geboden soort van Solen, een geslacht bij ons wegens den lang-
werpigen vorm der schelpen soms meshecht geheeten, alleen door de
inlanders en Chineezen genuttigd en door de Europeanen versmaad.
Tot dezelfde groep behooren ook de meleagrienen of parelmos-
selen, die het parelmoer en de parelen leveren. Tegenwoordig worden
in de wateren van Jav a , ofschoon er de parelbanben niet
geheel schijnen te ontbreken, geene parelen geviseht, behalve
alleen door de bewoners der Segara Anakan, die uit eene schelp,
simping geheeten, en waarschijnlijk mede tot het geslacht Meleagrina
behoorend, zeer kleine parelen verkrijgen ‘). Intusschen is voor
eenige ja re n 3) door Doctor .Ploem nit een Duitschtijdschriftvan
1685 het merkwaardige feit aan het licht gebracht, dat in de ze-
ventiende eeuw, in de nabijheid van Batavia zelf, de pareloester-
visseherij op groote schaal werd gedreven, en dat destijds in de
hoofdstad van Hederlandsch Indië de duikers naar parelen eene bij-
zondere käste vormden, even als dat thans nog op Ceilon het geval
is. De heer Ploem acht het niet onmogelijk dezen tak van industrie
nu' nog te doen herleven. Hrj vooronderstelt dat de parelvisscherij
van vroeger tijd verloopen is , omdat gebrek aan voorzorg en over-
dreven hebzucht de banken hebben verwoest en uitgeput, maar
koestert de hoop dat thans, na zoo vele jaren ru s t, bij onderzoek
op eenigen afstand van de kust in diep water weder goed be-
volkte pareloesterbanken in de Javazee zullen gevonden worden.
Een ander merkwaardig aan Java’s stranden voorkomend week-
dier van deze groep is de Tridacna gigas of reuzenschelp, het
grootste van alle behende schelpdieren. De kolossale schelpen
werden vroeger dikwijls in de tuinen tot fonteinbekkens, in de
kerken tot wijwatervaten (vanwaar de Fransche naam bénitier)
gebezigd; een paar, die te zamen meer dan 500 pond wegen
en ieder meer dan twee voet in doorsnede hebben, kan men te
Parijs in de kerk St. Sulpice in gebruik vinden. Yan de over
elkander liggende lagen waaruit de schelpen gevormd worden,
is de jongste, die tevens het meest naar voren komt, zoo scherp,
dat zij snijdt als een mes, en niet zelden gebeurt het dat een
*) zie boven blz. 44. 2) Tijdschr. v. N". I . 1868, I I , 294.
ankertouw, toevallig in de opening eener gapende reuzenschelp
gerakende, door het enkel toeknijpen wordt afgekapt. De vis-
schers moeten dus deze schelp met groote behoedzaamheid behan-
delen. "Wie het gapende beest wilde aanraken zonder iets tus-
schen de schalen te hebben gestoken om het sluiten te verhinderen,
zou gevaar loopen de hand te verliezen. Bij het vangen
legt gewoonlijk een duiker een touw om het dier bij wijze van
strop, waarna het met alle man wordt opgeheschen; daama wringt
men een mes of ander scherp werktuig in de opening en brengt
dit allengs naar de tendo of sluitspier, die men doorsnijdt om
het dier machteloos te maken. Op sömmige eilanden van den
Archipel wordt het dier dat in de reuzenschelp huist, of althans
zijne sluitspier, gegeten; ik zou echter niet durven verzekeren
dat dit ook op Java het geval is.
Zijn er onder de schelpdieren van Java nuttige soorten, er
.zijn ook andere die schadelijk zijn en groote verwoestingen kunnen
aanrichten. Wij denken hierbij aan de pholadidae of boormosse-
len, meer bijzonder aan het geslacht Teredo, de paalwormen, door
de inlanders kapang genoemd. Men meent dat de paalwormen
die in ons vaderland zulke groote verwoestingen aanriehten,
uit den Indischen Archipel afkomstig en door schepen, die er
door waren aangetast, naar Europa overgebracht zijn. Dezedieren
leven in het hout, dat zij in alle richtingen doorboren, terwijl zij
de holte waarin zij zieh ophouden, met eene kalkachtige omkor-
sting bekleeden. De eigenlijke schelpen zijn zeer klein en bedekken
alleen het bovendeel van het dier, dat van een halven voet tot
een voet lang wordt. Het is duidelijk dat deze dieren in het hout
groeien, want de openingen die men er in aantreft, zijn te klein
om hetvolwassen dier door te laten; maar hoe zij er indringen,
is nog niet genoegzaam opgehelderd.
Behalve de vele, vaak in prächtige schelpen wonende conchi-
feren die aan de stranden van Java gevonden worden , komen
ook vele soorten in de zoete wateren, vooral in de breede, lang-
zaam vlietende beken van het zuideljjke Neptunische gebergtein
grooten getale voor. Inzonderheid is daar het geslacht Cyrene door
vele soorten vertegenwoordigd. De zoetwaterschelpen verdwijnen