tos cranein fublimc i pauimento fufpenfa, v t fupra iam di- cherrima caritatis copula connedunt,ita vt cum innunie.1
domeft:fedV%adcubitos XX. alritudinis,vtinfequen- , rafit multitudefidelium, vnumtamen cor vnam habere i p
tibus aperce legicunreliquutn vero crat fupra hæc tabulât a animam pro communis fidei aediledionis focietatc meti J
Matt. il.
B
apertum & inane vfque adlaqueariacubitis decern altitu-
drnis, 8coubitonim XX. loneitudinem iuxta lacitudinem
domus. In quadiftindione dotrius Domini, patetfigtira
myfterij,&apoftolo exponente.luce clarior eft.Quae prior
domus,in quam femper introibant facerdotes,faerificioru
officiaconfummantes, prxfens eftecclefia, vbi quocidie
infiftentes pijs operib.Domino facrificia laudis offerimus.
Interior vero domusjqtf^ ad pofteriore templi partenverat
fada,ipfa eft promifla nobis vita in cadis. Interior quidem
aconuerfatiottcttoftri exilij remota, eftq; in prxfentiare-
1 gis fummi perpes,vbi beatotu &angelorum & hominum
follemnitasagitur. Vnde de eabene merit© feruo dicitur,
Ultra ingauduim Domini tai.Sedpofterior, cempus quopoft
huius faeculi lab ores adilliusingreflum perducimur. Ta-
bulata aute,qu* vtramqj domum ab in nice diuidunt,ipfa
flint clauftrac^li quorum nobisapettionem quotidie lul-
piramus, & quantum Dominus donauerit, pia femper in-
ftantia,doneeaperiantur.vtintrareliceat, pulfamus. Vbi
etfi necdumantefoludonccorporu intrare permitrimur,
apertam tamen habemus iariuam diuinsepietatis,qna ora-
| tionum noftraruro,eleemofynaru,ieiunioru,ceterorumqi
bonorum operum thymiamata pratmittamus. Bene ante
interior domusXX.cubitoslonga fada eft,propter myftr
Pfttl.lt 6. c
D
Luc.it.
MMtt. at.
to dican tur. Namque tornaturae quæiunduris tabulant
J apponebanturÿVtvnum ex omnibus fierettabulâtura>ipfa j
j funt officia caritatis, quibus adinuicemfraternitas fanda !
j copulat ur,atq; in vnam Ghrifti domum toto terrarum or-
becomponitur. Quaeetiam domus habetcatlaturaseminences,
cü opera virtu tu fandi riequaquam occulte cegüt, |
fed manifeftaèxprcflione omnibus foris , quales fimipfi, |
quidagantin exéplum viuendi,proferunt;quo mpdofecit
apoftolus Paulus,qui non folü pratdiçandpgentibusChn-
ftum,ôc patiendo ipfe pro Chrifto quaotüemiperet often-
dcbatjVerum etiam in epiftolis ad eedefias deftinatis quot
periculapro Chrifto tolcraret, quantis reuclationibus à
Chrifto ht fublimat9, fclici glorificatione declarabat. Qui
cum fuisdicére auditoribus nô Aühhaxct,lmitatores met ejio~
teficut&ego Cfori/?i:quid indomo Domini, nifi cælaturas e-
minentes oftendit, qui fingulari culminevirtutiscundis
fcfè imitabilem præbuit? Omntacedrinis tabulis vcjliebantur,
necomnino lapisapparerepoteratinpartete.~\ Etlapisparietisfi-1
Ue pauimenti & tabulæ ôc auru, fandorü in ecclefia vitam
omnia defignant: led ea diftindione cüm pariterponütur,
vt lapides viui fint fandi, fortitudine fidei in vnaeandem-
que regulâfibimet adglu tinati.-tabulç cedrinç fiue abiegnç
fint fan dijatitudine variant virtutü, fèciindum donatio-
QspJf
mus fit!
