j#e lofe
Dg*
XXXI.
Stphi
fflÖ' ' Commentary in Libres Regum,
I eflealienus: necaliquidin Hishaberécommune,quxoc-
| cultis mâchinis dxmones operantur, ne forte rurfus per
■ hxc dxmonibus focietûr, àtqueeorùm Ipiritu & virtutc
fepleatur,& ad Idolbrumcultum denuo reparetun
Port aliquanta dicicnr : quod miferit ïofias nuncios ad Oldam
Tropbetiffum vxorem Sellum quàhübitabatin Hierufalem in fecun-
■ da,propter librumlegu diuinee, qunnuentus fuerat.fQnid fie hoc
j quod dicir,qiibd babitaueritin lecunda,in fuperibri parte
i.P«r. 3t. bbri huius feribitur de rege Ezechia : AEdificautt quoque om-
nem murumquifuerat-diflipatus, & extruxit tunes, &forinfecus
! àlterum murum. Méininic hums loci & Sophonias dicens :
.i. Vqxcldmorisadportampifcium&vlulatusàfecunda,pro qua vêtus
edicio quafi proprium nomen loci tranftulit in Mafa-
na. Mafâna quippe inrerpretatur Secunda. Quod ergo
dicitur hxc Prophetifla habitalïèin lecunda, in fecundi
mûri parte intelligere debemus.
Regt autem ïuda qui mißt vos, vt confuleretis Dominum,fie dice-
tit: Hacdicit Dominus Deus ifracli Pro eo quod audiftiverba völu-
minis huiut, & perterritum eft cor tuum & humiliatus es cor am
Domino auditisfermonibus contra locum iftum & habitatoreseius,
quod videlicet fier ent inßuporem & malediftum,&feidifii veßimen
ta tua & fleußt cor am me,& ego atidiui,ditit Dominus: icctrco col-
ligamteadpatrestuos, &coüigeris in fepulcrumtuum inpace, vt
' nonviieantoculi tuiomniamala, quaadduäurtu fum fuper locum
TcrricusifteDeicomminacionibusfleuerat,&fua
veftimenta confciderat, & fit omnium malorum futurorü
deprxparatamortelècurus, quod itarequieturuseilet in
pace,vt ilia omnia non videret. Ibiergo fun c fpiritus dein
ndoru m , vbi non vident quxcunque aguntur auteue-
niunr jn ifta-vita hominum : Quo modo efgo vident tu-
mulos fuosaut corporafua,vtrumabiecta iaceantanle-
pulta 3 Quo mbdointerfunt miferiæ viuorum,£um velfua
ipfi mala patianturfi talia mérita contraxerunt : velinpa-
ce requiefcant.licu t huic lofix promifluro eft,vbi naala vl-
lanecpariendo fuftineant: liberariàb omnibus malis,quç
patiendo & compatiendo, cum hic viuerent, fuftinebanr..
Dixtrit aliquis:Sinu!Ia.cftmortuis cura de viuis,quo modo
ille diues,qui apud inferos torquebarur,rogabat Abraham
pattern, vt mittat Lazarum ad qüinquefratresluos
gnofcebant.nec ipfi omnia,ledquç illis éfiereuelandaDr.j
prouidenria iudicabar. Mirti (fuoque ad viuos aliquos es
mortuis, ficutecontrario Pauluscx viuis inparadifqm ta.
