E m edi is
flamm is
liberator.
In Deo
przfidium
coliocat.
In fomno
apparec B.
Martinus
Sulpicio.
S. Seueri, Bituricenfis Archiepifi.
3l 6
mo miretur : cùm ibidem fim profefiusfmc non omnia il-
lius fa&a complexü : quiafiperfequi vniuërfa voluiflèm,
immenlum volumcn legentibuSedidiflem. Ncq; (une ta
parua quægeflît, vt omnia potuerint Comprehend!. Sed
tamcn hoc,de quo qüæftioincidit, latere-non patiar,*& ré
omnem,vtgefta eft,refera, riefortè jnconfuitu hoe quod
ad vituperationem beati viri poterac opponi,prærcrmifîte
fe videamur. Cùm ad dioecefim quandam pro folenni c6-
fuetudine (ficut Epifcopisvifiiareecclefiasfuas mods eft)
mediaferèhyeme venilIec,man(ionem eiin fecretario ec-
clefiæ clerici parauerunt, multuqj ignem icabro ia & perte
nui pauimenrofubdiderunt, leclumqjei plurimoftra-
mine extruerunt. Dein cùm fe Martinus cubitiimcollo-
caflct,inluetammolliciem ftradmalc blandientis horre-
i'ett : quippe qui nudahumo,vnotantu cilicio fuperiedto,
cubare confueuerat. Iraq; quafi accepta per mo tus iniuria
ftramen tû om ne proiecic. Cafu fuper fornaculam, partem
paleæillius,quan? remouerat,aggeffit. Ipfe, vt erat mods,
nuda humo.lalîîtudine itincris vrgenterequieuit.Ad me-
diam fere noitern»per inrerrupcü , vt i'upràdiximus, paui- ;
mentu ignis æftuan$,àrelcentefe pateas apprehendit. Mar- !
tinus lomno excitus.re inopinata,ancipid periculo & maxi
me (vt refercbai) diabolo iniidianre atque vrgente præ-
ue ntusjtardiùs, qüam debuir, ad orationis conhigi t auxi-
lium. Nam erumpere forâs cupiens, cum pefl'ulo, quern
oftioobdiderat.diu multumqjluélatus,grauiflimum cir- j
ca fe fenlit incendiu, adeo vt veilc, qua indutus erat,ignis
abfumpferit. Tande in le reuerfus,non in Riga, led in Do-
fuperpofitamq; capiti meo manum taóhi blandillimo fen-
tiebam,cü inter benediaionis verba lolennia familiare il-
lud fu* crucis nomen iteraret, mox ineüluminib.intends,
cuniexfatiari vultuilliusconljjedluq; non polfem,fu-
bitó mihi in fublime fublatus eripitur: doriecemenlaae-
risiftiusvaftitaté, cümtarnen rapidanubefubuedfüacic
iequere mur oculorum,paten ti coelo recept us, vide tivkra
non potuit.Nec multo póft presby terum landtum Clara,
dilci pulum il I ius, qui nuper excclferat, video eandé, qua
magiftrum, viamfcanderc. Egoimpudens fequi cupiens,
dum altos gréflus molior & connitor, euigtlo fomnoque
excitatus, congratulari coeperam viftonijcüm ad me puer
fa miliaris i ngredi tur,foli to triftior vültu loquends pariter
& dolentis. Quid tu tarn triftis loqui geftis ? Duo, inquit3
monachi modb a Turonisadfuerunt, Dominum Marti-
num obifle nunciant. Concidi,fateor, obortifq*, lacrymis
fleui vberrimè,quinetiam dum haecad te, frater, lefibim9,
fluunt lacrymx.nec vllum impatientiflimi doloris admit-
to lolatiu. Te vero,vbi hocnunciatu eft, parricipem efte
volui lubtus mei,qui eras focius am oris. Veni ergo ad me
ftatim,vt pariter lugeamus,quern pariter amamus :*quan-
quam feiam virum ilium nó efte lugendut», cui polt eute
dtü triump hatum qj feculum,nunc demü reddita eft corona
iuftitiar.Sed tame ego non pofl'um mihiimperare,quin
doleam .Praemili quidé patron urn, fed lolatiu vitae pretends
amifi : & ft rationc vllam dolor admitteret,gaudetède-j
berem. Eft;.n. ille,vt eft contertus Apoftolisac Prophetis,
& quod pace tenaorum omnium dixerim, in illo iuftoru
mino effe prelïdm.'teutum fiefei & orationis arripiés, me- | grege nulli fccundus,Vt foero, credo,eonfido,illis potifli*
dijsfiannnis?bmsadDomimimcoriuerfus,incubuit. Tü I mum, quiftolasfuasinwnguineaghilauefunt,aggrega-*
yerôdiuinitùs igne lub moto,inn oxio fibi orbe flamma- | eus: agnüm ducem ab omniinteger labecomitatur. Nam
rum,orabat. Monachi autem,qui pro foribuseranr,cre- licet ei ratio temporis nonpotuerit præftarc martyriumj
puante & coll notante incendij (ono,obteraras effringunt I gloria tamen martyrisnon carebit, quia voto atque virtm
Ciams^f
f c i p u M ;
iusdcu.T
Mors B,
Martini I
nunciant,!
