Ibacus en Palinurus. De vroeger tot de stomatopoden gerekende
phyllosomen heeft later onderzoek als larven of vroegere ontwik-
kelings-vormen yan Scyllarus en Palinurus doen kennen. De
inlanders noemen de kreeften en garnalen met een algemeenen
naam oedang, waarbjj zij bjjzondere namen tot onderscheiding
der soorten yoegen. Hier, gelijk in hond erd andere gevallen, ver-
binden zij geslachts- en soortnamen, op de manier onzer syste-
matici, en leggen daarin dikwijls eene fijne opmerkingsgaye aan
den dag. De als yoedsel gebruikte soorten worden te Batavia en
elders veelvuldig- te koop geboden. Het overvloedigst komen
eenige soorten van Alpheus en Palaemon ter markt, die in smaak
met onze Europeesche kreeften en garnalen overeenkomen;\maar
de meest gezockte soort is Palinurus homarus (oedang laoet),
die even scbaarsch als smakeljjk is en daarom duur wordt betaald.
De oedang laoet leber (Ibacus antarctieus) en de oedang bladok
(Tbenus orientalis) worden ook gegeten, maar zijn minder geacbt.
De anomuren of kreeftslakken, die tusscben de lang- en kort-
staartige decapoden eenigermate het midden houden, zijn minder
merkwaardig wegens haar nuttig gebruik, dan wegens hare
zonderlinge levenswijze. Zij nestelen zieh in verlaten zeehorens
en leven op den modderbodem van rhizophoren- en andere strand-
bosschen, waar zij dikwijls in de boomen klauteren en dus het
landschap op eene zonderlinge wjjze stoffeeren. Zij zijn op Java
vertegenwoordigd door soorten yan Pagurus, Birgus en Porcellana.
De brachyuren of krabben eindeljjk komen in de wateren van
Java in eene verbazende verscheidenheid van soorten voor. De
notopoden zijn vertegenwoordigd door het geslacht Dorippe, de
oxystomata door Oreophorus (0. reticulatus), Calappa en Matuta,
de oxyrhynchen door Egeria, Doclea, Micippa (M. cristata),
Lambrus, de cyclometopen door Cancer , Xantho, Etisus, Pi-
lumnus, Trapezia, Lupa, Thalamita, Portunus, Telphusa, de
catametopen door Gelasinus, Ocypoda, Grapsus, Sesarma,
Plagusia en de landkrabben yan het geslacht Ceocarcinus. De als
yoedsel meest gezochte krabben, die zoowel door de Europeanen
als door de Chineezen en inlanders gegeten worden, zjjn de Palinurus
sexdentatus of redjoengan en de Portunus pelagicus of kepieting.
Naarmate wjj dieren van hooger orde gadeslaan., begint zieh het
eigenaardige en karakteristieke der Javaansehe, of zoo men .wil
Indo-Maleische Fauna, waarvan de Javaansehe een deeluitmaakt,
duideljjker te yertoonen. De crustaceeen bieden' ons reeds eigenaardige
geslachten- en soorten; in nog hooger mate is dit het geval
bij de arachnoideeen of spinachtige dieren, waaronder hier kolossale
en door haar gift gevaarlijke soorten voorkomen, die aan
de gematigde luchtstreek vreemd zjjn. De acarienen of mjjten,
zeer kleine spinnetjes die als epizoen op dieren en menschen
leven, zjjn op Java niet minder menigvuldig dan in Europa. Men
vindt er soorten van Ixodina of teken op zoogdieren en groote
slangen, terwjjl de yliegende hond en andere vleermuizen door
bjjzondere soorten yan mjjten gekweld worden. Doch omtrent de
species ontbreekt het aan alle waarnemingen. Evenmin kan iets
bepaalds gezegd worden over de op Java voorkomende phalangien
of basterdspinnen, bjj ons onder den naam yan hooiwagens be-
kend; genoeg dat ook dit geslacht er geenszins ontbreekt.
Onder de aranei'eden of echte spinnen ontmoeten wjj in de
eerste plaats een vertegenwoordiger yan de mygalidae of vogelspinnen,
groote> vergiftige spinnen, die zelfs kleine vogels tot
hare prooi maken. Het harige, ruige voorkomen dezer spinnen is
vermoedeljjk oorzaak van een op Java heerschend volksgeloof,
dat zulk een dier in olie geweekt en over het hoofd gewreven,
den groei van nieuwe hären bevordert. Als vaderlarid der vogelspinnen
is vooral Zuid-Amerika, bepaaldelijk ook Suriname, be-
kend. Yan Azie kent men behalve Mygale Javanensis, dietame-
ljjk zeldzaam i s , nog eene soort van Ceilon, Mygale fasdata.
Dr. Doleschall kwam te Jogjakarta in het bezit van een levend,
nog niet geheel volwassen exemplaar der Javasche soort, waar-
mede hij de volgende proef deed om de kracht van het vemjn
te leeren kennen. Hij bewaarde het dier eenige dagen in huis
in een daarvoor opzetteljjk bestemd kastje, zonder het eenig
voedsel toe te dienen,; daarop gaf hij het een pas gevangen,
volwassen rijstvogel tot gezelschap. Dadelijk wierp zieh de spin
op hare prooi, omvatte haar met de pooten, en sloeg haar de
gifthaken dicht bij de wervelkolom in het ljjf. Binnen 30 sekon-
12*