cedro»h
ro. xr'
geminæ diledionis,de quo fupra diximus,quç in hae nés fandi fpiritus, in vna eadcq; fide fibimet alterutrû côinterim
vira ex parte maxima eledorura-illuftrat mentes;
fed in ilia patria,ceffimtib.aliarü virtutü operibusfola per-
petuo régnât.Porto XL. cubitiserat iffum templum proforibus o-
racuti^} Diximusipfum templum proforibus or4côfi,præfentis
eccleliæ typu geffiflè.Vnde reôte fuit XL cMèitorrnw,qui numerus
Içpe in lignificatione ponitur prçfentis hdeliü laboris,
quomodoquinquagenariusinfignificationefutùræ
quietis & pacis.Dcnariô nâqj numero continentur pràce-
pta,'quorüob(eruatipneadvitam venitur; denarioseque
fignificatur ipfà qnam defideramus,& prb qua laboramus,
vita perennis. Quadratus vero eft mundus,in quo pro ac-
quirenda eadé vita certamus.'.Vnde & pfalmifta congregâ-
dâ de gctib.ecclefiâ præuidés.aicbat, De regionibus congrega-
uiteos,à Solis ortu & occafuabaquilone&mari. Decé aüt quarer -
du6ta,XL. faciüt. Vnde popul9 ab Ægyptoliberatus in fi-
gura prçsétis Eccleuç, XL. annis in eremo multis laborib.
exercebatur,fimul &pane cçlefti reficiebatur:ac fie tâdé ad
promifiam olim patriâ peruenit. exerce tur enim tentatio-
nibus XL.annis, vt laboresecclefiæ, quibus totü per orbe
in obferuanda Dei lege defudat,infinuâtur. Pafcitur manna
de caslo per eofdem XL.annos, y t oftedan tur ipfie quas
ecclefia tolérât palfioncs, fpe denari j caelcftis, h^.aeternae
beatitudinis efle leuigâdæ. Vbi ij quinun c efuriunt&fittunt
iufiitiafaturabuntur.&dicmçadem ecclefia fuo canit redem-
ptori, Ego autem cum iuftitia apparebo conjpeftui tuo,fatiabordum
ntanifèftabiturgloria fiM.Pariter ergo populus Dei ôc affici tur
aduerfis & reficicur manna,vt fit illudapoftoli, Spegauden-
tes,in tribulations patientes. Inquangura& Dominus nofter
XL.diebus ante morte carnis fuæieiunauit,XL.etiâepula-
b at ureum difcipulis,poft rcfurreótionem carnis fuç,appa-
rens eisin multis argumétis,&loques de regno Dei,& co-
uefcens.-ieiunando etenim oftédebat noftrû in le laborem;
manducando aüt cum difeipulis, oftédebat in nobis fuam
confolationé.ieiunans velut clam abat, Attédite ne graué-
tur corda veftrain crapula ÔC ebrietate,& curis huius vitae.
Manducans aüt Ôc bibens,veluc clamabat, Ecceego vobifeum
nexi.-auri laminæ fint fanéti fupereminentc fcientiæcarita-
tem habentesrfii funt qui fulgore gratiffimo adinuicé con-
gaudent.Quas tria beatus Apoftolus vna fentetia corn pie -
xus eft dicens«N4WJ in Chrifio Jefu neq\ circumctfio aliquid valet,
neq‘,praputiHm,fedfides,quaperdtieiïionem operatur. Fidei namque
inuiûælapis figurâtenuit, cedrusfânôtionisodorife-
ræ.aururn tranfeédentis omnia dile6tionis;vefticurq; lapi-
deus paries tabulis cedrinis, cü profeffio fideibonis orna-
tur operibus.ne fine operibusotiofàiudiceturaut mortua.
