Comment art} mLibtoS Reçut»,
C
loan. I.
De caoti-
co Anns.
i t
in GenefiTcognata quippe fibi eft feripturadiuina. Inue-
nieS ibi primam vxorem Abrahae Saratn nobi liorem : fe-
cundam Vero Ægyptiâm Agar, ignobilem fuifle ; &ante
pattern effedum Abraham de ignobili quam de nóbili.
Fuk tarnen poftmodum etiam de nobili coniuge pater.
Itaergo etiam nunc Helchana hic qui eft poffeffio Dei,
prius de fecurida vxore cfficitur pater : quoniam quidem
concluferat Deus VuluamAnnæ,ficut &priusconcluferat
vuluam Saræ.Poft plurimos veto partusPheifcnnae,etiam
i Annas vuluaorationibus& precious aperitur , &efhcitur
etiam ipfa mater filij eius , quern obtulit Deo. Quid ergo
hæcinfèfacramenticontineant,videamus. Phenennain-
terpretatur Conuerfio, Anna autem interprecatur Gratia.
Vnufquifque ergo noftrum , qui vdlt emci poffeffio Pei,
iftas Tibi duasiungat vxores, & cum ipftsfibi nuptias cele-
bret. Pritnam fibiiungat, quae nobilioreft&generofior,
I gratiam:hæcfenim nobis perfidém prima coriiungitur, fic-
j ut & Apoitohis dicit, Gratiafaluifaftieftjs perfidemSecundx
veroconiungimurPhenennae, id eft, conuerfioni, quia
poftgratiam credulitatis,emendatio fit morum,&vitae có-
uerfio. Sed çum ifte fit ordo nuptiarü, alius ordo procréa-
tionis cfiicitur.Prima nobis filios paritPhenenna,quia primps
ftudus de conuerfioneproferimus, & prima iuftitiæ
germina de adibus-& operibus procreamus. primum
nam que iuftitiæ opus eft , conuerti a peccatis: quia nifi
anteconucrtamur&declinemusà malo , nonpoterimus
de Apna effici patres ,nec de gratia liberos generare. Videa
mus ergo nûc vniufeüiufqj différétias.Phenenna filios ha-
betted quinô affiftüt Deo,neq; enim cales filij polïunrel-
fe eôuerfîonis vr alîîftant 5c adhære*ntDeo»nec tamé ina*
nés &pénitusalieni funt à rebus Dei.accipiuntnaq; partes
de fâcrificijsdiuinis,& edunt de holtijs Den Vnufquifque
ergo noftrum primo conuertiturdpeccatoV&excpnuer-
fione générât opera iuftitiæ; poftea-vero excita ta in nobis
Anna,per zelum &c æmularionem boni piecem fundat ad
Deum, v tip fa filios generet. Qüales ergo Anna, quæ eft
! gratia,filios générât,qui aftîdeancDeo ? ôratia enim & ven
t as perle fum Chrifiumfaftaeft. Hic ergo filius grapæ, qui
ver bo Dei & Deo vacat. Poft bac orauit Anna, & ait, Çonfit-
matumefteormeumin Domino , & exalt atum eft cornu mtum in
Deofalutari meo.DiUtatum eft os meumfuper intmicos meosjatata
fum infalutari tuo : &c. ] Ita He vero verba hæC vnius puta-
bûntur die mulierculæ,de nato fibi filio gratulantis >Tan-
tum mens hominum à luce Veritatis auerfa eft, v t non feu-
tiat fupergtedi modum feminæ huius dida que füditîPor-
ro qui rebus ipfis, quæ iam coepetant etiam in hacterrena
peregrinatione compleri, conuenienter mouetur, nonne
intendit&afpicit&coguofcit pcrhanc mulierem , cuius
etiam nomen,id eft,Anna,Gratia eiusinterpretatur,ipfam
religionemChriftianam, iplam ciuitatem Dei, cuius rex
« eft&conditorChriftus,ipIampoftremoDeigratiam pro-
phetico fpiritu fieloeutam.-a qua fuperbi alienantur vc ca-
dant,quahumilesimplcntur vt furgant * qüod maxime
hymniis ifte perfonuitinifi forte quifquam didurus eft, nihil
iftamprophetaftè mulierem, fed Deum tantummodo
propterfilium,quern procat^impetrauit,exultantilauda-
tione laudaflè. Quidergo fibi vult quod ait, Arcusfortium
fuperatus eft, & infirrniaccinctifunt virtute, plenipanibus minora-
tifunt,&efurtentes tranfierunt tetram, quiafterilis péperitfeptem,
& multa infiltis inftrmata efîîNumquid VIL ipfa pepererat?
