Solas De1
diucscft.
siudiciaDci
kbyffösi
Bedara tun
llocus Da«
uidis.
Confîlia
riusDd
•quisi
- 472-----;— r r r—'— ' „ „ n . r r<nr»tionabilesaïicre- qualiimpcrans : nihilcnira proficitlegis imperium',, fcj I
c Trinitatis
coirtproba
& M , q u i offiçiuin fuiiepimu» raçQUciliando vo5 B e„,
acutas , I ^ d îftau temq u od v o sob fe a ro i ^ r r t . ^ r « ^ » « -
4M .11 mmsrjnrmim.mlum , et r. D, nt. vtlntcrj- ! Npnamraaliû,
eius, SdongamuutatK, &lap . “ ’ J ? q .eanlBr |:(Wi»veteril«ge,qu««ameftÿ<!etin«giu^McBt«Mi»ao
r i b w w iM d B O C t t l a m M e W » « ^ ^ â f I culata „«-„.banc * viua. Rationabile dbfequiutp’vefirtwi]
perfpieiens , ftuporc & a , ^ u g E I, OmiK opus bonum tunc placet Deo/îïationahiliter fiau P ®
rticr & dltar|:* “ ■ 8 g ubyjfui multa: ! nam alias mercede priuatur: vtpoce| quishominijm eau- L *
quitm infcrut.bdiitfttm ‘ non poiiunt. IM- faieiunecjjonum obfequium infipientcr fade. Obicqui-
Ad M ™ / ™ umhiccuhumdicte, quicuitus, qupniamdudumincor-L|*
fcrutabiha] Vtfbtutaniudiciaeiu » q ■ j ; r »„p». na/-nmmmniidrltür. mmcinauirJSd
que animam .utiqurtiamtam tationabtlem
nemofufficiat. Sedrequirendum,
tabiliaeffe iudicia Dei , cum P&lmogtaphusdicat. I»
Idl/iismeupronuncMUtomniaiuiiciaoru («>. Adquodltarc-
ibondendumeft . Nam addqndo f ores tu t ] qu*fcn-
otafuntàProphctis , & quæ taciha funtadmtelligcn-
L m iienilifat, s t ia a ep lM lam em J Hoceft,. co-
Eitatiodtfpehfationum eius , fiu e v .ïD om tm , fetheet
mifericordia&Indicium. SuutmmcoguouitfinAmDom-
„M Ail nemo cognouit- î Nam in pnelenn ipfePaulus
feiebar , quiaiijsoftendebat : Sue hne kge .pl.us pet fe
nemocOgnouir, hbccette de creatuti. d , c t ; qu.ppe
edi nihil ne cuitiereatuta commune. W >«m cogmmt
LfumDomni > hoc in Efaïa feriptum habetut . .Mamfeftlimcft,
fohiroDEvateffe, quinouitommaconfiha,
& hnnevmtmeffe, qui nullinseget, q u iiab .p fo fiinto-
mnia • ôcpet hoc coniilium élus a nullo nec metttur, nec
comptehenditur, 1 quiainfetiora luperiocis fenfum capetenon
pôflimt. Deniquelttd*isnoncredenubustreçof-
fibilc viacbacur , confilium&voluncatcm DB i eflead
rédemptionem gentium . Simili modo &gentibusatduum&
iocredhlumluditos.qui non ctedidetunt, Salnatote
poffcconuerti, & credere vt faluatentur. Au
„uùMfiiurmcmfritl] Hoceft, quafi mtnus tpfe conft-
liofumciens , indigetetaltettus ,jfcd coniihj patnepem
nullum quidem inter créatures eiic pronunuatt conin
fium vetolapienti neceffarium m faptenttafila eft, qui eft
Oriftus, 8cinfanaitateeftSpmtusfan6hls, Autyuupnor
Mitilli ,& retribueturei* ] Nemo enim altquid tadon
fnd prior contulinquippe cum etiam hoc.pfum vnufqu£
que a conditore fuiccpit, Qucnum iu.pf,, & ,n ,tfuw, &