Verüquia lex in lapidé feripta, doétnnavero cuangelij per
lignüeftDominicæpaffionis confir'mata, vndc 6c populus
lapide circumcifus in prasputio, nos fignocrucis coniecra-
murinfronte : poffiint non. incbngrucparietes teinpli lapider,
fine pauimentü pretiofiffimo marmore ftratum, eo-
rum qui in lege fidelitçr ac perfedte yixerunt, typum gere-
re.-tabulæ vero cedrinç fiue abiegnasnoui teftamenti iuftos
indicate,qui volcntes poft Dominü venire abnegât femet-
ipfos, ôc fumpra cruceiua quotidie/equuntur illü.Et quo-
niam vtriufqs téporis iuftos’comuni&manet fupernæ gloria
retributionis, lapidibus ac lignis pretiofis tertia elt Ipc-
ciesaurearü laminarü. Econtraricr debet videri quas fupra
diximus.Porticus quaeerat ante templum,antiquorum fidelinm
debet figuramgeftace ;ipfum vero templü, eorum
qui poftincarnationis Dómini,cæ témpus,in mundum venerunt.
Porro domus interiorregnic*lèftisgaudia,qu* vtrifq;
iuftisdanturfigurabat. Nunc aütdicamusparietes
lapideos autiquum Dei populü, tabulas cedrinas nouum,
aureas laminas vtriufqi in cælis præmia defignare.cumijdé
parietès templi, ôc inporticu,&inipfotcmplo>&iufanéiis
fanftorü pari fuerintmodo de lapidibus & lignis & auro
Compaâi. Multiplex namq; eftindiuerfisrebusearundé
repetitio figurarü. Sed hocaicéndü, quodfuerunt in lege
Ôc anteferiptam legem plurimi, qui legaliterDomino de-
feruirent,non occidctés,nonfornicantés, non furtum fa-
cientes,,non falfum teftimoniü loquentes, honorantes pa*
trem Sc matré,6c diligentes proximosficutfe ipfos. Hi ad
Golf, I
fumomnibtudiebus,vpfcadconfummationefuuli.Etylterumautem i pacietes porticuslapideos pertinebant. Fueruntalij, qui
vtdebovoSf&gaudebitcorveftrHi&gaudiumveftrumnontolletur* j maioriperfeélionereliélismundi negotijs, ôc aflùmpta
votó.fimul enim cumviamDômintcarpimjas,Ôcq vanitate i cruce fualequebâcurDominum, qui,vt Apoftolus feribir,
præfentisfæculiieiunamus, ôc futurapromiflionerefiçi- ludibria & verbera expertijnfuper&'vincula & caneres, lapidati
mur,hic nô apponeces, quiaillic pafcéntes furfum eft cor. funtifedifunt,tentait funt,in occijîonegladijmortuifunt. Ctrcute-
Etcedro omnis domus intrinfecus vcftiebatur.kabens tornaturasfuas runt in melotis,in peüibus caprinvyegentes,angufliatt,afjlitti,quibus
& conian£turasfabrefaftas,&calatttras eminentes.J Diximus de j dignus non erat mundus.Hi qui ante mainteftata tempora eu-
cedroquodinfuperabilévirtutüvenuftatemfignaret,quQ angelij vitam duxereeuagelicam, quid nifi ante ingreftum
nimiruin ligno omnis domus Domini intrinfècus veftitur, j t ab u la t a cedrina in porticu fulgcbant i Qiros v trol qj qUIâ
cum cordaiuftorü folo bonorum operum amore nitefcüt: idem regnum cxlefte cômuniterin manfiombusdilcretis
habetqj domus in tabulis cedrinis tornaturas fuas,6c con- ‘ rccepir, quafi porticus rempli poftlapidem ôc cedrum iu-
iunôlurasfabrcfaêbas,eumijdcm elcdli fèad inüicem pul- trinfecusellaurocooperta. Sunt hoc tempore perplureSj
■■ ■ ' * : : ' ' ’ . •. . ï,«. . . qui
qüijégalibus contend prxeeptis; quæ fupra commémora-
uîmus, fufficere fibi credunt tàntû, fi ad vitam venire me-
reantur. Suntalij adperfeiftioncra nitentes, venditisquæ
habentomnibus, memores promilllillius, quotàlibus in
■f’rèfurreâione no folü vitam, fed ôc fpecialem prædixit ho-
-noreeflè tribuendü, Amen dico vobis, quod vos qui fecutießis me,
in regenerations cumfederitfilmhominis in fedemaiefiatis fua, fe-
dtbitis &.yotfuperfedes duodectm, iuducantesduodecim tribus lfrjtel.
