tot elkander naderen. Daarna verbreedt het zieh vrij aanmerkelijk,
maar wordt weder smaller bij Gresik (Grissee), dat echter eene
yeilige reede heeft, waar 7 tot 11 yademen water staan. Hier
neemt het Nauw de oostwaartsche richting a a n , en yormt aan zijne
zuidzijde in de moerassige kust eene zandige bocht, die, daar ze
geheel door Madoera gedekt wordt, aan de hier liggende stad
Soerabaja eene bijzonder yeilige reede verschaft. Tegenover de
stad ligt op de Madoereesehe kust Kamal, de gewone landings-
plaats yoor hen die naar het kleinere eiland översteken, en
waar een lang zeehoofd is uitgebouwd. Het Nauw yeryolgt nu
zijne richting oostwaarts tot aan den hoek yan Gendjeran, waar
de kust yan Jaya aanmerkelijk zuidwaarts terugwijkt, en dus
de sterke versmalling van het eiland naar den Oosthoek heen ont-
staat, die het meest zichtbaar is op de hoogte yan Probolinggo,
dewijl zieh hier ook aan de zuidkust eene niet onbelangrijke
binnenwaartsche bocht yormt. Tegenover den hoek yan Gendjeran
ligt op de zuidkust van Madoera de Roode Hoek. Het is hier dat
het Nauw overgaat in den zoogenaamden Trechter, een naam
die geheel aan den allengs breeder wordenden vorm beantwoordt,
en vervolgens, yan den mond der Kali Pörong af, in het ruime
vaarwater, dat in meer beperkten zin de Straat wordt genoemd
en geacht wordt te eindigen bij Tandjong Tjina, de verstnoord-
waarts uitstekende punt yan Oost-Java. Längs hare noordzijde
strekt zieh de zuidkust yan Madoera nagenoeg recht oostwaarts
uit tot aan Tandjong Gimian of den Hoek van Pamakasan,
doch yan daar af wijkt zij met twee bochten, door Tandjong
Pagar Batoe yan elkander gescheiden, noordwaarts terug,
tot zij zieh met de bijna recht loopende noordkust in Tandjong
Lapa, het oostelijk uiteinde yan Madoera, vereenigt. Y66v de
noordelijkste dezer bochten ligt het eiland Poeteran of Talangoe,
dat 24 vierkante palen groot is en 32 dessa’s telt, en waarvan
het oostelijk uiteinde juist tegenover Tandjong Tjina ligt en
geacht kan worden aan de noordzijde de grens der Straat uitte
maken. Aan de Javaansche zij de verdienen längs de Straat de
volgende punten opmerking: de reede van Pasoeroean, die eene
zeer ongelijke diepte heeft, Tandjong Rangan, de reede yan
Probolinggo, Tandjong Bedoelan, de bocht van Besoeki, die
leene veilige reede oplevert, schoon wegens hare geringe diepte
groote schepen op aanmerkelijken afstand yan den wal moeten
[ankeren, Tandjong Petjaron en de bocht van Panaroekan, die
Sin negen vademen diepte eene goede ankerplaats biedt. In de
¡Straat liggen nabij de kust van Madoera de eilanden Poelo Kam-
jbing, Gili Radja, Gili Genting en Gili Loewak, waarvan de
twee voorlaatste eenige dessa’s bevatten, en aan de Javaansche
| zij de het eiland Ketapan vóór de reede van Probolinggo.
Er is geen gedeelte van Java’s kust dat bij menschen geheu-
genis zulke belangrijke veranderingen heeft ondergaan, als de
: zoom längs het SNauw der straat van Madoera. Het eiland Madoera
[vertoont uit geologisch oogpunt groote overeenkomst met de
naastbijgelegen deelen van het hoofdeiland; het is er door harde
onderzeesche banken, waardoor echter de stroom eene geul ge-
graven heeft, mede verbonden. De overlevering leert, en waar-
schjjnlijk te recht, dat beide eenmaal één geheel hebben uitge-
maakt en dat geweldige opheffingen van den bodem eene kloof
hebben doen ontstaan, die, tot beneden het niveau der zee ge-
daald, aan Straat Madoera het aanzijn heeft gegeven. de
krachten der natuur, die de scheiding hebben tot stand gebracht,
zjjnook werkzaamtot herstelder vereeniging. De twee voornaamste
rivieren van Java, de Solo en de Brantas, ontlasten zieh in de
Straat, en vernauwen gedurig haar bed door het slib dat zij
afvoeren. Dat de kloof in vroeger eeuwen veel breeder is ge-
weest en uitgestrekte zéeboezems tot diep in het binnenland van
Soerabaja doordrongen, leert ons zoowel de gesteldheid van den
bodem als de geschiedenis, die ons meldt dat de oude hoofd-
stad Madjápahit, wier ruinen thans nog in de nabijheid van Mádja-
kertä, meer dan 40 palen binnenslands, te zien zijn, eenmaal aan
zee heeft gelegen. Maar ook nog in onze dagen zetten hier de na-
tuurkrachten hären noesten arbeid voort, en worden gedurige veranderingen
gebracht in den loop der geulen, waardoor, te midden
van het bezonken land, de scheepvaart zieh een weg baant
naar Soerabaja en Gresik.
Aan den anderen kant heeft de hand des menschen ook hier