Quamuis fterilis fuerit, vnicum habebat quan do ifta dice-
bat: fed neepoftéa V II. peperit, Siuclex, quibus feptiinus
effet ipfe Samuel, fed tres mares & d uas fe min as. Deinde
Ulo populo cum adhuc nemo regnaret, quod in extremo
po fui t,Dat virtutem regibus no fir is, & exaltauit cornu Chrifti fut:
vnde dicebat, fi non prophetabat i Dicat ergoEcclefia
Chrifti. efuitas régis magni gratia plena, prole fecunda di-'
cat, quod tanto ante de fe prophetatum per os huiils piae
tmatris agno feu. Confmatum eîl cor metim in Domino, &exaU
tatum eft cornu meum in Deo meo.J Vere confirmatum eft cor,
& cornu exaltatum’ :• quianoninfe,' fedin-DominoDeo
fuo. Dilatatunteftfuperinimicomeosoi weaw.]Quia&in an-
guftiis prelfurarum ferm o Dei noneft alligatus,nec in ptç-
cönibus alligatis. lat at a /aw,inquit,iw falutari tuo.'] Chri-
ftfis eftiftc Iefus,quern Simeon,ficut in Euangeliolegitur,
fenex ampledtens paruulum,agnofcens magnum,Pfuncdi*
I mittis, in quit, Doinine feruum tuum in pace, quoniam videront I
octtli metfalutaretuum.Dicatnuqnc Ecclefia» Latatafum in ft-
lutare tuum.Quoniam noneftfanftui vt eft Dominus,& non eft in-
( ft us ficut Deusnofter.J Tamquam fan 61 us Ôç fandificâns,iu»
I ftus&iuftificans.Non eft fendus pijæter te, quia nemo fit
nifi abs tc.Denique fequitUr, Nolite gloriarifuperbi, &nolite I
I loqui excelfa. ] Neque exeatmagniloquium de ore vefttp,
quoniam Deus feientiarum Dominus. Ipfevos feit, & vbi nemo
feiuquoniam qüiputatfealiquid ejfe, cum nibilfit,feipfumfeducit.
Hæcdicunturaduerfàrijs ciuitatis Pei , ad Babyloniam
pertinen tibus de (ua virtute prxfumcntibUs in fe , non in
Domino gloriantibus, ex quibus funt etiam cafnales Ifrae-
litae,terrenæ Hierufalém ciues terrigenac.-quijVt dicit Apo-
Aolas,IgnorantesDeiiuftitiam,id eft, quam dat Deus homb
ni,qui foius eftiuftusatqueiuftificans:^/«<ïmVö/«Mfeico»/h»|
tuere, id eft, velut d fe fibiparatam, non ab illoimpartitamil
iuftitia Dei nonfuntfubiefti'.vtique quia fuperbi,de fuo putan-j
tes, non de Dei, placcrc fe Deo : qui eft Deus feientiarum,
atque ideo 5c arbitrer confcientiatum , .ibi videns cogita-
tiones hominum, quoniam vanæ funt ^ fi hominum funtJ
& ab illo non funt. Etfiraparans, in quit yadinuentionesfuas.]\
_Quas adinuentiones putamus ., nifi vt fuperbi cadantJ
5c humiles furgant ? Has quippe adinuentiones exe-
t\iihnc,dicens,Arcuspotentiuminfirmatus eft, & infitmipracin-
tti funt vtrtute.] Infirjnatu^eftarcus.id eft, intentio corumJ
qui tarn potentes fibi videntur,vt fine Dei dono atq; adiu-
torio, humanafufficienciadiuina pollintimpleremandaJ
ta.EtpræCingüntlirvirtutèquorumin terra voxeft, Mifere]
re met Domine,quoniam tnfirmus fum. ' Plenipanibus, inquit,mb