fhrês;dunotoq} igne,medi)s ftammis Martinum auferunt
cüm rah? pehitus efte conliimptus tarn diuturno ineen dio
putaretur. Cstetum ( vt verbismeisDominuseft teftis)
mihi iptefeferebac,&unegemitufarebarur,in hoc te dia-
boli arte deceptum excuftus è fomno conftliu m non
haberet, quo per fidem &orarionem periculo repugna-
ret; deniqj tarn diu circa te laeuifle ignem,quamdiu erumpere
oftium turbarus mente tentauerit.Vbi veró auxilium
crucis öc orationis armarepetiftet, medias ceflifte flam-
mas ; teq; tunc fenfifle rorantes, quas mate eftet expertus
vrenecs. Vnde intelligat, quifquis hiec legerit,tentatum
quidem illo Martinum periculo, ted probatum.
ribus&potuiteflemartyr,dc.voluit. Qupdfi ei Neronia-
nis Decianifque temporibus,in ilia quæ tunc extitit,dimi-
carecongreftionelicuiflet, teftor Deum cceli atque terrae,
fpontè equuleum. afcendiflèt, vitro te-ignibus intuliflèr fj
Hebraeifque pucrisaequandus, inter flammarumglobos
media licet, hymnum Domihiin fornace cantaflèt.Quod
ft Efaianumillud fupplicium perlecutori forte placuiflet,
nunquam profcétôimpar Prophctæ, terris & laminis dite
tecari membra timuifler, ac fi præcifis rupibus, abruptifq;
montibus agere felieem furor impius malüiflèt,perhibëo
confifum teltim onium veriratis,lponte ce cidiftet. Si verb
gentium doctoris exemplo, gladiodeputatus inter alias,
i vt làepeprouenit,vi(ftimas.ducèretur, primus omniücar-
S \ T T T > T T T nificècompulfo,palmamlànguinisoccüpaflèt. Iam verb V JL JL V^y X X aduerlus, orones ptenas atque fujpplicia, quibusplerum-
•quc. humana ceflit infirmitas,»taa confeftione Domini nô
recedensjimmobilis ftetiftet- ,vtlætusvlcenbuseongaïi-
denfq; cruciaribus quaelibet inter tormentarifilteri Sed
quanquam iftanontulerif, impleuit tamen etiâ fine cruo-
re martyrium,nam quas illepro ipe æternitatis humanorü
dolorum non pertulit paffiones^fàme, vigilijs j nüditate,
ieiunijsjopprobnjs inuidorum,in tebtationibus improbo-
rum.cura proborum,cura pro infirmitatibus,folicitudine
pro periclitantibus î Quo enimille dolente non doluit ?
D. Pautej;
SEVERI, BIXVRIC.
A R C I f l E P I S C O P t A D A V R E -
L I V M D l A t O N V M . E -
P IS T. 1 I.
De obitu & apparitione B. Martini.
Vlpicius Seuerus Aurelio diacono lalutem.
