van Java uitmaakt, eindelijk ook de hoogste toppen van het
Idjen-gebergte op de oostgrens van Bezoeki, t. w. denbijna, en
volgens Zollinger zelfs meer dan 9000 voet boogen Merapi, en
den wat lageren Rant£ en Pentil, voor onze blikken onthullen.
Wederom laten wij Java in onze verbeelding drieduizend voet
stijgen, zoodat het nog sleehts ter hoogte van drieduizend voet
met water bedekt blijft. Geheei anders begint het zieh thans aan
ons oog te vertoonen. Ook de lagere vulkanische kegels: de
Karang (5155 voet) en de Poelasari (4061 voet) in Bantam; de
geheel gei'soleerde Tampomas (5350 voet) in het noorden der
Preanger nabij de Tjeribonsche grens; de Tiloe (5866 voet),
de Telaga Bodas (5400 voet) en de den kegelvorm geheel missende
en toch, blijkens de vreeselijke uitbarsting van 1822, zoo gevaarljjke
Galoenggoeng (3716 voet), allen weder in den omtrek der dal-
ketels van Bandong en Garoet; de verbrokkelde kruin van den
Sawal (5610 voet) in Tjeribon; de reeds meermalen vermelde
op zieh zelf staande Moeriä (hoogste top 5080 voet) in D japara;
de Keloet (5500 voet), die op de grenzen van Kediri en Pa-
soeroean ligt en samenhangt met den Kawi; de met den Ardjoe-
nä verbonden Penanggoengan (5000 a 5600 voet) in Soerabaja;
de Lamongan (5238 voet), een der kleinste maar werkzaamste
vulkanen van Java, in Probolinggo; en de Ringgit (hoogste
punt omstreeks 3900 voet) aan het noorderstrand van Bezoeki,
zullen nu allen de kruin boven het water verheffen. Alleen de
Pan d an , een uitgedoofde vulkaan op de grenzen van Rembang,
Madioen en Kediri, wiens hoogte op 2866 voet wordt gesteld,
zal er nog een weinig onder bedolven blijven. Maar niet alleen
zullen n u , met eene enkele uitzondering, alle hetzij werkzame
hetzij uitgedoofde vulkanen zichtbaar zijn, ook een gedeeltevan
het neptunisch gebergte waardoor die vulkanen zijn heengebroken,
zal zieh voor onzen blik onthullen. Yooral is dit het geval in
de Preanger, waar de neptunische bergen de grootste hoogte
bereiken. Yan de verbindingsruggen der vulkanen zullen wij
nog sleehts enkele gedeelten zien, vooral tusschen de dichter bij
elkander gelegen kegelbergen, die veelal op een hooger punt met
elkander verbonden zijn. Ylakten van eenige uitgestrektheid zal
het oog nog nergens ontwaren, maar v a n de kleinere hooglanden
of plateaux, door hoogere bergtoppen ingesloten, zullen, behalve
de reeds genoemde plateaux van den Dieng en den Jang, nog
onderscheidene zichtbaar zijn, zooals in de Preanger het schoöne,
ruim 4500 voet hooge, door de Tji Sangkoewi besproeide en te
midden van het woud met fraaie koffijtuinen prijkende plateau
van Pengalengan tusschen den Tiloe en den Wajang, en het -
3800 voet hooge, op groote schaal aan de theecultuur dienst-
baar gemaakte plateau van Tjikadjang aan den zuidwestelijken
voet van den Pepandajan; voorts in den Oosthoek de plateau-
vormige, uit gestolde lavastroomen ontstane, met casuarmen be-
dekte en een aantal deels nog werkzame eruptiekegels bevat-
tende’kom of het hoogland van Gending Waloe, dat zieh met eene
afwisselende, in de verhevenste deelen bijna 6000 voet bereikende
hoogte uitstrekt tusschen de bergketenen die den Rawoen en
den Idjen ten noorden en ten zuiden verbinden.
Bij eene rijzing van Java van nog duizend voet zullen allengs
weder nieuwe bergruggen zichtbaar worden. De centrale hoofd-
ketenen zullen zieh al minder en m i n d e r a l s v-erstrooide eilanden,
al meer en meer als samenhangende steeds breeder werdende
stroken vertoonen, die elkander onder gedurig minder scherp werdende
hoeken zullen snijden, en wat wij het geraamte van het
eiland zouden kunnen noemen, de bergnokken wier hellingenm
de glooiende vlakten afdalen, zal voor het grootste gedeelte te
voorschijn treden. De uitgestrekte, schoone, vruchtbare en volknjke,
zieh als plateaux voordoende dalen van Bandong en Garoet,
beide ruim 2200 voet hoog, zullen zichtbaar worden m het westen;
in het oosten zal,. althans grootendeels, het heerlijke vulkanische
plateau te voorschijn treden dat tusschen den Keloet en den
Kawi aan de e6ne, de keten van den Ardjoena aan de andere
zijde en tusschen de verbindende ruggen van den Andjosmara
en den Radjakwesi ligt ingesloten, en d o o r de dwarsketen Indära-
wati in het hoogland van Bakir en dat van Ngantang verdeeld
wordt. •• • ~
Het is voor ons doel niet noodig deze hypothetische verrijzing
van Java uit den .schoot der baren nog langer gade te slaan.