quagefimus pfàlmus eft pænitétiç8crerni(îîôUis:quihq'uà- J
gefimus annus iubileus : quinquagefima die poft paicha j
fpiritus fitnâus adueniés primitiuâ ecclefiàm confêcraûiri
ôc qüinquâgenorü erant ficlorü claui fi liguli,quibus làmi-
nçaurcçaffigebâtur parietib. dömus domini; quia nimirü
verba'cæleftiajquibusin amore bonôrüopetüproficimus;
ôcconfcrüamur,veniâriobispromittUntpeccarôiügiaria
fànifti fpiritus,ôc fabbatifmü in ïuturo pollicentur æterhü.
Hiad parictes templi albo de lapide faétos i illi figuraliter ; Et hi quidé funt claui diledrionis.Sunt veto alij clau> timo-
ad cedrinas pertinent tabulas. Etquiàvtriq; præmiaàdo- ris,quibüsincipiétesquique ÔTiiecdum ad perfeéiibnem
mino perpetuæ lucis, quafi auri laminas quib. decorëtur, veniëtes, illecebras vitiorü carnaliü Ôc voluptatem morti-
expe<ftant,funtinab.ditistëplilapidéspretiofi, funttabulç ficant,illovidelic.fermoneVeiiratis,cuius iiiftitiitione çâr-
ligniàromaticijVtraq; àiirb eobpcttài quiaôc illii qui in le - 1 nem noftra crucifigere cum vitijs ôc cocupifcentijs édoce-
gedbminiimmaculati ambulauerùnt jôc qui gratiaeuan- ^ mur. Quos habere defidprabarpropheta, cüm ait, Çônfigé
gelij perfede fufcèpérant, pàriter ætef na.vita perfruuntur. j clauis timoris tut carnes meas,niudiciis enim tuis timui. Qiri ru rsü
OraculÜautein medio dotiius in interioripartefecerat,vtponeretibi adperfedtiora periieniens, dicit de clauis dileërionis, Mihi
aream foederis t/pwim.^Hocfiiperius prçoccupando expofitü auteadharereDeo bonum eß.Nihihfe erat in iemplô, quod non auro
eft,qùia videl.mterior dom9fecreta patriç cæleftis,arca foe- 1 tegeretur,fed & totuni altare oraculi texitàuro. J Supra de aftari
derisdominufaluatore, in'quo folo feed9 pads apudpatré didûeft. PleniusverôinlibroParalipbmenbnhæcexpli-
habemiis,defignaret;qui poftrefiurrc&ione fua alcendés in _cantur,vbi porticus quoq; erat ante frönte tèmpli deaura-
cælü,camé,qalfiimpfitexvirgine, inpatrisdexträlocauit. I taintrinfecus.cænaculàquoqj aurÔtedaéfïèpérhibehtüf;
Ÿorro oraculu habebat viginti cubitos in longitudine,&vigtnti cubir Vbi figura mÿfterij in promptu eft, quia tota ëcciefia & in
to$inlatitudine,&viginticubiiosinaltitudine. ]Quoddieitur | hocfæculoôcinfutürô, præceterisvirtütibusDeoplacitis
viginti cubitos inalcitudine, parie te fignificat cëdrinü,qui j do no éaritàtis abifndàt : ôc fola hæc quafi fingulariteremj-
oraculü, i.e. fànifta fan<ftorü,ab æde exteriore fegregaret, ! nens,fcèterascælarevidetur. Deauratàèftquippe porticus
ficut Ôc fuprâ diximus.Oraculü ergo vbi erat area, habebat ante teinplüm, quia patres vetëris teftâmëti Deo per cari-
VicëtioSCubitosmlôgitudine,ôciatitudinc,ôcaltitudinej ; taté placuerunt.Deauratüeft templü, quia éademipfàca-
i.e.per quàdrü: quia in fuperna ilia patria, vbi regé Ghriftü ritas diffufa eft in cordibus noftris per fpiritü fan&um i qui
in décoré fuo vident oculi fan<ftorü,fola caritatis diuinæac i datus eft nobis.Déauratà eft doinus interiorjquia in fuper-