in ipfo funtomnîa'} Vides quomodo in ïltimo oftendn,
quod in omnibus qutefupta dixerat fegregauem myfte-
numTrinitatis, namcumdixit : Almudtimuurum, pattern
, ex qùo bmniadicit efle.fignibcat : Et, fapieunæ altitudinem,
Spiritumfanaum, qui ettamaltaDetnou t &
ummccuuumjucicjquicuuus,
porib.us mulcorumpecorum conliftebat },nii,ncinquir, in
corppre tationabilis bpminis o,fFeratur >,& corpora magis
veftra quam pacorum,jiant facri$ciumDeo^ Pro viribus I
autcmexpianaretentabimus»quomodQ vnulcjuilqucra- J
tionabiliobfcquio cultus Dei exhibeatur. Si liiperbiam j
coepotis fui vincatjimmolac vitulum: Si iracundiain fii'pc-
rct,anetemiugulatrSilibidinemvincat,holocauftuinol-
fert hircura:Sivagos & lubricos cogitationum rdccet vo- jvmi’umJ
latus columbas, 6c turtures immolanerit. Nunc autem
Paulus obfecrat in Chrifto crcdentcsivt corpora (ua exhi- j Ulll |
beant hoßtam viuentetn,fanäam,placentem Deo. Viuentetn di- J p 1
citboftiam,quatvitam,hoeeft CluiftuiUjin fe,gerit. San- iviucnsj
dam dicit,in quaSpiritus fandtus habitat, ytApollolus di- hoftaj
eitlen nefcitisqiiia templum Deießif,&Spiritus fanäus habitat in |H
vobisi Placentem Deo,vtpotè apeccatis 6c vitijs (eparatam.
Hase autem omnia rationabilis eft cultus Dei. Poteft enim
pro tali cultuicddi ratio, & oftendi, quiadignum eft Deo
tales hoftias im tnölare.-Ärietes autem, 6c hir.cos, öc vitulos
immortali 6c incorporcoDeo offerri , nulla ratioboneftal
finit. Et nolite conformari hüte ficulo~\ In,quo oftendit effe
quandamformam huius iecuii,6c aliam eile (eculi fututi. I
Vide ergo,ne forte cum venit ira in cor tuujp,coiifpiincni
tc faciat huic icculo. Similiter autem 6c cpncupffccntia
mala,6cauaritia,caetcraque:quibus prjefens fcculum dele-1
(Statur,forlnam cibifecüli prtefentisimponant.Siveióecó-l
t ratio manfuetudo,patientia,lenkas,cótinentia,fides, ve-|
ritas,cxterxque virtuteshabitent in iènfu tuo, có.form,em|
tèfutUti feculi facient,6c ica pulchram anima: tu* fpeciem
leddent, vt verb um Deiquode(pondet eamfibiinmiieJ
ricordia 6c fide, dicat ad earn: Totaesformfuproxtma »wwl
déclarât. Veruntamenqnoddicit, extpfo , hociplum
qudd fiimus indicàt: Per ipfum autemj ■ quod per eiuspro-
uidentiam difpepfamUt in Vitae In tp[t v eto , quod pette-
a i o omnium,& finis in ipfonrit, tnnccumDE V se rito -
mniainomnibus. Abiplbomniscreatura acçipitiniti-
um,& perïpfum regitur. & in iplb omniaconcluduntur,
nec ipft continetür ab vllo. InficuU] Propter hoc q u o *
perfiTaio omnium non intra vnum feculum concluditur,
fedinmultaprotenditur. Amen] Vt inte l.gamus perde
lum àd iftam beatitudinem vemendum, de qualcnptum
eft in Apocalypfi*
C A P V T X I I .
Quid Pau
j lus m hac
Icpiftola j
j «gerit.
