loop duidelijk voor te stellen. Zij vormt zieh in de groote vlakte
die zieh over het midden-gedeelte van Soerakarta tussohen den
Merapi ten westen, den Lawoe ten oosten, den Goenong Kidoel
ten zuiden en het eerstgenoemde der twee noordelijke kalkge-
bergten uitstrekt. Ofschoon in dit uitgestrekte dal de wateren
haar van alle zijden toevloeien, kan men evenwel twee hoofd-
takken onderscheiden, die door hunne samenvloeiing de Bengawan
doen ontstaan. Uit het zuiden komt de Penambangan, die, al-
vorens zij de vlakte betreedt, reeds het geheele dal van Wänägiri
heeft doorstroomd; uit het zuidwesten de Denkeng, die ontstaat
uit eene menigte van de zuidoostelijke hellingen des Merapi’s
afvloeiende beken. Hare samenvloeiing heeft, volgens de stellig
onjuiste voorstelling op Junghuhn’s groote k a a rt'), beneden,
maar volgens alle andere autoriteiten reeds boven de hoofdstad
plaats. Beide genieten de eer van op sommige kaarten reeds
vöör de vereeniging met den naam van Bengawan of rivier van
Solo bestempeld te worden, waaruit dan natuurlijk onderling
strijdige opgaven omtrent den oorsprong dier rivier zijn ontstaan.
Het is, geloof ik , juister, en strekt in allen gevalle totvoorko-
ming van verwarring, den naam van Kali Solo eerst te geven
aan den grooteren stroom, door beider samenvloeiing gevormd.
Deze stroomt nu tot aan de hoofdstad, waar zij de van de oos-
telijke hellingen des Merapi’s afkomende Kali Pepö opneemt,
noord-noordoost- en van de hoofdstad af bijna recht noordwaarts,
totdat zij, na de schatting der van den Merbaboe körnende
Kenteng ontvangen te hebben, tegen het noordelijk kalkgebergte
stuit en gedwongen wordt hären loop eerst in noordoost-, dan
in oostwaartsche richting längs zijnen voet voort te zetten, ter-
wjjjl Z1J inmiddels door vele waterrijke, haar van den Lawoe
toestroomende beken gevoed wordt. Altijd hären oöstwaartschen
loop door de vlakte met vele kronkelingen längs den voet van
het kalkgebergte en op aanmerkelijken afstand van den Lawoe
vervolgende, verlaat zij nu Soerakarta en betreedt het aangren-
zende Madioen, in welke residentie zij bij Ngawi den voornaam-
*) Die echter d e H o il a n u e r misleid heeft.
sten harer zijtakken, de Kali Gentoeng of rivier van Madioen,
opneemt.
De Kali Gentoeng is voor de vlakte van Madioen, die ten W.
door den Lawoe, ten 0. door den Wilis, ten Z. door den Goenong
Kidoel op de grens van Patjitan, en ten N. door het zooeven
genoemde kalkgebergte wordt ingesloten, wat de Bengawan voor
de vlakte van Soerakarta is. Ook in haar bed verzamelen zieh
al de wateren die van de bergen ten zuiden, ten westen en
ten oosten afstroomen; ook zij vloeit längs de hoofdplaats der
residentie. Beide hebben tot hare vereeniging een zeer klipachtigen
bodem en een zeer sterken stroom en zijn toch tot aan de hoofd-
steden voor groote en daarboven nog voor kleinere prauwen
bevaarbaar.
Door den mächtigen toevoer van water dien zxj uit de Gentoeng
ontvangt, wordt de Bengawan bij Ngawi plotseling gedwongen
hare richting te veränderen. Zij gaat, schoon met vele en sterke
bochten, noordwaarts en breekt door het kalkgebergte heen, dat
Madioens noordzijde van west tot oost omzoomt. Zij betreedt nu
den schralen, schier waterloozen bodem van Rembang, en her-
neemt daar hären oostwaartschen loop, nadat zij bij Padangan
het dal heeft bereikt dat de beide noordelijke kalkgebergten van-
een scheidt, terwijl zij grootendeels de grens vormt tusschen
de zuidelijkste afdeeling Bodjo Negoro en het overige der residentie.
Uit het zuidelijk kalkgebergte vloeien haar eenige beken
toe; uit het noordelijke bijna geene andere dan de Kali Kening,
die zieh een weinig boven de hoofdplaats Bodjo Negoro met haar
vereenigt. Na Rembang verlaten te hebben vloeit de Bengawan,
steeds in dezelfde richting, door Sidajoe, het noordelijkste re-
gentschap van Soerabaja, en vervolgens, met eene kleine zuid-
waartsche wending, door het noorderdeel van Gresik, waar zij
zieh in de Straat van Madoera stört. Wij hebben hare hoofd-
monding en den daar in 1851—1854 aangebrachten stroomleider
reeds in het tweede hoofdstuk leeren kennen; ik moet er hier
alleen nog bijvoegen, dat een deel van haar water zieh door een
meer noordelijken arm, de Kali Ngawen, ontlast, een ander deel
zuidwaarts naar het kustriviertje Kali Miring wordt afgevoerd.
7