toch meestal omringd door een groote schaar, waaronder velen
liare bewegingen met brandende blikken gadeslaan. Soms gebeurt
bet dat een der omstanders met haar tandakt, soms ook dat een
man, beksä of ook ronggéng geheeten, even fraai opgeschikt als
zij zelve, haar tot dat einde vergezelt, terwijl andere mannen
haar als muzikanten begeleiden. Yoor ’t overige moet men de
talédéks of ronggéngs niet verwisselen met de serimpi’s en be-
däjä’s , aanzienlijke of tot den harem behoorende vrouwen , die in
prächtigen dos dansen uitvoeren in de paleizen der grooten. De
serimpi’s , nooit meer dan vier in getal, worden alleen aan de
hoven van Soerakarta en Jogjakarta aangetroffen; de bedäjä’s
mögen alleen bij de vorsten ten getale van negen aanwezig zijn,
en wanneer de prinsen of regenten er een corps bedäjä’s op na-
houden, dat dan niet zelden met jongelingen in vrouwengewaad
is aangevuld, mag haar getal dat van zeven niet te boven gaan.
Ofschoon bij deze voorname kunstenaressen zang en dans natuur-
lijk meer verfijnd zijn, vindt toch ook in hare kunst de Europeaan
doorgaans slechts weinig behagen.
Indien wij aan de Javanen eene eigene en eigenaardige kunst
niet geheel kunnen ontzeggen, van Javaansche wetenschap kan
nauwelijks sprake zijn. Ongetwijfeld heeft eene maatschappij zoo
ontwikkeld als de Javaansche thans is , de hulp van de uitkomsten
van wetenschappelijk onderzoek niet geheel kunnen ontberen;
maar de kennis der Javanen bestaat slechts uit fragménten van
Hindoesche en Arabische, in den laatsten tijd ook van Europeesche
wetenschap, envertoont zelden eenig spoor van zelfstandigdenken.
Merkwaardig is het echter dat de Javaan eene niet geringe
mate van vertrouwdheid heeft met de natuur die hem omringt.
Hij beschouwt haar wel niet met de oogen van een wetenschappelijk
man; maar hij weet hoe zij hem dienen kan om zijne
behoeften te bevredigen, hij tracht op te sporen hoe zij hem
nuttig en sehadelijk kan zijn, en zijn praktische blik vergt dik-
wijls de bewondering van den meer beschaafden Europeaan.
Evenals de Noorweegsche bonde, bezit ook de Javaansche land-
man eene zelfgenoegzaamheid, die nooit meer aangetroffen wordt
waar de ho.ogere ontwikkeling der maatschappij tot meerdere ver-
deeling van den arbeid heeft geleid. De Javaan bouwt zijn eigen
huis, maakt grootendeels zijn eigen huisraad, werktuigen en
kleederen, bouwt zjjn eigen akker; verzorgt zijn eigen vee, en
verstaat en beoefent in een woord alle kunsten en handwerken
die noodig zijn om hem te doen leven, zooals hij verlangt en
de gewoonte van hem eischt.
Reeds vroeger is opgemerkt, dat de Javaan veel beter dan het
gros der Europeanen de planten en dieren kent die hem omrin-
gen. Men zou van een landbouwend volk verwachten, dat het
vooral niet minder bekend zou zijn met de natuur der gronden
en gesteenten; doch in die verwachting vindt men zieh bedrogen.
Indien al de Javanen, en vooral de Soendaneezen, op hunne
wijze voortreffelijke botanici en zoölogen zijn, als mineralogen staan
zij zeer laag, daar zij, zooals Junghuhn ons le e rt1), gewoonlijk
niet. meer dan twee of ten hoogste drie soorten van gesteenten
onderscheiden. Alle vaste en kristalachtige rotsgesteenten, zooals
basalt, trachiet, porflerenz., noemen zij watoe oerip (Soend. batoe
iroep), l e v e n d e s t een. Alle uit water afgezette steensoorten
en alle conglomeraten, zandsteen, tufsteen, poddingsteen,. klei-
gesteenten enz., noemen zij padas ofwadas (Soend. tjadas). Yan
padas onderscheiden echter de Javanen nog paras, waardoor,
volgens Prof. Roorda’s Woordenboek, zachtere steengronden, in-
zonderheid pijpaarde en kalksteen, worden aangeduid, en hiermede
stemt vrij wel de uitspraak van Junghuhn overeen, dat de
inlanders behalve levende steen en padas nog alleen kalksteen
(Soend. batoe apoe) onderscheiden.
Wat de plant- en dierkunde• der inlanders betreft, verdient,
het vooral vermelding, dat zij zieh vaak bedienen van binaire
benamingen, die men wel niet als het uitvloeisel van een stelsel
kan beschouwen, maar die toch in ’t algemeen met onzeweten-
schap'pelijke benamingen overeenkomen en voor eene fijne gave
van opmerking getuigen. De meeste planten en dieren worden
in de taal onder zekere klassenamen samengevat, en dan nader
‘) N. T. y. N. I. XV. 97.