^ l^ ^ ^ ^ P o fte a q u am amemanedigreftuses.eramre- |_______ ________I . JH R S H R i
fidenslolusin eellula,fubieratqi me ilia,quae I quo fcandalizante nonvftus eft i quopereuntenonge^
cogitatio, fpes futurorum|praefentiu- muir,Draeter ilia quotidianai!lius>aduerfum human* fpi-
- ^uefaftidiumjiudicij metusjforroidopccna- ritalilque ncquitiae diuerfa certamina, dum in eovarijs
rum,& quod cotequens erat, atqivnde cogitatio rota de- tentationibusappetico, temper exfuperat fortitudovin-
lccderat, peccatorummeorumreebrdario criftemmeco- cendi,patientiaexpe(aandi,*quanimitasfuftinendi ? O
tettumqjrcddiderat. Derndecumfatigata angoreanimi j vereinefFabilemvirum.pietate, mifericordia,charitate,
iniebtulo membra pofuiflem, vtplerumqueexmeeftitu- | quae quotidie etiamin fanbtisviristeculofrigenre frige^
dine ioier,|0mnus obrepfit: qui vt temper matutinis ho- j feit : iniUo tamcn vfq} ad finem aud a , indies perfeuer^
nsleuiormcertufq} itateufpenfus & dubius per membra uir, quoegoilliusbonoyelfpecialiterffuitus tern,efi me
diffunditur: vt quod in alto loporenon euenir.pene vigi-
lans dormire te tentias. Cum repenre lanblum Martinum
Epifcopü vidcre mihi videor,praetextu toga Candida, vul-
tu igneo,ftellantib. oculis.crine purpureo: atqfita mihi in
eahabitudine corporis, formaq; quam noueram,videba-
tur.yt quod eloqui nobis p^rie difficile eft, non poflet a-
Ipici. Arridenlq; mihi paululum,libellumjque devicaii-
liuslcripteram,dexrrapr*ferebat. Ego lan bta genua eius
aroplexus, benedi&ionem pro confuetudine flagitabam;
indignu m & non mcrentem vnice diligebat.En rurfus la-
crymae fluunt, imoqsdepetftoregemicus er urn pit sin quo
mihi,poll: haec, honjine limilis requies, in cuiiis eric chari-
tate folatium ? Me mi terum, me infelieem, poterone vn-
quam,fi diutius vixero, non dblere,qubd Martino fuper-
ftes Ihm} Erit mihi poft hate vita iucunda,erit dies autho-
raiine lacrymis taut tecum, frater dilebliflime, potero il-
lius mentionem habere fine fletu ;aut vnquam loquens a-
pud tc aliud quam de illo loqui potero ? Sed quid tein laj
- ^cfymas
De vita B. Martini Liber.
ciyinas ftetusqj com moueo ? ecce nunc confolatum efte
te cupio, qui ipe cpiifolari ipte non poflum : n on deer it
nobis ille,mil?i crede,n<5 deerit. intercrit de fe termoçinâ-
tibus,adftabitorantib'uspquodqueiàmhodiepi!æftar'cdi-
gnâtus eftjvidcndum te ingloria fua l^pe præbebit,& afli-
dua , fibut anièpaululnm fecit i benédiâibné nos protegee.,
Indetecundum ordinem yifionisiqua ccelû,ftqùen-
ribus fe,patère monftiauit,qub tequendus eftet, edocuit :
qub Ipesnoftra ten denda,q uo animus dirigendus, inftru-
xit. Quidtamen fiet,frater> quod mihiipfefumconïciusi
confcendere arduum illud -, ae penerrare non potero i ita
làrcina molefta mëprægrauac,& pccc?ti mole depreftum,
uit : bonam hanc virtutum fiiarum confummationem ck7 J *
iftimiàns, ft pacen; Eccleiiat redditäm reliquiflèt Iraprp»-
feéius cùm fuo illo, vçfemperftequentiffimoditeipuloru
iànftiflîmoq; comitatu » mergoisin ifïuminccbnfpicatur,,
pifciiim prædam fequi,&ràpàcemîngluuiem aflîdurs vrr
gere capturis. Forma,ihquit,h*cd*mpnurn eft, infidian- J
tur inçautiSjCàpiuntneJteièntes: captos deuorant,exte,tu- I
ràriq; non queunt deuotatis;Imperacdeinde porenri vir- ImPmt
'tut® v5rf>°rö,vteutWcui innatabant gurgitem relinquen- au‘hn<'
tesjàridaspetercntjdefeftafq} regiones ;eb nimirumscirca
aues illas yfiis imperio quodæmones fugare confiieuerat.
Iràgregefabto omnesinvnum illæ yolucres cqhgregatæ,
negato inaftra, cpnlçcnfu i fæuà miferabilemàùcitin car- ! relia© fluinine,montés filù^fqj perieru'nt,non fine admitara.