noratifunt,efurientestranfierunt terrant.] Qüj funtintelligen-
di pleni panibus,nifi ijdem ipfi qu^fi potentes,id eft,Ifrae-
li tie,quibus crédita funt eloquia Dei'îSed in eo populo an-|
cillæfilij minorätifunt, quodvefbominus, benetamen
expreflum eft, qüod ex maiore minores fadfo funr, quia &
in ipfis panibüs,id eft,diuinis verbis, qu«e.l firaelitæ foli tûc
eX omnibus gentibus acceperunt,terrena fapiunt. Gentes
autem quibus lex ilia non erat data, poftea quam perno-i
uura teftafnentum ad ilia eloquia venerunt, multum efu-
riendo terram tranfierunc, quia in éis non ccrrena, fed cæ{
leftia fipuerunt.Et hoc velut quæteret ur cauflacur fadtum|
fit,Qutafterilispepertt VII. &multainfiliis infimata eft. Hie
totumquod prophetabatur eluxit agnofeentibus nume-r
rum feptenarium,quoeft vniuerfçEcclefiç fignificataper-
feéliö.Propter quod & Ioannes Apóftolusad feptem feri-
bitEcclefiasteo modo fe often dens ad vnius plenitudinem
fcribere:& in Proucrbijs Salomonis hocantéa pr£efiguras{
Sapientiaadiftcauitfibi domum,&fuffulfitcolumnOsfeptem. fterilis
enim erat in omnibus gentibus Dei ciuitas, antequam
ifte fetus,quern cernimus.oriretur.. Cernimusetiam quæ
multa in filijserat,puncinfirmatam tetrenamHi«rufalem|
quoniam quicumqqe filij liberæin ea eranc ,^irtus eius e-1
rat. nunc vero quoniam ibi litteta eft, ôc^pititus noneft,
amifla virtute infirmata eft. Dominus mortificat & viuificat,
deducit ad inferos & reducit.] Mortificauic illam qua; multa e-
rat in filijs,& viuificauit hanc fterilem,quç peperit feptem:
quamuis commodius poflit intelligi eofdem viuificare
quos mortificauerit:id enim velut repetiuit,addendo, Deducit
ad inferos, & reducit. quibus enim dicit Apoftolus , Si
moriui eftts cum Cbrtfto,quafurfum funt quarite,vbi Çhriftus eft tn
dextera Dei fedens : fàlubritetvtique mortificanturdDorni-
no. quibus adiungit, QUafuffumfuntifapite,nonquafuper
terram: vt ipfi fint illi, qui efurientes tranfierunc terram.
mortui enim eftis,.inquit«,EdCé quo modo fàlubtitetmortificat
Deus. Deinde fequitur, Et vita veftra abfeonditaeft
cum Çbrifto in Deo. Ecce quo modo eofdénv ipfbs viuificat
Deus. Sed numquideqfdem deduxit ad inferos, & te-
duXit ? Hoc vtrumqué fine conttouetfia fide%iti f in
illo potius videmus igaplecum capite fcilicet ö oft to,
cum quo ^itam noftram Apoftolus dixit abfcOnditam
in Deo; nam qui proprio filto non pepercit t fed pro nobis
omnibus tradidit cum , ifto modo vtique mortificauir
eitm : & quia rçfufcitauit d mortuis, eundem tunns
viuificauit : 5c quia in prophetia vox eius agnofeitur,
Non derelinqUes animant meant in inferno , eundem deduxit
. S. Eucher to Lugdunenfi Êftifcopofalfi àftrtpti^Lib. 1 .
