vormt bekoorlijke lanen. Yaa het harde hout maaktmen krissen
en meubelen. De vruehten, die veel worden ingelegd en indien
toestand ook bij ons algemeen bekend zijn, nemen in de Javaansche
keuken de plaats onzer citroenen in , terwijl men, bij gebrek van
vruehten, tot hetzelfde einde ook de bladeren gebruikt.
J a mb osa. De djamboe’s leveren appel- of peervormige, sap-
rijke, smakelijke vruehten, in onderscheidene soorten. De meest
bekende zijn: de djamboe ajer of water-djamboe (Jambosa aquea),
de meest gewone, ook in ’t wild groeiende en minst geachte
soort, hard en glimmend, zuurachtig en verkoelend vanvleesch,
bij den verkoop op de passers veelal op bamboestokjes gesnoerd ;
de djamboe ajër mawar of rozenwater-djamboe (Jambosa vulgaris),
door den sterken rozengeur barer ronde vruehten gekenmerkt,
en smakelijker dan de vorige; de djamboe bol (Jambosa domestica),
met groote, lekkere vruehten, in talrijke verscheidenheden ge-
kweekt, evenals onze peren; de djamboe Samarang (Jambosa
alba), weinig minder van smaak en met even talrijke verscheidenheden,
enz.
P u n i ca. De voorname vertegenwoordiger van dit geslacht,
de bekende granaatappel (P. granatum) wordt ook op Java, waar
hij dalima heet en het gansche jaar bloeit, overal in de tuinen
gevonden.
Z i z y p h u s . De widara of bidara (Z. jujuba) is om de smakelijke
vrucht een der meest gewone cultuurboomen, en is bij-
zonder in aanzien bij de Chineezen, die een aantal variëteiten
onderscheiden.
I n o c a r p u s . De gajam of gajang (L edulis) is een körte,
zware boom, met welriekende bloesems, en wordt overal aan-
gekweekt om de vruehten, die, op de manier onzer kastanjes,
alleen gekookt of geroost worden gegeten, en dan een zeer
goed en smakelijk voedsel zijn.
S t e l e c h o c a r p u s . Den boerahol (St. burahol) hebben wij
reeds onder de woudboomen aangetroffen l), maar hij mag ook onder
de gekweekte niet worden voorbijgegaan.
P a n g i um . Dekloewak of pangei (P. edule) is een boom die
nog ter hoogte van 3000 voet kan worden aangeplant, maar een
vergiftig beginsel bevat, dat uit de vrucht door koking moet ver-
wijderd worden, eer zij als kruiderij kan dienen.
A v e r r h o a . De naam balimbing omvat twee soorten van dit
geslacht, de balimbing besi (A. carambola) en de balimbing
boeloe (A. bilimbi). Beide zijn zure vruehten, vooral tot
spijsbereiding gebruikt; maar van de eerste soort komt eenezoete
verscheidenheid voor (balimbing manis), die rauw als lekkemij
wordt gegeten.
D u r io. De doeren of doerian (D. zibethinus) behoort tot de
meest bekende en merkwaardige Javaansche vruehten. De inlanders
zijn er verzot op, maar ook onder de Europeanen vindt het
roomachtige vleesch, dat met een sterk gekruide vlade kan ver-
geleken worden, enthusiastische bewonderaars ’), ofschoon anderen
noöit den afkeer kunnen overwinnen, dien de overweldigende
stank als van verrotte uien hun inboezemt.
A r t o c a r p u s . Tot dit geslacht behooren onderscheidene Javaansche
vruehten, waaronder sommigen die hoog geacht zijn.
Yooral komen in aanmerking de kaloewih (A. incisa) en de soekoen
(A laevis), nauw verwante soorten van den bekenden broodboom
der Zuidzee-eilanden, welks groote ronde vruehten de Javanen *
onrijp als groente koken; de nangka (A. integrifolia) en de
tjampedak (A. polyphema), kolossale vruehten, wier zaden of
pitten, gebraden zijnde, veel op kastanjes gelijken, en wier vleesch,
schoon soms sterk van reuk en smaak voor wie er niet aan gewoon
zijn, toch de meeste Europeanen spoedig leeren waardeeren. De En-
gelschen noemen deze vruehten jackfruit, en ook bij oude Nederland-
sehe schrijvers komen zij onder den naam jakka voor, die van
Malabaarsehen oorsprong is. De terep (A. elastica) heeft eene
soortgelijke vrucht, maar van minder hoedanigheid, wiertaaien
kleverig sap als vogellijm wordt gebruikt.
C i c c a. De tjerme (C. nodiflora) is een kleine, geelaehtige, plat-
ronde, geribde vruchtj van aangenaam zuurachtigen smaak, die
veelal geconfijt wordt.