos.Sed hæc imagoæ-
qualis eft ipfi patri. Non enim nos metipfospradicamus] Id ell,
laudamus.Qui enim propria commoda quærir,non,Chriftum,(
èdfeprædicat., Propterlefum] Hoceft»propteramoj
rem Chrifti populum eius çonquirenttfs. Qui dixit detcnc-
brit lucem jplendefcere] V t:fiat lux, &fatta eft tux. Ad illumina-
tionemfcuntiaclaritatisDei] Ideft,vtfeiatisclariratemeiusj
In facie lefu] Hoceft, vice Ielu : V t pro quo legatione fiinj
gimur. Habemus autem thefaurum in vafisfitttlibus] Thefail-
rum gratiæ fpiritualis in fragili corpore baiuIamus,ihcjuo|
etiam cum alios fanemUSj ipfi aliquoties infirmantur. Vt
quod fâcimus non noftrævirtutis f (èd Del efle* nofcanlr.
Invaftsfittiiibus] Hoc eft, .in corporibus rragilibus. Hi«c
Efaiasdicit : Abfcondehunc librum itivalefiélili, ideft,
Euangelium. Sed non coanguftamur] Proptet (pem coele-|
ftium præmiortun.Aporiavulnus, angor,triftidai NoHdt-
ftituimur] Id eft,Dei auZrijio tion delerimun Huthiliamurj
Coram regibus Sc iudicibus. Sed non cohfundimur] Qy,1*
ipfe loquitur per nos , vt:noliteputare quomodo, auttjuidh*
quamini. Manifeftetur] In refurreélione. Mottifcdtioneid
‘ lefu Cbriftiin corpore nofttàcircUmferentes] Quid parati funu,s
(empér mori pro illo,ficut ille pro nobis morcuus c(X.Vt&
vita lefu Chrifti manifeftetur in corporibus noftris] Si cnim com-
(%mdc(!t,<{uodtetoperantésfumuSvobis ? Nunquidiudicâui
fcire me aliquid inter vos , nifi Chriftum lefum , & hunc
(crucifixuth ? SiiplèénimDominusafcenditôcdefcendit,'
manifellum é lit quod Sc prædicatoreS ipfiuSafcenduht in
illumihâÈlonej deîceniluntin prædîcatione. Verbum ec-1
ftafis Gtæce , Latine quantum datât intelhgi, verbovno
txppni pbtèftj fidicatqrexceflusf Inoxceflu veto mentis
duointèliiguntur,aut pàiior,âUtintentioadfuperna, ita
vt quodâmmodo de memoria labântür inférna.în hac ec-
ftalifuerunt omhes(àndi, quibusarcanaDominimun-
dum ifturii exeellehtia reùelata funt.Hoc ergo ait fiuemen
ei in corpore noitro manifeftabitur in
E i t # A mortem,dum eüangelizamus, vt vos vitampoffideatis
S rnam & bene fit vbbis. Habenteseundemftintum] Fi-
d^htacaroationis Chtifti, ficutPatriatchï& Prdphetse
„ l „ rJ f c quibusdicicur:Sicenimp«fecutifuncProPhe-
P: P E M Mf.miimdituruimpmm. SMMisqimtm
mnrtediuellimur. . . . .
n • *~;",*dti*iujri)rot)t'ervos~\ Omniaenimideopati^- auuin[umcAwnuHi«u.uuai«.u.H.wu^ .5v».s!,.»v™...
f i d i i r vclram faluccm qa?rimus & opramus. » txcedithmDtb, id eft, ad ideditatiwiera Dei. Ille emm «
ro0t,q WaaslEftftnfusvtpetmulritudinemcredem dee,quody]demBsinnientiiexceffii, illefblütïeiielatrecreeafua.
qtippehocilleloquiu.r, quiredicitabveptmfi
j UI" PT n S r w t t rm d i Ideft,ptoptervos.Seprapteel eire.&'abktumvfqueadtertramettllum.&audiiTeineffa-
dctmglona. V . i r i f f l a J B B w WK b.liaverba , qu*nonlicethominibu5loqm. Taotusaul1deftLosvbiimaeoDeireformamt.