ptuseft, diuina feriptura teftatur. nam Sarouel Propheta
defun.âus viuo régi Sauli eriâm futurum prædixit i quam-
uis nonnulli non iplumfuifle, quipoiuiflctmagicisarti-
buseuocari/edalfquemfpiritum tam malisoperibus con-
gruentem,illius exiftiment fimilitudinem figuralïè. Hæc
perexcefium iccircoprotulimus, vt nbuerintHominesæ-
ternaro veritatem quærere,qui volunt faluari, à quo creati
(umus, in quo viuimus, perquem mouemur&fmnus-: a-
nimas autem fanâas,lànét:as eas credamus elïe,& non hu-
manis miferijs interfile, ficut dicit lfaiasad Deum qui erat
filius Abrahx : Tu DominepaternofteresJAbraham nefciuitnos:
& ifraelnon cognouitnos. Pofthxc lèquitur hiftoria dé geftis
lofix , itadicens:
Contaminauit quoque Tophet,quod eft in conuaüefilij Ennom,vt
nemo confecraretfiliumfuum aut filiam per ignem Moloch. ] Fre-
quenseftin fcripturishorummentiolocorùnl, roaximein
libroRegum & HieremixProphetx. Eftautem vallis En-
nom fiuefilij Ennom iuxta muiaim Hierufalem contra o-
rientem, inquanemus pulcherriraümSyloæfontibusir-
rigacur; To'phet auté erat locus in eadem cqnualle iuxta
piïcinam fullonis,cuius meminit feriptura, iuxtaagrumA-
cheldemach qui vfquchodiemonftratur adauftralépla-
gam montis Sion. Solebant autem in.T ophet, quia locus
erat amoeniffimus, vnde hodiequehortorumprxbetdélieras,
ara polira làcrificare dæmonibus, nefândoque.rogo
fuosconlècrareliberosfiueholocauftum offerre, ficut in
libro Verborumdierum de Achaz regeferiptumeft: Ipfe
eftquiadoleuit incenfuminvalle Benennom, & luftrauitfiliosfuos
in igné Bènnenom. fiquidem filium Ennom fignificat. Vallis
autemEonom Hebraice dicitur gehennom,cuius nomine
innouoteftamento pcena inferorum gehepna cognotni-
natur: quia nimirum ficut in conualle Ennom qui idolis
lèruierunt.in ea prophetis atteftantibus perierunt,ira pec-
catorcs ex hisqux peccauerunt, xternadamnationepu-
niuntur, Denique Hieremias cum referretfibi prxcèpiflè
Dominum, acaixifieàdvallem filij Ennom quæ eft iuxta
nondumortuos, 8cagarcueis, neveniant&ipfi in eunde. introitum portxfidtilis,paulopoftdicit: Etnonvocabiturlo-
j tormentorum locum. Sed nunquid quia hoc ille diues | cus ifte amplius Tophet & vallis filij Ennom, fed vallis occtfionis: &
pdixit, ideoquid fratres agerent vel quidpaterentur illo . difiipabo conJiliumIuda&Hierujaleminlocoifto,&fubuertameos
tempore Iciuit. Itailli fuit curade diuis, quamuis quid a- glddio. Ilaias quoque manifeftiffime Tophet infernum ap-
gerent, omnmo nefeiret, quemadmodum eft nobis cura pellar, qui cum perpetuum diaboli interiturn fub nomine
! demortuis,quamuis quid agantvtiquenefciamns: nam Aflur deferiberet, dicens: A voce enimDominipauebit Alfur
j fi nihil de mortuis curaremus,no vtique proillis Deo fup- \virga petcujfusi&erit tranfitusvirgafundatus, quant requiefeerefa-
plicaremus. Denique Abraham nec Lazarum mifit, & ciet Dorfinusfuptfr eum .-ftatim quomodo & vbi elletperitu-
Moyfem&prophetashiceoshabererelpondit ,quos au- j rusfubdidit dicens": PraparataenimabheriTophetdrege,pra-
diredeberent, vt adillafupplicianon venirent. Vbirur- parataprofunda & dilatata: Pulchre ait dilarata, quia To-
fiisoccurrit,quomodo,quid ageretur, Abraham pater ip- | phet dicitur Latitudo. N«mw«»ri,inquit, etus ignis & Ugna
le feiebat, vbifeiebat elle Moyfem & Ptophetas, id eft, li* j multa flatus Dominificuttorrensfutphuris fuccedensedm. Conta-
broseorum quibus homines obediendo tormenta infer- r tninauitautem lofias Tophet,vel oflamortiiorum ibi, fic-
| nalia vitarent. Denique noneratdiuitemillumindelicijs, ! utin feqnentibus dealifs idolorumlocis fccifle legitur,vcl
1 pauperem vero Lazarum in laboribus vixille, nam &• hoc | alia quxlibet immunda difpergens, quatenusabomina-