fraternæ gratia per omnia fulgcr.Qüod fequentib.quoq*, na patria fola càritas régnât. Sedibicoverius ôcfecürius,
Pfal. 1181
verbis adftruitur,cü dicituf.Er operuitiUudatcfjVeJliuit auropU-
ri/iwe.]Qupd eft aperte dicere:quia moenia f upernç ciuira
r* tis,gratia caritatis impleuit.5«/f &ve(liuit altare cedro. Altare
e-î dicit thymiamatis, q> erat infra oraculüiDe quo paulo poft
fübinfertur, Et totum altare oraculi texit auro.]] V nde intelligt
datur,quia idé altare délapide quidé fuerit faiftü, ôc cedro
veftitü,ac deinde auro coôpertü. Significat aüt typice per-
fedlorü vitam iuftprü,qui quàfi iii oraculo funt pofiti,quia
defertis infimisrleleiftationibus , de folo regni cæleftis in-
greflucurâomnemimpendunt. Vnde bene in ho.caltari,
nô carnes viétimaru, fedfola ineendebanturthymiamata;
quia taies nôadhucpeccatacacnis Ôc illecebras cogitatio-
num in fe tnadtarc opus habét-.fëd tantü orationü fpiritaliü
ôc cæleftiü defideriorü odoramenta,per igné çterniamoriS
in côfpeétufui conditoris olferüc. Quid aüt in huiufmodi
altari lapis,cedrus ôc aurum figurarent,ex his,quæ fupérius
diéta funt,facile poteft intelligi. DomÜquêtante oraculum o-
peruit auropunjïimo, &fixit lamnos clauis aurets. ] D o m ü an te
ôracuiü prælentis ecclefiæ typü tenerc diximus, vbi ira re-
déptoris noftri amore flagramui, v,t needum ipfum videre
facie ad facié vàleamus. Vnde apte domus hæc auro quidé
puriffimo cooperta,fèd interpofitus erat médius paries ob
oraculifecreta.OraculünamqiVocatur,cüdiuinahomîni-
busvel angelica allocutio,velfecretorü quorüq; reuelatio
concedituT. Vnde bene oraculü in abditis vh.e,ininterior:
domo fedüeft,quia in fuperna patria ôcangelorü nobis vi-
fioatqueallocutio.ôcipfa Dei præfentiareuelabitur, iuxta
j hæc quæ veritas ipfa diligentib.fe pollicetur,dicës, Quiaut
. ! diligit me^dûigeturdpatre meo,&ego dilïgam eum, & mantfifiabo
eimeipfum. Etitérû, Venit bora cum iamnoninprouerbîjsloquar
vobis,fed palam depatre tneo annunciabo vobis'. Do m us ergo ante
oraculü auro téôtaeft* quia perfeéUquique iufti in hac vira,
vbi nec dû depatre palam audire, id eft, needum pala videre
qucunt.fidêôc opus iufticiædiuino ornât amore,pef qué
ôcplenâDei côgnirionétïiereamur.Laminçàureæ.quibus
óperta eft dorn9,operationes fimt multifariæ piefatis, quas
in obfequiü lui creatoris,vel fraterpç neceffitatis.amor ca-
ftuS èxhibet.Claüi aùrei quibus eranraffixæ laminæ aureç,
funt præCeptà caritatis, fine promifla ærernæ claritatis, per
quæ in exercitio ftiidioq; virrutum ne deficiàmus donante
Chrifti gracia continemur.Vnde bette de eifdem clauis in
libro Pâralipomenon feriptüeft, Sed érclduosfecit aureos, ïta
vt finguli claui ficlosquinqudgcnosappendcret.Qninq\iagcn&no
namq; numéro folecinfcripturis remiffio peccatorum,* ôc
gratia fpiritusYanâi ôc ri ta aëternà figurari,quoniam quin-
_ . Bibliotb. Vet. Patt. Tûm. ç. ............ ...