O^cmitAqucfiuim.fninifmmditmDcq Non perfa-
lutemillomm,neqnepeiChriftumobfecrat,quam-
iiis mifericordia Dciin Chtifto fit, tamen per milciicordil
Dei orat illos, per quam ea mqrtiiis viuere ctnperunt, vr
mcmoresehisföllïcite agant circaobiequjum ems, aquo
stirs data eft,per qiiem ex imp'ijs grafismftincatliunut.um
peromnem textumepiftolaein liiperionbus docuiiiet A-
noftolus.quo modo i Iudatis ad Genres,d cucunciiione ad
fideöi,alitera ad fpiritum, ab vmbraad vcmatem, ab ob-
feruantta carnali, adobferuantiam fpiritualem refigionls
tumma tranflitafit, Sc hxc itaad furura prophericis voci-
bus oftendiiTet defigbata 1 lam nunc ipitltuahs hums ob-
ieruanriie, ad quam cultusPci ritum docuit efli tranila-
tum.aggteditur mores.& ihltiruta faneire, & ait. Qbficn
ituuutvos^Atrespermifcruoriuitn Dei] Ethiecdocep , non
macula non efiin te. Sed refer mamini in nouitatefenfus^eßri]
Renouatur autem fenlus noftcr,pè:t exercitialäptentis,&|
meditationemverbi D e i, ,6c legis eius intelljgentiamfpi-1
ritalem , 6c quantp quis cottidie ex feripturarum proficit I
ledfcione.quäntofiue altius intellcdtus eius aCcedit, tanto
nouiorfemperefticittir. Quod bonum, &pla6itum, &, perfe-!
hum] Hoc eft,quod bonüfit,6c melius,6c optimum,verbi
caufa: Bonum cpniugium,melius autem cotinentia,ppti-
mum virginitas. Dtcoemmpergratiam,quadataeft mihi] Profi
ibitus fiumanä {äpientia,quae praetedegem eft, norijfenfu
proprio loqui fe dieit,féd autoritäre grati* fpiritualjs.Hxcl
gratia peritia intelligitur dodein* dominie*., per quahu-
militati ftudendum tradit; V idendum eft quia Paulus,fic-
ut 8c alias dicit, non in fuaforijsfapientucarnalisverbü,kd^ct\ IH |
gratiara qu* fibi data eftjloquitur.Eft enim multadiitetc- “
tia per gtatiam loquentis,6cper fiumanam lapientiam.De ||j|
nique compertum eft, nonnulios eloquentes 6c eruditosl
viros,cum mtrlta in ecclefijs dixerint, ÖC ingetem pläufftm
laödis accéperint, neminem tamen auditorum exfiis qu*I
didta fimtjCompufnStionem cördis accipere, neeprofipere
ad fidem,nec ad timorem Dei incitari:S$pe' autevirosnön ■
magn*eloquenti*,ncc compofitioni lermonis ftudenteSj
verbis fimplicibus öcincompofitis multosinfi^dium con^
nettere. Denique feriptum eft, qüia 6c Iolepfi inuenitgrAM
in conßieäu principle career is ,6c Hefter inuenic graciamapuct,
‘ regem.Reperimus autem nosjn quodämfecretiorelibe
lo icriptucarum,quafi angelum qugdäm grati*i^qui etiaw Ml
vocabulum ex gratia traheret: Anaehel enim dieitur.qnu
in terp re taturgratia Dei. Hoc ergo feriptura ftla continet, jfl
quod milfiis eilet a domino ifte angelus ad Hefter,v,tergral
tiamdaretapud regem. Videamus quid eft,quodpergia
tiam qu* data eft fibi, Apoftolüs dicit: Omnibus quifuMVH
ter vos, nonplus iriquit,[apere, quam oportit[apere,fedfapereml»' ■
brietate] Videturadhuc ad luperbientés ramos oleältri,
in fiiltantes ram is, qui de bpnä olinadefradti fuhr, etiai^
>liuric
r