S«Kai»«d«».]!temfmtniemenaseïce(rUS, > ei»^TO > «<m »»q,« .,
t i ^ s“ nWllenuLompa(atfQ«ernisadtempo-i ne/riS,De»/cit.CfcOT(*e»<«Ck<a^«<lo<]Afcen4eremcn-l
Tnbulatsoms. r Q^^Had^dediferat, teadcalum , &'dercendaeadietramadpfbxin,os. Vt
rahapoteftefl ^. (PtUansmeraphoramflare. S2l “ ' *»d ««w iK d d iemii» v icam i»fcam , qttnllaminom?
Si quis ergo pptiusfuain quam
T f o m Z e a d L l . V « ^ « em»e»«*»r«r] Premia& Dervoluhtatemfecit.Cbiviuu Knonilb,
prolpera,iiucauut Quimortuuseft, &refurrextt] Propter calummamlem
per; morti refurreótionem adiungic. Itaquenosex bocnemi-
"" C A p V- t V . nemnouimusfecundumcarnem] Id eftjdum Chriftus pro no-
■ * bismortuuseftfeCundtiihcarnemjideftjCarhalitervmenncimui
emm, quomitnfi terreftrie dcmtU mfiru hum butiti- rem,vel fecundum obferüationes verens legis, in fabbatiS
pcen*.
^ /Ü-Zlturl Domus nofttainduit terrènumcor- &neomenljs,&reliquis. Etfieeogmu.mmfuuudumurueU
è jfW BW ii^ d ii^ ^ r^ ^ Jl^ ^ ^ ^ o r^ jib iiite r habita.^ ci)riy?tfi»]Quiaejspiêudoapörtoliexemplaveterumpro
mós’ Si ante adueritum Dómihi vel paftionibus, vél con-1 ppnebant, &..Chnftum catnaliter cum Iud«s circumci
mus. Stanceaau ^ cmleftetnincomiptio-l fum omnia celebrafléi fed nunc tam iftam nSn noutmus,
, Ö ^ e f a Ir| a io n is , r ihil iT becUatati s i / t o c lt
Ideft,quamincmo■ . * 4 vita & immorality tIMUfriaturuJ Ideft , ccclefia pet facguinem Chrifti reteveftftHameöftonfimeroüshacvitanudari.
Non enim nouata, Antliqms cred.tinChrifto i nouaeftcrearura,
vnkmnsoimdölore&riiorteiftamamitcere, etfidosab 1 perfacramentümbapnfmatisrenouata. Acficutnouitate
ipLgrauutiiugemiCcimas1fedvtabfirbeaturqubdmoi’taleell
do houb more viüendiirti, vitara trànfire,pcccatum vidé
licet Adæ& vêtus lex. . ;
à vita sterna fine mortis labote. -
Eo quod tiolumut expoliari 3 Id eft, corpore noftro. Sedju-
pemftui ] Id eft, in immortalitate fuperuehtente, ablquc
(eparatibne faréinæ tunicæque Corporis noftn. Vt ibjot-
beaturmortalitdi ] Hoceft,, ‘ _ „U » * ! tUiccuuttàavviitt^^ifaanniittaatteemtnhfirrmraiittaass,. tem.uratiasautem
iciiinmbrtalittre Hiortaliras abforbeatur.igei Autimperfecit 1 gnnm beneficium. mmMumrecomiUumuuJdea,ofas
»ml Idee r i iim dicirhocfàçere , necuümpoCSbilevi- 1 vel officium ËuanÈelizandi. gwnumDeui trutm Chr,fto:
Omiiià noua ] îd eft,Euangelia,lnàhdatà,& vita noua m
Chrifto fecunduni corpus & animam,& fpiritum,& men-
tem.Gratias autem Deo, cum non à nobis fit hoc tam ma
nos] ideo i>mmaicitnotiav.tx<-■, -.«jderetlir.