quopræfens ipic Deùs, qui eft caritas ,videttir: ibi eo cer;
tius,quo ipfe mcdiatorDci ôc hominü,qui folüs pâternorü
eft eonfeius fecretorü,velut area teftamenti fèmpec afpici-
tur.Quod aüt cænacula quæq; teâa funt auro, ad éundém
fenfum refpicit. ficut. n. interior domus fancti fanéiorum
vbi erat area, æternâfanéïbrü vitam in con fpeébu fui côdi-
torisÔcredeptorisfignificat,iuxtaillïtdPûlmi(ix,dbfcohdei :ÛJsi.is.
eosinàbfcondito vultustuifa contitrbaiionehominum :ita cænacu-
lainalto'jéandévitamincæliseflè jôcnonin hocmuhdpj'l ^ .
dicéte a p o f t o l o , » jfunt, quarite, vbi CbriJlüseHinde-
xtera Dei fedens,qua furfumfuntfdpite, non quaJûntterrcna.Etfe- ira £ hcru -
cit in oraculo duo Chérubin de lignis ohuàru, decem cubitosaltitudi- bin. XV.’
»»-Chérubin, ficut prop he ca Egechiel aperte déclarât, an-
gelicæ dignitaris vocabulü eftinumeroq; firigülari Cherub
dicituriplurali Chérubin. VndeapteinfigurisGhembirii‘
qux erantin oraculo.faâa,angelica miriifteùa,quæ condi-
rori fuo iri cælis fêmpet âffiftür.poflùntintelligi.Quæ reélë
de lignis oliuarü fada eflè perhibétur,qùia nfmirü virtutei
angelica* gratia fpiritus fandi, ne vnquâ ab amore Dei âre-
feant, vndæfunt. Ipfæ etenim vna n'obifcü funt participes
illius, de quibus ait in laude Chrifti propheta,F»*ifféD«tf P/al.^.
tuus oleo Utitia,puparticipibüs f««.Rède de lignis ôliuarü fi -
guraliter funt fadi,quos luce fàpiétiæcælëftis,môxipfè qui
creauit.impleuit.VndedKçrub appellarcvoluir,quod Latine
Multiplicatafcientia, fiue SciéntiæmuItitudÔinrer-
pretatur. Decem aüt funt cubitorü altitudiniS, quia dena-
rio vitææternæ fruütur,hab'entés iniiiolâtam in le fui conditoris
imaginé, feruatainiperpetuü fàndirateôc iuftitia ôc
veritate,quæ prima côditione perceperüt. Denarius qüip-
pe obolis côftat, ôc continere in fe nomen regi,s ôc imaginé
confueuit. QuaprOptcr ôc figürærègni cæleftis aptiffime
côgrüit,vbi ôc angeli fattdi in imagine fui côditoris,âd quâ
fadi funt,femper marient: ôc elcdi homines imâgméeius,
quâpeccando amifèrac,recipiunt. Scitntuenini, ihquït,quia t.Ioan. j.
cum dpparuerit,fimiiesei erimus, quoniam videbimus eumJtcuti èrfi
Quinâj cubitorüala Cherub vnd, & qütnq3cubitorum ala Cherub'
alter a.td eft,decem cubitos habentes afianmitdte ala vnius vffcàd d-
Ualtermfummitate.^ Alç cum in fandorü hominum figura
ponuntur,virtutes fignificat éorü.quibus ad cæleftiâ vola-f
re femper, atq; in hiscouerfàtioné deledântur habere. Cü
veto in fignifîcàtione angelorü ponütur alæ,quid apertius'
^gratiamdemonftrant perpetuæ Ôciridefeiâftriæfélicitatis
eorum,qtri fetriper in cæleftibus in minifteriofui pèrfîftünt
audprisi Vel ccrte quialeuitaté fpiritalis natürç funt præ-
diti, ita vt vbicüq; vóluéririt, ftatim quafi volando pêrue-
' E e e e 5 . niant: .