; illi ait: Mementofili,quia recepifti bona in vita tua,L,azjrusautem S tionipotiusquamdelecftationiaptus omnibus,qui afpice-
’ mala. Sciebatergo.hxc, quxvtiqueapud viuosgefta fixe- rent,locus appareret. Quod lequitur de eodem regelo-
j rant: verum non cum agerentur in viuis,led cum eis mor- fia: Abftuht quoque equosquosdederant regesluda Soli inintroitu
I tuis potuir,Lazarpindicante, cognofcere, nefalfumfic j Templi Domini,8c paulopoft: Currus autem Solis combuftttigni,
quod ait Propheta: ABRAHAMnefeiuit nm Proinde fa- oftendit omnium gentium idololatraru fuperftitidni Iu-
(tendum eftnefeirequidem mortuos quid hie agaiur, led dxoseo tempore niille mancipatos,,ita vt in veneratio-
dumagitur: poftea vero audire ab eis qui hinc adeos mo- nem Solis , quem more Gentilium deum ellecrede-
ricndopergunt,nonquidemomnia,ledquxfinunturin- bant , fimulacro eius quod fecerant cutrus equosque
dicare,& ilia tantum meminifie,qux illos,quibus hxcin- fubdiderint, & hoc in atrijs templi D omini: lie enim
dicant, oportetaudire. PoiTunt&abangehs, qui rebus, folent'Gentiles pingere vel facere fimulacrum Solis , vt
quxagunturhic,prxftofunt,audirealiquidmortui, quod puerum imberbemm curru ponentes, equoseidemqua-
ynumquemqucillorumaudiredebereiudicar, cuicundla 11 curru cxlum petentes fubiugent. Cui propterea'pue
fubieiäa font, nili enim ellent AhgeIi,qui.poflcntinteref-
autant imaginem , quia Sol velut quotidie nouo or-
fe&viuorum Scinortuorumlocis: nondixiftet Dominus
tu natus nullum per lxcula fenium incidit. Vt autem ci-
Iefus; Contigit autem mori inopem ilium &afferri ab Angelis inft-
dem currus 8c equos tribuant, dé miraculo fumptuw
nuniAbraha. Nunc ergo hie, uunchiilliceilepotuerunt,
Helix Prophets, quia curru igneo ÔC equis igneiseft
qui hinc ilium,quem Deus voluit,abftulerunt.PolIuntet-
raptus ad cxlum , Ioannes Conftantinopolitanus Epi-
iam Ipirirus mortuorum aliqua qux hie aguntur., qux ne-
fcopus xftimat. quia enim grsce helios dicitur S o l, ficut
cellarium fit eos no fie, non tolum prxlenria Vel prxeerita,
etiam Sedulius cum de Helix afeenfii caneret, oftendit
vtruetiam futura, Ipiritu Dei reuelatjte, cognofcere; ficut
dicens t Quam bene fulminei pralucens femita cali Con
non omnes homines fed- prophetx dum hie viuerent cori
uenitHeltatmeritojz & nominefulgens, Hacopedignuserat. nàrn
• fi fermolecebris
tnundi iêuaduerfitatibusfubacli, aut maioribus
fe pol|iiu.nt fàciqoribus, aut ccrte in hxrefim declinando
apertç apoftafiænotamincidunt. Arma vero quibus contra
diabolum répugnantes, libertatem à Deo nobis dona-
tam defendàmus, qux funt alia nifi eloquia feripturarnm,
in quibus &ipfius Domini, & lanâorum-eins exerriplis
quo ordine bellavitiorum fuperaridebeant,luceclarius
difeiinus. Sed Philiftxi filios Ifiael fabris armorum pri-
uantj cum maligni fpiritusànimos fideliumi meditatione
facrx le&ionis fxculariàillis négocia inferendo retardant :
ne vel ipfi per huius exercitium cefiftèndi fiduciam fumant,
velaliquoiforte, qni’ legere nefeiunt ad rçfiften-
dum vitijs exhortandoautcorripiendo acccndanr. Tol-
luncBbrcis armotûm, cum cos, qdi lâcrâ eloquia norunt, |
drfucciditlucos, repleuitqtieloca eorumofltbusmortuorum.'} Lu- I intantumfceleribnsobruunt, vtdicerebona , quxdidi-
: ^gfailffYprorlus eirubcfcaht. Trànsferunf omnem artiffcem,
& clalbrem in Babyloniam de Hierufalem, clim cos
qui.multifariaviftutumoperatione plunbus prodelfe, 8c >
ciuitatemDeiconcrairruptiones tenrationummunirefo* I
lebanr, à propofito defletftunr, arque ingenium,quod tui-
tioni fanbtx^ccclefiximpendere debueranc, ad voluntaté
potius regis viriorum dilpenlare compellunt. Quod fl
