beschrijving der tambaks zooals zij zijn ingericht in Grissee,
waar deze tak van nijverheid de grootste boogte heeft bereikt.
De goed ingerichte vijvers hebben eene uitgestrektheid van
ten minste drie bouws — kleinere worden minder voordeelig
geacht — terwijl er zijn die tot 30 en meer bouws beslaan. Zij
zijn verdeeld in onderscheidene vakken, die de namen dragen
van pinian, dawoean, lalahan en kawakan, en door dämmen van
elkander gescheiden zijn. De pinians zijn bestemd voor de zaad-
of plantviscbjes, die aan dekust vanMadoera worden ingezameld
en tweemaal in het jaar, omstreeks Mei en November, geplant
worden. Deze vakken zjjn dan vooraf gereinigd en in orde
gebracht, daarna, om goed uit te zuren, een tijd lapg aan de
zonnehitte blootgesteld, en vervolgens ter hoogte van een voet
met water gevuld. "Wanneer de vischjes eene lengte van 1J centim.
en eene breedte van 2 millim. bereikt hebben, wordt het water
der pinian uit de dawoean ververscht, wat geschiedt door bam-
boezen kokers, die, om het indringen van andere vischjes of
schadelijke diertjes te beletten, aan het einde met waring, een
soort van gaas, zijn bekleed. Wanneer het vak nu geheel gevuld
is, laat men de kleine visschen twee ä drie maanden lang
aan hunne vrjje ontwikkeling over, slechts zorgende zetegen de
zeevogels te behoeden. Inmiddels worden de vakken dawoean
en lalahan uitgediept, hersteld en met zeewater gevuld. Daar de
vijvers steeds in de onmiddellijke nabijheid der ze e, of van
groote rivieren dicht bij den mond, zijn aangelegd, is er, om
ze van zout of brak water te voorzien, niets meer noodig dan
de groote sluis of deur, met een Madoereesch woord laban
(’t Jav. lawang) geheeten, bij vloed open te zetten en bij eb , om
de wegvloeiing te beletten, te sluiten. Het water is dan echter
nog van de lalahan gescheiden door een dam, voorzien van een
opening, die het slechts door een lat- of vlechtwerk van bamboe
binnenlaat. Dicht bij de groote sluis vindt men doorgaans eene of
meer kleinere, uitsluitend bestemd om garnalen en kleine visschen
te vangen, die met het water binnendringen, en vastgehouden
worden in bij die sluis geplaatste bamboezen fuiken, welke men
dagelijks ledigt. De lalahan ontvangt het zeewater het eerst,
maar deelt het mede aan de dawoean door sluisjes in den dam
die beide vaneen scheidt. Opmerking verdienen ook de eiland-
jes die in de dawoean en lalahan verstrooid liggen, en metapi-
api (Avicennia officinalis) en tandjang (Bruguiera cylindrica) be-
plant zijn, om aan de visschen schaduw te verleenen, door de
afvallende bladeren eene voor de vijvers nuttige meststof te
vormen, en de moerasvogels te lokken, op wier uitwerpselen de
visschen azen. Zijn nu de jonge visschen omstreeks drie maanden
oud, dan wordt een derde deel in de dawoean overgebracht
en na drie of vier dagen, door het openen der sluisjes, in staat
gesteld zieh ook vrijelijk in de lalahan te bewegen. Na eenige
weken hebben zij een lengte van 2\ decim. eneene breedte van
7 ä 8 centim. en worden dan voor den verkoop geschikt geacht;
en daar zij zieh bij het inlaten van versch water steeds voor het
bamboezen vlechtwerk verzamelen, kunnen ze daar zonder moeite
in de verlangde hoeveelheid en grootte met een net geschept
worden. Is zoo de eerste partij van de hand gezet, dan wordt
achtereenvolgens met de twee andere derden evenzoo gehandeld.
Eenige van de best ontwikkelde visschen worden doorgaans in
de kawakan, het kleinste vak, geplaatst, om, na daar twee of
drie jaren te hebben rondgezwommen, voor vier- of vijfmalen
hoogeren prijs dan de gewone bandengs verkocht te worden.
Yoor de voeding der visschen in de vijvers behoeft niet gezorgd
te worden. Daarin wordt voorzien door de loemoet (kroös en zieh
op den bodem ontwikkelend mos) en door de uitwerpselen der
zeevogels, welke laatste het meest tot het vet worden der visschen
bij dragen.
De teelt van zoetwatervisch is vooral van gewicht voor die resi-
dentien die op grooteren afstand van het noorderstrand gelegen zijn,
en waar dus zeevisch moeilijk te bekomen is , terwijl de riviertjes
dikwijls uitgevischt of door het dikwijls herhaald gebruik van
de vergiftige toeba ontvolkt zijn. Zij heeft plaats deels in vijvers,
in ’t Jav. pengempan, in ’t Soend. sitoe geheeten, deels op de
sawahs, die men tot dat einde onder water laat loopen, wanneer
de oogst van het veld is. De aanleg van sitoe’s geschiedt door
de opdamming van kleine stroomen of beken in ravijnen, liefst