duxkäd infetos,5c redüxrt» Haceiuspaupertace ditatifu- pofterum, quandotecipitquifque fecundum ca, qua:per
inas.Dominus enim pauperesfacitj&ditat.JNa quid hoc fit vt corpus geffit,fiue bonumffiue malum; Per corpus quippe
I feiamusi quodfequituraudiamus : Hutniliat, &exaltatf] ibiaixit Apoftolus^pcrtempusquo vixitin corpore, neqj
Vtiquefuperbos huteiliar, 5c humiles exaltar. quodenim enim fi quis maligna menre atque impia eogitatione blaß
alibilcgitur, Deusfuperbisrefiftiti,bumilihusautemdatgratiam: phemet, nequeiavllismembriscorporisoperetur^ idco
hdefotam-häbet fermo huiu^cüius normen ihterptetaturi nori eritreus * quiaidmotu eorporisrion gcflit, cum hoc
gratia eius.Iam vero c\uodad'mnghm,Sufcitatdterrapäupe- per illud tempusgefTcrit, quo ge flic & corpus. Iftomodo
rem,de nullo melius, quam de i11ö,intelli^p,qui propter nos congruenterintelligi potell: btiamiliud * qüod in Pfälmo
I pauperfattus eft , cum dtttes ejfeti vt eius paupertdte, ficut paulo j legitur | Deus autem texnofter ante ft c ula operatus eftfalutem in
j antedwftüffl-eftyditaremur. ipfum enim de terra fufeitäuft, . mediötmat vt Dominus lefitsaccipiatut Deus nofteri qui
tam cito'vtcaro eins non videret corruptionem.Necillud eft ante fiecula j quia per ipfum fä(äa funt fkeula :operatus
\zbi\\oa\ien&bo quod zdditumtft,Et deftercoreerigiti'ri6pejn. | eft falutem iri^medioterr*, cum verbum^carofädlum efti
Inops quippe, idem qui pauper-, ftercusvero,vndeeredtus 1 & terreno häbitauitin corpore.Deinde poftea quampro-
eft:re<ftiflimeincelligunturIu'd*iperfecutores.in quorum | phetatumeftinhisvurbisÄnnje , quo modogloiiande-
numero cum fedixiflet'Apoftolus Ecclefiam perfecutum, • bear,quiglo.riatur, notiiiifc vtique,-fedin.Domino, pro*
Qumihifuerunt,'m<\mt,lucra,hacpropterCbriiftümdamnaeffe pferretribudonem,qusi|idieiudicij:futüraeft, Dominus
dttxt: nec foltun detriment a,verum etiamftercoraexiftimauiefie, vt afeendit, inquit, incalos, & intonuit: ipfe iudtcabit extrema terr&i1
Cbrtftum lucrifacerem. De terra ergo füfcitatuseft ille,iüpra quiaiuftusefti|f| Prorfiisordincm tCnuit conlfeffionis fide*
‘omnesdiaitcs pauperr&deillo ftercore eredlusfupra^bra- i liiimi afeendit enim in calum Dominus Chi'iftus , &inde
nes opulenros , ille inops; Er fedeatcumprinctptbuspopuli-f venturus eft ad viuos & moreuos iudicandoif. nafn quis
Quibus ait , Stdebitisfuperduodecmfedes, fed fedem glorije j afcendtt, ficut dicit Apoftolus , nifi qui deftendit ih inferiores
dans eis hcreditatem. Dixeran t potentes illi, Ecce nos dmi- ! partesterra ? Qutdefcendit, ipfetft & quiafcendttfuper omnesca-
fimusomniai&fecutifumuste. Hoc vptum potentiflirai vo- los,vt adimpleret omnia. Per nubes ergo fuas foniiit, quia
uerunc.- Sed vnde hoc eis, nifi ab illode quo contiQuo di- ! fpiritu fandlo cum afcendifletimpleuit.Dequibus'hoc illi
Autriieft, ßanavotumvouenti. Alioquinexillisexipotead- ; Hierufalem .hoceft, ingrataivinea; comminatuseftapud