Ouï dédit tlébitpiguusjpintui ] Ideft, vtcredamUs
abfoibendaiirl eflé ttiortaliratem. Vcl vt fciamüs, qma
templum fui fpiritus petite non patjrnr. Ftregrtnamur u
Dornino~\ Quia non fumas a d h u ç inW d u a te paterna,
Mdenmerm-i Ideft,prorfushocaudentereliguilus.Sicut
B alibi ait: Cupkdilfclm&effetumCbrifto. Tmgrmihdturpo*
Bene ait peregrinati quia aditi fumus iterum lnrèiurre-
dkionereùerluri.
ldeo contendimusftam modo taies eflea&u Cohâtnur.quâ-
les futuri fumus in regno, naturâ incorporalesline dubio
& perfeéli. Abfentes] Ideft,In præfetïfivita: Stueprafentes]
Infuturabeatitiidine ,vt: Placebo Dominoinregtoiie Vtuorum.
J"nal AntembunalCtmfti] Pro magnitudine potentiæ fcdcntis
magnitudo tribunaÙs Sc terroyiudicij æftimanda (that.
Sûmes ergo], S cientes quantusihetus fitdiuihiiudicij, ho-
minibus fuademüs vt caueant. Deo autem mantfejn (umusJ
Si non Sc nos formidamqs, vel qua caufa fuademus. M*-
nifeftdtoseffc] Ideft,probat os. Gloriandipronobu] Coptra
pleudoapoftolos quieis primo per dëtra«aionem odium
i Apoftolorùm volebantinferere. Vtbabeatisvos] Vtlciatis
i quid refpondere debeatis contra pfeudoapoftolos. Qui
infaciem ] Qui in fup'erficie tantum & in hypocrill.non m
puta confciçntià, nec in virtute Dei fefe iabfcan t. Siue ergo
menteexcedimùs beo] Euangelium dicit i Videbitisccelutnapertum,&
angelosafcendentes&defcendentesfuperfilium homtnts.
Audiin vnolocp ipfum Apoftolum àfcendentem&de-
feendentem in vna fehtentia. Siue enim, inquit, mente ex-
k cediniusDeo,fiue tempérantes fumus vobis. Quideft , mente ex-
ctc. cedimus, vt ilia videatnus quæ non, licet.de .homini Ioqui?
gnuniDcncnuu»'. .m,..........—.......j ------ 4
vel officium Ëuângelizandi. gutmumDtus eratin Chrifto} Bêüs mt
Trihns-rtiodisPenseratlnChrifto. Primo,fecundumln-|inCbtifto
finiJfcomniscreatur^quodvbiqueéft.Vj : Nonnic|o
mpîÆlum &itrrm i Eo autem modbeft Deus etiain in
peecâtoribus. Secuhdo, iuxtafaniftilïcàrionêm êépecu-
liarem inhabitationem qiib in-iàn£tis eft,vr éftiliud :lnhu-
bitaboineûf&intcrtosdmbulabh. Tertio, lècundiim plenitu-
dinem diuinitatis.quqd Chrifto GgiUatim conuenir.iuxra
illud i quod iü ipfi bm/dt omnisplctiituâo diUmitdtii ufpord-
Cols
litcr.Tdnqudm Veo exbortdntc]ldclhinon ex nobis loquimür,
fed ex Deo. C»mî«i»»»»«“ “ 'aip«c«K(»]Ilooeft,pacer pro
nobis Chriftum, quipeCCatum nefeiebat- iettdtumfuit]
Quia fient hoftia pro peecato oblâta pcccatu m vocabatur
biîége,ficut in teuirico feriptum eft : Et imptmtmdnumfu-
percdputpectdtifui: Ita& Cbriftuspro peccaris noftris o£-
* lattis, pcccacinomenaccepit. vtmstjfimusiufiiM
Db] Nonnoftra.noninnobis.fedinipfo,
id eft, in Chrifto,quafi membra
in capire.
(•••) '
« § (o )S *»
I
Btbliotb.Vet.Patr.Tom.').
T t C ap