Spes tarnentftpefeft iliafola, îllà ppftremà, Vt quod
per nosobrinerenonpoflùmusï.iâitem prb nobis orante
Marrino mereamur^ Sed quid te,frater,diutiuis o'ccupo eratione
m.ultôrum,quitantàrrt in Marrino virturem vide-
.- ■ , . . , * , - - - **^ ^»ve.^ihÈeçlefia, adquamiMat,cpmmoràtusspacein-1
piftolaçam Joquaci, demororqiie vencurum ? fimuliam ter clericosreftimca , cùmiamregrediad monafteriu co- Condatc-
pagina impie ta nonrecipic. Mihiramen hæc fuit ratio,fer- gitaret,virib. corporiscoepit repente deftitui itonùocatite fcm-
moriem iftum longiùsprpferendi v vt quia doloris nunci- | que.difcipuiis, indicait te iam refolui. Tum yero mfceror &
um epiftoladeferebac,eadem tibiéxquadamnoftricon- Iudusomnium,voxvnaplangenrium:Gurhos,pater,de- F
rabulacionepr*ftarctcharcafi)latium; te.risJautcuinosdcfolatosrelinquis ? ;i inuadentgrëgeni
tuum lupi rapaces : & qüisëosdmorfibüsnoftris,percuÿ-
! fo paftore,prohibebit î Scimus quidé defiderarè te Oiri-
J ftum : ted felûa tiblfiint tuapfæmia , ncc dilata minüen- I
turiüpftrijpbtiusmiterere,quosdeteris. Tuncillemotus S- S VL P I C H S F V F 'R T ' "Ó T TT \ T I ? T p j hisfletibus ,v t totqs temper in Domino mifericordiæ vi-
■L j I . ' _ 5 _ ^ ^ ' X v X K j » J feeribus affluebat,lacrymaflèperhibetur : conuerfiisque !
A R C H I E P I S C O P I A D B A S - -
S VL AM 'SO C R VM SV AM,
E p i s t . 'Î I I .
Quomodo B* Martinus ex bac vita mortalïad im-
mor talent tranfierit.
Ilciffi. ,
Kr& fa-
Biariü.
lpoftuadDominuqi,
hàctantùmflenribusvPcerèipohdit; Domine,
fi adhucpopulo tuo fiitn neceflàrius, non reciiib lai ;
borem .-fiât voluùrastna.Nimifum inter (pem amoremq;
pofitus, dubitauitpenèquid mallec : quia néehos detere- I
re.nec àGhriftb volebatdiurius feparari : nihil tamen in
vbtofuoponens,àitfvoluntarirelinqüens,totumfeDbi •
mini arbitrio poteftàtiqj çommittehs.Nonne tibi bis pau- ^ cc ^ S ylpiriiisSeuerasBalTuliparemivcncrabiEfalutem/j tiffimTsverbis'diccrevi'detur î Grauisqttidcmcft.DÔmi
Si parentes vocari in lüs lrceret, ce plané expilacipnis j nb,córpore*pirgnahrilïtiie,&iamfauseft,quódln
r iir r in n p T#*3tn art Pr->»rr»ric rriKiirv«! _ ■. r , r .1 > < • . c * ■ l n • v . » ■ 1' I «'-»«-uiKuik«.i/uEiiaiiiiuhk, «.mm wiiscii,uiioanucufo:, nccwBBT
rurqique ream,ad Prêtons tribunal mfto loro trahe- certaui i fed fi adhucin eodemlabofe pro caftris tuorüm 3o laborais
.O iiirl en im hr»n r n r in iip n r n ii .m A n . . Küer'us reums.Qjùd enim non' conquèrar, qüam à te pajior iniu- , t y- r • f .r F r-
I B C Iriam l Nullàm mihi domi chartulam, hullumlibellum,
Baf- i nullàm epiftolam reliquîfti:itafuràrisbrania,ita vniuerià
iadee- J diuulgàs; Si quid ad amicum familiarirèrfctipfî,fiquid
iforte dum ludimus j quod velim taimén occültum eflè di-
■ fuperïi<aâuî : olîïnja atlte pnus penèquàm fuerint fcriptaauciji-
w?, dcin|;^ a*:aïpèruehiuntj nimirum obxratos habes notarios me-
Barxac j os, per qüostibi hoftr^ineptiae^publieantui:. Nec ràmen-’
' j âduerfuméos poffiim mpüeri/i tibi parent, qui inius no-
1 ftcum ex tua potiftimùm liberalitatëyeneruntjièq; adhuc
tuos magis quàm meos efte meminerünt. Tu fola eS rea,
tu fola culpabilfs,quæ&mihiihlïdiaris,& illosfraude cir-
druuenisi .ytfine deliélo vÜo familiariter feripta, aut nè,-
gligenter emiflà ilîucubrata tibi penitus arque impolita
tradantur. Nam vt dé reliqüis çace^m,rogo, quçmadmo-
dum tam citbad teëpiftblailiapotuit peruenire i quàm