busjquorumarcuffinfirmatuseft. Dans,inquit, Votum vo- j Ifaiam prophetam, nepluantfupcrcamimbrem. Sicau-
uenti.] Nonenim quifquam Domino quid return voue- j temdidumeft , Ipfe iudtcabit extrema terra: ac fi diceretuf,
' ret # nifi quia ab illp acciperet, quodvouerec. Sequi- etiam extrema hominis, non enim alias partes non iudi-
jtur, cäbit, qui ömnes homines proculdubio iudicabit. Sed
j Et benedixit dansanndsiuftt.] Vt Cum illo feilicecfine fine melius intelliguntür extrema teirye , extrema hominis:
iviüar, cuidrdlumeft, Et annttui non deficient, ibi enim ftant ! quoniam non iudicabuntur,qua; in melius velin dererius,
annivhfe autcm rranfeunt,immopereunt.anteenim quam | medio terrae commucantur,fedin quibus extremisinuen-l
j veniantj nonfunti Cumenimvenerintjnonerunr: quia tusfuericquiiudicabitift-. Propterquoddidtumeft, jQui*
cum fuo fine veniunt.Horum autem duorum, id eft, Dans ; perfeueraueritvfque infinem,hicfaluus ent. Qui ergo perfeue-
! votunt vouenti,etbenedixit annos iuftiivnuvn eft quod facimus, I ranterfacitiüdicium &iuftitiamin medio tcirä:, non da-
altcrumquodfumimus. SedhocalterumDeolargicore ! mnabitur^cumiudicäbunturextrema terrae.Errf<tr,inquir,
| nofffumitur, nifi cum ipfoadiutöfe primum illud cffici- I virtutem regibus noftris, vc noneos iudicando’condemneti
j tur. ' Quia nonin virtute potent eßvir. Dominus enim infir- Dat eis Virtutem', quacarnem ficut reges tegant, & in illol
mumfacicaduerfarium fuum , ilium fcilicet qui homini 1 mundum, qui propter cosfuditfahguinem , vincanr. Et
vouentiinuider, &refiftit, ne v$ieat implere quod vouit. exaltauit cornu Chriftißti. Quo modo’Chrillus exaltauit
Poteftex ambiguo Grarco intelligi, &aduerfaritimfuum. cornu Chrifti fui? dequoenimiüpradi&umeftjDowwM«
cumcnim Dominus poffidere nos cceperit, profe6to ad- afeendit in Calos, & intelle&useft Dominus Chriftu$,ipfe:
Epbef. 4.
m
uerfariusqui nofterfuerat, ipfiusfit, 5c vincetur à nobis,
fednoninviribus noftris, quia noninvirtutefuapotenseftvir.
Dominus ergo infirmum faciet adueifarium luum,-domi-
nusfamäbs : vt vinc^tura faniäis, «juos Dominus fànétus
farnäorum efficic fandos. Ac per hoc nonglorieturprudens in
pmdentiafua, &nonglsrieturpotens,inpotentiafua, &'nongloneficuthicdicitur,
Exaltabit cornü Cbrifti fui. Quis ergo eft
Chriftus Chrifti l A n cornu exaltabit vniufeuiùfque fide-
lis fui, ficut iftaipfàîn principiohuius hyrani ait, Exalta-
turn eft cornu meum in Deo meo-î omnes quippe vnétos eius
chrifmatè, rede Ghriftos poffiimüs dicere. quod tarnen
totum cum fuo capite corpus, vnus'eft Chriftüs. Hæc Anturdmsindiuitiisfuis,
fedtnbocglprieturquigloriatur,intelligere naprophetauit, Samuelismater, fàndiviri. multumque
&fcireP)mm,&facereiuHiciunf& iuftitiam in medio terra. No n laudati.Inquo quidem tune figurataeftmutatio veteris
paruaexparte intelligit 5c feit Domfnum, qui intelligit &
m ètiam hoc£ Domino'fibi dart ,.vt intelUgatÔt feiat Dominum.