cluforem hoc loco non oftiorum fine murorum, led auri
potius gemmarumque intelligere voluerimus, ad vnum
fenditur Dens, vel otferifionem Sr ruibam fins afferuntJ profcftd eundemque fpirit.alis expoficio finem refpicir/
cultOribus : fieitt in haq ipfa fentèniià fitbfequenrer inti-’ Diéfcüm quippé eftdelapientia, quiaaurum eft, & mut'd*'
marurdum dlcicUr: Ottoâ'ddificaiietdiSàiobtonfexi f i a e l ’• tudogemmarum., atque ideo clufores horum non alios
rothiddlo-Sidimiorum,c^ChaihosoffenfionrMàab,&momem abo- j aptius, quath dodtoresintelligere valemus ,qui quamdiu
mindtionifiliorutn Ammon. Vbi qiibqYidi iîi fallor, palam [ recFeviuuntacdocent, inornatum fanâæciuiratis indu-
oltendicur, qvrdd vtrnanînoh o'ftenderëtur, quiavideli-| ftriamfuxàrrisimpendunt. At fi forte erraucrinr,quid ni-
cerSalbinon deadmiflbidolblàcriçfcélëte nunquam per- j fiàrege Chàldxorum captiui Babyloniam transferunrur ?
fedle pxhitiiit, Nam fi fructus pxnftentix dignos facerec, j Artificem & dulbrem abHierolblymistranfinigrye Ba-
latégè’rèrante omnia,vr idblàqtiæædificauerac de ciuua->j byloniam0 eft tàlenturii verbi cælitus acceptum interram
] telan'(ftatofterentur, &nonjinlcandalum ftultorura,qux defodiri,id eft, lapienriam Ipiritalemadpeccatorum ppe-
| ipfe, cum fui fiat fapiehtiflimus, erronee fecerac, quafi fa- i raebnuerti.
I piente'racie,6te facta reliquifièr., Mcminit fupra &huius | Pofthxcirifercferiptura quod fugientem regetii Sede-
I loci feriptura dicens : Tuncadificatftt Salomon fanttnt CbxMJt»r'pchiâmab exercit,u Chaldxorum appiehenfum,ë«x£r«»f ad
1 tdoloMoab in monte qut eft contra Hterufalem, & MoJoch-tdplo fi- j regem Bqbylonis in Reblatha, quilocutus eft cum eo indicium : filios j
Itofu Ammon. Nec videri debetconcrarium quod lbi mbns j autem Sedech'u occidit coram eo, & oculoseim effodit, vinxitcfe eum j
I in quo fa d a funt hxc idoià contra Hierufalem : hie in i catenis, & abduxttinBabylonem. Dum lacra feriptura Sede-
I Hieriifalem elle pbfitusafleritur, nimirum in tahta erat | chiæ captiuiracëm narrac, ordinem captiuiratis interns |
vrbiS vicinia pofitus, vt ad iplam pertinere, & ad iplam■; denunciat. Rex quippe Babylonis eftantiquus hoftis,pol- I
y quoque fordibus, q ux in eocongcrebantur^attingefe vM feflqr intirox confiifionis, qui prius filios ante intuenris
I deretur. " ' j oeulostrucidât,quialæpe fiebonaoperainterficit, vrhæc
| Qupdrefercns de Nabuchodonofor, quia tranftulerit feamittereiple., quicaptuscftdolens cernât, nam gemit
omnem Hierufalem, & vniuerfosprincipes , d f omnesfortesexerci- ! plerumque animus, & tamen cacnis fux deledbtionibus
' tits decern milita incaptiuitatein, addidic feriptura dicens: Etk vidtus; bona,qux genûir,amans perdit,ea quxpatitut da-
ornnern artificem &incluforem: hoc eft quod fupra eidem po- ! mna confiderat, nec tamen virtutis brachium contra re-
' pnio lfrael Phihftijm régnantes feciflè narrantur cum di- gem Babylonis leuar. Sed dum vidcnënequiciæ perpetra-
; citur: PorrofaberferrdriusnoninueniebaturinowniterralflaeL tiqnepercatitut, ad hoequandoque peccatofup^erduci-
cauerant etnm Pbiliftijm, nefortefacerent'Hebm gUdiumitut Ian--, tur,vt ipfo quoque racionis lu mine priuetur. Vnde Baby.-'
\ ceam. ficut enim cuncilh cauerunt ne haberentfabfos fer-v• ; lonis rex exundtis priùs filijs, Sedechix oeulos eruit, quia
: ratios Hebrxi qui arma ad repugnandum facc-rènt / ita malignûS fpiricus fubdudti^priuçbonisopewbus, poftea
i nunc ChaldxidçftrudtaHicru(alei‘n & : vaftacaomni terra incelligentixlumen collie. Quod redleSedechiasin Reb-
-, repromilKdrils fatagerunt, vr millusin ea remaneret arti- latha pacitnr. Reblatha quippe, Multa hxc interpretatur.