Ihuncaptarc lcrmonem,6c diccteeis: Nodcberc plus, hoc
eft fuperbe fapere. Ego autem dicp, quia 6c h*retici plus
lapiunt.de Chriftor,quamoportet fapere.qui neganceum
in came venilfe,6c natum ellcex virgine.ted ekelte ei cor-
Ipusalfignant..Plusvultfapere, quiillafcruracurqu*lex
1 non dicit,vnde 6c Solomon ait: Altiora te ne ferutery,& ma-
lora te ne qu*fierü,fed quapracepit tibi Deus, illa cogitafemper. A-
petteoftendithocnosdebcrefapere,quodmltiti* termi-
nos no egrediatur,lcd fapere,inqüit,ad fobrietafem,quod
in Gr*co dicitUr rop ^ '^ .in noftris codicibus, hoc eft, in
Icripturis diiiinis, fobrletas a maioribusinterpretatum eft:
ab alijs tarnen eruditis viris temperatia ponitur.Sapere ergo
ia tempfcrantia.hoc eft,vt in omnibus,vel qu* agimus,
velloqüimur»vel fentimus,tcmperantiam tcneamus.Efv-
tticuiqUe[cut Deusdiutfit menfuramfidei] Menfuram fidei,vir-
tutum intclligenda eft gratia, quam non nifi fidclesacci-
piunt»Sicut diuifit Deus menfuramfidei, hoceft, vt feiat vnul-
quifque 8c inteUigat,qu* in eo lit menfuragrati* Dei,quä
confequi meruit perfidem: Interdumenimaccepitquisa
Deo vt fapiat in opere charitatis: aut vt Ikpiat in officio vi-
firandi, aut ergaviduarum 6c pupillorum defenfionem,
autergahofpitalitatisfolicitudinem:h*Ccrgo lingula di-
uifitvnicuique Deus fccundum menfuram fidei; Sed fi is
quiaccipirgratiam, vtdenuoalicuihorum fapere velit, 6c
nori intelligat men^pm grati*fibi dat*, fed velitfapere
de fapientia Dei, de verbo do<Sfcrinx, de profundiorisfei-
enti*ratione>in quo grariam nonaccepit, 6c non tamdifi
cetevelit,quamdpcerequ*nefcit,iftecum minus läpiat,
plus vult fapere,quam oporcet: non eni^n fapit ad tempe-
räntiam,vtcuftodiatvnicuiqueficutDeusdiuifir menfuram
fidei. Verum vt euidenciusadhucde ijs Apoftolus af-
fignaretjintroducicexemplum , dicens. Sicut enim tn vno
corpore mult a membra habemus] Per comparationem corporis
eos ad concordiam cofiortatur , ne vel hinc mouean-
"tur, quia donaaccipere diueifa, 8c omniahaberefinguli
non potcrant,ne fuperbirenc nullius egentes, nec omnes
eadem, vt corporis Chrifti nobis fimilitudo demonftre-
tur. Membra autem omnia non eundem attumbabent] None-
nim potelioculus audire, nec^uris videre, 6cc. Sicfinguli
alter alterius membra] Vtpr*ftando alcerutrum quod habemus,
magis ac magis enaritas confirmetur, ordinatilli-
me per h^ccomponensomne corpus ecclefi$:vt ficut pro-
priosactus habenc, 8c offieijs fuis vnumquodque deferuit,
nec tamen poflibile eft, vtnonconlenfumutuo libiinui-
cem cedant: Ita,inquit,6c inecclefia, qu*eftcorpüsChri-
lli,diuerfos finguli habemus a6fcus,verbi gratia: Alius om-
ne ftudium erga lapien tiam Dei, 6c doärinam verbi adhi-
ber,& in meditatione legis diiiin* die ac nodte perliftit, 6c
eftmagni huius corporis oculus. Alius erga minifterium
fratrum, 6c indigentium curam Sc eft faneti corporis eius
manus:Alius ftudiofus auditor eft verbi,öcauris eft corporis