qu'idemmhabès, ait Apoftolus, quod non accepiftü Si
autem acceptfti,quidgloriaris,quafi nonacceperisVxd eft, quafi à te
ipfo tibi fit vnde gloriaris» Facit autem judicium &iufti-
tiam, qui rede viuit. rede autera v iuit, qui obtempérât
facerdotij t 5c nunc impleta , quando infirmata eft quæ
multa erat in filijs, vtnouumhaberetfacerdotiö inChri-
fto,fterilis quippe peperit feptem. Hoe canticum iuxta Se-
ptuaginta interpretum translationem- infèrere cómpulfi
fumuSi v tàbeato Auguftinopofitumeft : pro eo quod
in ipfa transldtione ampliorem; & Yeriófem contiiïel iïk
præcipientiDeo:&?finispragcepti,ideftjadquodréfértqr j ftoriam* IntereaSamuel erat miniftransü» templö Détjac-
præçèptumjcaritas eft corde puroj 6éconfeientiabona,& cinftus EpHot. ■ -, Pprrq filij Heli diuina lacrificia cemeran-
fidenon fida. Pórro ifta caritas, ficut Ioannes Apoftqlus tes peccabant ''-coram Domino , & deridebant per
teftatur,exDrö^. Faeere igituc indicium & iuftitiam ex Deo eos multi facrificia DortiinL Vnde Heli faccrdos pro'
eft.Sèd quid eft in medio terra ? neq-, enim non débtent face- eorum iniquitate damnatuseft * quod eos peccantes
re iudiciüm & iuftitiam quiliabicant in extremis terræt j minu* feUeraanimaduerfioncpledebar. | Equidem co^
Quishoc' dixeric ? Curergoaddicum e l l , Iri medio terrai \ ercuit, equidemcorripuit, -fed lenicace& manfuetudine
Quod fi non adderetur,& tantumtnodo-dicerctur, Pacere ! patris> non feueritate 5caudoritate p.ontificis. Qua ïén.
ittdtcium & iuftitiam : magis hoc præceptum ad hominésy- tentiadifeantfacèrdores quo ropdo-filiorum ctiain pro-
rrpfque percineret, 5c mediccr^ieos & maritimes. Sed» | pter feelera puhianturquique, & quamüisfandi-fint,cul-
n e q a i fq u a m;p n tarer, poftfinem vitæ, quæ in hoc agitur pa tarnen 1 u b d i t o tu m c i f de m, finon coerceant, impUfa-
corpofe,fijpereffetempusittdiciurn*iuftjtiamquefaciènai, i tur. I?pfthæceuidencius àdipfufn Heii fàcerdotémmif-
quam, dumeffet in carne, non fecit , 5? fie dininum euadi , fus loquitur homo Dei,cuius quidem nomen race tur, fed
poffe indicium : in medio terra: mihi videtur didtiin,.ciim j intelligitur officio minifterioq; fuo fine dubicatione elle
quifque viuit incorpore, in fiac quippe vita, fuamterr*m I propheta.ficenimferiptumeft, Venit autem vir Dei ad Heli,
quifque circumfert, quamm oriente homine recipit terra, 1 & ait ad turn: Ha dicit Dominus, Numquid non aperte rendants
CQhfitrgenti vtique redditura. pf oinde iqimedio terfæ, ra fum d*muipatristpn,cum effet in Aegyptb in domo Pbaraoftis, & e-
*ft > cum anjma noftraifto terreno,c 1 auditrir corpore » fà- 1 legt eum exomnihmftliisljrael mihi mfacerdotem,vt afeenderetad
cieiîdum eft iudiciiim arqueiuftitW, quod nobis profit in altare mettm, &adokretmftn incenfum, &pôr(aret Ephdtcoram
t)e pro-
iphetia a a :'
Hcli,& fi.
lios eius. ,