het vleesch van herten, runderen of buffels tot smalle repen of
lapjes te snijden, te kruiden en in de zon te drogen, ten einde het
daarna, geroosterd of gebraden, bij de rijst te eten. Sleehts de
Chineezen maken tot dat einde ook van het vleesch der wilde var-
kens gebruik.
Yan oneindig meer belang dan de jacht is de visscherij, onder
welken naam ik , als naar gewoonte, ook de vangst van tot voedsel
geschikte schaal- en weekdieren begrijp. Over het belang dezer
dierklasse voor de voeding der Javanen en over de soorten die
vooral als voedsel gebruikt worden, heb ik elders gesproken.
Hier rest mij dus alleen te beschrijven, op welke wijze dit bedrijf
wordt uitgeoefend, terwijl ik daaraan ook nog enkele opmerkin-
gen omtrentde, medereeds vroeger vermelde, kunstmatige visch -
teelt der Javanen wil knoopen.
De zoutwatervisseherij is als middel van bestaan van oneindig
meer gewicht dan de ■ zoetwatervisscherij, die meer als een ver-
poozing van strengen arbeid en een bron van toevallige baten
beschouwd wordt. Maar aan de Zuidkust is de zeevisehvangst
onbeduidend, daar de zware branding er veelal het uitloopen der
prauwen belemmert, waarom zij er tot eenige stille en beschütte
baaieü, zooals de Prigi- en Soembreng-, de Pangoel- en Patjitan-
baai, de reede van Tjilatjap en de Segara Anakan, beperkt blijft.
Yan veel meer belang is ze längs de ifoordkust, waar men in
alle residentien, maar vooral in Bantam, Pekalongan, Tagal,
Samarang, Rembang, Soerabaja, 'Pasoeroean, Probolinggo enBe-
zoeki, overal längs het strand een aantal kampongs vindt, wier
bevolking zieh schier uitsluitend aan de visscherij toewijdt. In nog
veel grooter mate is dit echter het geval op Madoera, voor welks
beVolking de visscherij een hoofdmiddel van bestaan is. Men kan
dit daaruit opmaken, dat in 1872 van de 49,479 personen die
als visschers van beroep in de bedrijfsbelasting waren aangesla-
gen ') , 16,499 op Madoera woonden, en dat van den aanslag, ten
bedrage van f 274,817, een bedrag van f 124,031 door Madoera
moest worden gekweten. Zelden is in de Javazee de weersgesteld-
*) Tn deze opgave zijn de residentien Batavia, Soerakarta en Jögjakarta niet be-
grepen.
heid een belemmering voor het visschersbedrijf, en schier dagelijks
kan men de praoe majang, de kleine, snelzeilende, aan beide
einden spitse en met een groot loggerzeil getuigde Javaansche
visscherspinken, te drie of vier ure in den morgen van wal zien
steken, om in volle zee de pajang of het treknet, waaraan zij
haar naam ontleenen, uit te werpen. De landwind drijft ze spoe-
dig uit het gezicht, maar tegen den middag maken zij zieh ge-
reed om voor den terugtocht gebruik te maken van den zeewind,
die ze tegen twee ure, vaak met volle lading, naar het strand
terugvoert.
Yan den hengel, pantjing, wordt in zee niet veel gebruik ge-
maakt. Maar er is een ander merkwaardig middel om visch te
vangen, dat soms ook in de rivieren, maar vooral aan het noorderstrand
wordt aangewend, overal waar uitstekende landhoeken
daartoe een günstige gelegenheid bieden. Het zijn de sero’s ,
tjager’s of wide’s, staketseis van bamboestokken, die, opplaatsen
waar de visch de oevers druk bezoekt, vaak in eenige vademen
waters, in den bodem zijn ingedreven, onderling stevig Verbünden
, en zoo gesteld dat zij een soort van doolhof vormen, waaruit
de visch die er eenmaal is ingeraakt, den uitweg niet meer kan
vinden. De visch, die zieh alzoo in het binnenste der ingesloten
ruimte in grooten overvloed verzamelt, wordt gemakkelijk opge-
haald met netten, die reeds te voren daartoe gesteld waren.
Riviervisch wordt op zeer verschillende wijzen gevangen: met
den hengel; met netten van verschillende soort en grootte;
met fuiken van verschillend maaksel (woewoe, itjir, Soend.
soesoek); met wide’s; met de roempon, d. i. een versperring
van takken en struiken in een rivier, waarheen men de visch
lokt door het werpen van aas, terwijl men haar, als zij in ge-
noegzame hoeveelheid verzameld i s , den terugtocht plotseling
afsluit; met harpoenen, waarmede zij des nachts bij fakkellicht
gestoken wordt; met het werpen van narcotische kruiden (toeba) ’)
in het water , waardoor de visch bedwelmd wordt. Eene beschrij-
ving dezer verschillende wijzen van vischvangst zou aan de bex)
Men gebruikt als zoodanig vooral Anamirta coccnlus en flavescens.