: alius ad videndos deeumbentes,8c requirendos tribu-
lantes, 6c pofirosin necelfitatibus eruendos eft impiger,
qui pes fine dubio eccleliaftici appellatur corporis. Etita
inuenies vnumquenque propenfius erga vnum aliquod
officium, 8c Ipecialius operam dare,cetera vero lequencia
habere. Quomodo autem Corpus iftud inChrilto fit,id eft,
in veritate,Öc läpiencia,6c iuftitia, 6c fan&ificatione, qu*
oraniaChriftus-eft* fiepe iam diximus. Habentesautem donations
diuerfas] Cumdixillet fingulos quolque ereden-
tium membraefle vnius corporis Chrifti, nüc quafi diuer-
lorüm membrorum diuerfitatem operis enumerar,6cver-
bi caula,Velut oculoru m,ita meti, qu* eft interior oculus,
propbeti* alfignat officium, 6c alij tan quam manui minifterium
allcribit, 8c alij täquam lingua? do&rinam cribuit,
fimiliter etiam exrera iecundum rationem menlur* fidei.
Nunc autem illa officia deputjata membris merito fidei e-
numetat.vt quod viderit membrorum,quod fibi deputa-
tum officium eft,non perftrepat alteri , cui videc aliud tra-
ditum,lcdcongaudeatvt corpus ecclefixfit perfedum.
Sitieprophetiawfecundum rationem fidei] A prophetia incipit,
qu*prima probatio eft,rationabilem eile fidem noftram,
denique crcdcntes aedepto fpiiitu prophetabantpto mo-
do capientis,Koceftjcanla quantum exigit propter quam
d^ur.Prophetiaincclligendaeft,quam docet Paulus,non
Biblioth .Vet.Patr.Tom.j.
_______________ 473
illa per quam dicitur,h*c dicit Dominus. Side mimfieriuni
in minifiramlo] Hoc eft,minifterium lacerdotale, vel din*
conacus oflicij miniftratio, polfiimushzc omnia ad ilium
regulam reuocare,qu* fuperius eftdiâa,hoc eft,non plus
fapere,qudmoportet làpçre,vc verbi caufadicamus : non.
debere eum qui minifttât,'m miniftiâcloplus làpere quà m
oportet fapere ; 6c qui docet , in do&nfta non plus làpere
qudm oportet fapere : multi enim acccpto tttimftcuo,vçl
accepta dodrina plus fapuerunt quàni oppltuit làpere, Sc
elati inarroganciam,Velindelicias:rclbluti prxcipites cor-
ruerunt. Siuequtdocet,indollrina] Similiter aiaituradiuua-
ri do&orem in dodrina, vt in quantû fides eius eft ad do-
ccndum* in tantum infpircfurad tradendam dodrinam
coeleftem. Siuequiexhortaturinexbortando] Qui docet ma-
ioeeft eo qui exhortatur: exho.itari eninvpoflunt etiam
minus periti,laccffit enim fratres ad bonum, autincredu-
losadndem. Quitribuit in (implicitate] Qui tribun indi-
gentibus 8c præltat, oportet inquit,, vt in limplicitate cordis
hoc faciac, hoc eft, ne videatuc quid cm benèfacere in-
digetibus,corde vero laudemquærat ab hominibus. Non .
ergo fimplicitas eft,fi aliud agi videatur i n man : b us, 6c ali-
ud quæratur in corde. Quipr&efi infolicitudine] Quiprxcft
in ecclefia vel fratribus,débe t elle (olicitus,non de lecula-
ribus,(ed de ecclefiæ neceftltatib us : qui ecclefiæ prxlunr,
rccipiantfolicitudiném,qualem Apoftolus dicit, concur-
fusinmequotidianus , fulicitudo omniumecclefiarum.