nupérad Aureliüm Diaconüm feripferamus ? Ego enim
Tholofe pofitus,tuTreueris Conftituta,& tàm longe à pa-
tria filio inqtliëtànte diuulla, qua tandem familiärem il-
lam epiftblani occàfibne fùrata es ? Namqüe accepilite-
ws tuaSiquibi feribisiin eadem epiftolai qua de obi tu Do-
mini Martini fecérittt mèririong, ipfum beàri viri tranfitü
exponere debuiflèm;Qiiafi verb:ego ilia epiftolaaut legë-
dam alij, prærerquàmipfi, ad quem miflà videtur,edide-
rim : aut ego tanto fini opëri deftinatuSive omnia, quæ de
Marrino cognofciopbrteti me potiflji'mùm feribcnce np-
teiçant. Iraque fi,qua de obitu fahOi Epifcopi audirë defî-
deras^ab illis potius qui inteffüere.cognofce : egb tibiftâ-
tiumhilfcribere, né vbique me publiées, tameüfidaàfi-
dem,unlli ce,elfe Ieauiam, paucis tuæ fatisfaciam volun-
rici * ICa<^UC PlaE^a^ ° te bis, qüae mihi lune compértajpar-
Martinüs igiturpbicum füüm ibngè antéplæfciùit; dir*
u! ' djftblurionein fui corporis imminërei Ini
| l j _eiea c.au. a:?xtfiir jquà Gondâténtein dioeceiîni vifitârèc 1
| nam clencisincer fe.Bçclëfiæ illiusdifcordanribus, pacem
cupiens rcfocmare.-lfcet fitfein dierüüi fijorum
p roh ci fei tamen iftiulhrodinKnYurfamnYvn | | | ^ l
Eibitoth; Vet.Patr^btnY* ’ |
ftare mepraecipis,non reculb,hecfa»ifcentem caulabo^æ-
tatëm. Müniatuadeuotusimplebo,fub fignis tuisqu'oad
ijifè tu iüfteris.rttilitabô: & quamuis optaca fît te ni miflio
poft labofem, eft:tamen animus v iaor annorû, & cederé
nëfciùs terteautî, àc fi iatü partis ætati , bonum eft mihi j
Domine.voluntas tua : hos verb,quibus timeo,ipte eufto-
dïes. Ovirumineffabilem,neclaboreviaum,neemorté
vincendum ! qui in nullàm te parrem pronior inclina'u'e-
rat,nec moritimuir,necviüererefculauir. Itaq; cùm iàm
per aliquot dies yi febriùmteneretur, nph tamen à Dei o-
perc céflabar: perrioxin orationib. & Vigilîjs, fatifeenres
artus teruirefpiritui cogebar,nobilulloftrato fuo, in cine-
re & cilicio -recübans-* Et cùm à difcipulisrogaretur,vt
faltem vilia fibi finerèt ftrarßentafupponi : Non deCec,ih-
qùit,filij,Cbriftiahum nifi iri cinere mori. Ego fi aliud vo-
bis exemplum rëlinquo,iptepeccaui.Ôcùlis'igituf acma-
businccelumtemperintentus, iriuiaumaboratiohefpi-,
ricum nprelaxabat, £c'cü àpresbjùéris, qui tü ad eum ç6£ ftiartis
ftuerant,rogarecùr, vt^orputeulum lareris mutationerc-
leuarer : Sinice,inquir,finite me,fratres, coelum.potiùs re-
fpiccreiquàm terrain,vr fuo iam ici nere itùruS ad Domihü
IpiritUs dirigatun Hæc locutus,diabolû vidit: propè affî-
ftérè.'Qùid hic,inquir,aftas cruenta beftiaî nihil in me,fù-
nefte, repertes; Abrahæmefinusrecipir. Cum hacergb
voceflagicacumdiuinisoperibus Ipiritum ccflô reddidit:
reftatjq} nöbisiUnt qui affuerant, iamexanirhbcôrpofe
glörificarihominisvidiflèfegloriam; Vultüsluceclaripr
lenitebati cùm membra cætera ne tenuis quidem macula
futearet,in alijs etiam,&in illo tantum artubus nbiipudédis,
teptéiinisquodamm'odopuerigrariâ videbârur. Quis11
iftum vnquarn cilicio tèâüihyqùis cihenbus ëredërecin-
uolutum ? ira vitro puribf,laâ:e candidior,iarn in quadam
futur* refiirreâipnis gloria & natüra demuratæ carnisi
öftenfüseft; Iam verb inobtequiümfunëris, ciëdi non
ppteftjquahtahomin.ummulritudbcpnueneritjtoraci-
:uitaspbutemcorpofirüitjCuhâiexagrisatqu.c vicis,mul-
tiq;ex vicinisetiam vrbibusaffuerunt. Ö quantuslùaus
omhiunj 1 .quanta præcipuè moerencium lamenta mona-
D d 3 chorum
ftacu mo-
ri cotific-
Chnu
ai mon