,1 fex. nulluscliilbr , qui velfcedacavibis mcema compone- eiemra quandoque & lumen racionis claudetui, quipra-
|i re vel pofiurelatciredifrupca; quin potius quidquid apud t uq v(ii'exiriiquitatisfuxmulcitudiricgrauatur. ficut enim
I gentem exterminatam arris inuencrant, totum Babylo- quarra die cxlum^in initio creaturarum luminaribusor-
mam trausferurit.yt vel ad nihilum valeat vitra, vel illius natum cxticic , ita quarta stare mundi Ifraeliricus po-
ciuicacis vtilitatibus proficiat; cuius cam deflendxhifto- pulus cxlefti fide inclyrus , a Prophetis quafi aStellis
I rix, qux muitnm negtigentix noftri tèmpbris Congruit, illuminatus , regno Dauid 8c Sàlomonfs gloriolus, tem-
| non opinor allegdriaih efie rcticcndam. Gofiftat nam- i pli etiam altitudine toco eft nobilitacus in orbe. Sed
que quia Hierulalem 8c tetra Ilfael ciuitàtem Chrifti , id accepit vefperam, quando crebrefcentibus peeçatis rc-
‘.-j eft-, écclefiahi fandam tBabylon autenï & Chaldæi fine gnum illud à Chaldxis diffipatum , templum dirntum
iPhiliftxi ciuitatem diaboli,id eft,/omnem malignorum
,;fpirituum' fiué hominum hue angelorum rnultirudinem
•defignant. Seruitque Tlrael Philiftxis fiue Chaldxis.cum
jfidélès quiqué nomine remis in Ecclefia con’ll ftcnces, ab
imtnundis vel (piritibus vel hom'inibus decepth aut auari-
tix, auC'luxurix, aut alteri cuiliber peccato mentis cólla
j lu b m i 11 u n t. Abducit autem Nabuchodonofor Hierufalem &vni-
juerfos principes fortesfy exercitus decern mtllia in captittitatem, cum
j eis & magiftros populorum & eos qui inumcibili animo
jDomijio leruice , ac decalogum legis fidel iter in Dei ac
iproximi videbantur amore conferuare.cumfubitonucjl-
Biblioth. Vxt. Patr.Jom
8c tota ilia gens in Babyloniam eft translata. Qux quarta
fxculi xtas a Dauid vfque ad tranfmigcacionem Babylonis’
, habet annos juxta Hebràicam veritatem
C d Z C. L X X X I I I . iuxta L X X. interprétés aliquot
amplius,generaciones iuxta vcrorumque codices XVII.
quas tamen Euangelifta Matthxus certi myfterij gratia
X l l l i . poriit, à qua velut iuuenili state in popu-
fo D e i Regui'Stempora caspcrunt. ''Hxc namque in
hommibus xtas apta ad gubernandum folet exiftere*
Sedethias ,antem fuprafcnptus filius Iofix regnauit an-
nis XI. Hums X I. anno,Jc-gis autem Babylonis X^V1II.
....-H h h h 3 -, i iecundum