Quisinfirmatur&egonon infirmât ? quisfcandahzatur, & ego
non vrorî Quimifereturin bilaruate] Videtur for ta (fis vnum
atq'ue idem elle,quodfupradiximus:qui dift^ibuit in fim-
plicitate,ôchici qui mifeietur inhilaritate, fed mihi videtur
vnum fortaflè opus elle, non tamen 6c operi.s ipfius v-
numeffedum: aliud eft enim, date indigent!,6c aliud eft
affedu milericordiæ cum indigente partiii in hilaritate:
Hilarem emmdatorem diligit Dcus. Dileâiojinefimulattone] To-
tapuritasdebeteiîcin’Chnftiano, ficutDeuspura lux eft;
fingere enim lèruorum eft, diligàmus non lingua tantum,
fed opere 6c verita te, ita vtetiam fi ne celle lue ut pro
nobisinuicemmoriamur. Adhérentesbono] Non magnum
dicit vitaremalum , nifiadhxreatquis bono,: nec beni-
gnum ellefraternitatisamorem,finon mutuis feobieqn j <
præuencrint. Oblcruan d u m etiam hoc, quod fient in alijs
dicit; Qui adharet Domino,vnusJpintus f/î.Tta 6c hic dici t, ad-
hærentes bono, fine dubio vtco.ntingat nobis vnum elle
cumbono. Cbaritatefraternatnuicembentgni] Iravosdiii-
gite, quafiex vna matregenerati. Honore mutuo prauenien-
tes] Hoc eft,quod & Dominus docuit,cum notaret Scri-
bas 6c Pharifieos,prima fibilocain conuiuijs vindicantes,
vc cum vocatus fuens tu ad coenara, in nouifiimo loco re-
cumbas. Solicitudineimpigri] Neper feculifolicitudinem,
pigri in Dei opere efiiciamini,vel inertes. Spirituferuentes]
Quia frigid os dominus nonlmar, 6c in tepidis nauleatm
T une plané Ipiritu feme mus, fi fecnlo frigeamus. Domino
feruientes] Non fèculo ,.pcc vitijs, led omnia propter do-
minum facientes. Spegaudentes] Spe gaudet, qui lion re-
fpicit ea qu* vident urr (cd ea quæ non videntur expedar,
6c qui fcit,quod non funt condign* paftiones huiustem-
porisadfuturam glorianiquz reuelabitur in nobis. Ora-
tioni infiantes] In quo enim non lufficit humana fragi 1 i tas,
auxilium Deiorationibus implorandum eft. üettfiitatibus
fanctorum communicantes] Manifeftum eft, quia qui preces
fuas exaudiri Vult j æmulus débet elle vit* iamftoium, vt
hoc fit memorém elle 8c communicatorem , imitari aftus
illorum. Aliter,memoreslàn&orum coin muni can tes:hoc
cft,miniftranteseis,qui proprer Chriftum'omnia contem-
nentes,alienisadtempusiodigent minifterijs. Hojpitahta-
temfeclantes] Non illud lolumoftendic^ v,t venientemad
nos hofpitcm fufeipiamus, fed 6c quxramus ôc foliciti fi-'
mus,6c î'edemur,acperj(êquamur vbique hofpites, né vbi
'forte inplateis lêdeant,nt extra tedium lateaht-Recorda-
re Loch,ôcinucnics,quod non ilium holpites^ed iplè quç-
fîerit BblpiteSjôc hoc erarhoipitalitatemlèdari. Benedici-
teperfeqiicntibusvos] Sermo benedidtionis in icripturis di-
uerlè inueni tur,nam 6c benedicerç inter homines, vel c*-
reraquæ creauericinuenitur Deus, 6c homines velcæteræ
creaturx Deum benediceré inbentur ; lèd Dei quidembe-
R r j •» nedibbo