bekendheid had erlangd. Zij heeft hare uitwatering in de baai
van Batavia.
De Tji Liwong ontstaat uit eenige beken die van den Mega-
mandoeng afvloeien en gedeeltelijk de uitwatering zijn van de Telaga
Warna, een meertje dat zjjn naam ontleent aan zijn schijnbaar
veelkleurig water. Zij stroomt in kronkelenden loop noordwaarts,
en wordt vaak de Grroote Eivier geheeten, omdat zij degrootste
is der wateren die in den omtrek van Batavia worden aange-
troffen. Zij wordt echter, waar zij de hoofdstad bereikt heeft, grooten-
deels in de grachten en kanalen der stad afgeleid; het overschot
harer wateren ontlast zieh door twee armen in de baai van Batavia.
In Januari 1699 is haar bed gedeeltelijk bedorven en hare mon-
ding door een zandbank verstopt, ten gevolge eener hevige uit-
barstmg van den Salak, waarbij groote hoeveelheden vulkanische
modder en zand werden uitgebracht en door de rivieren naar
zee afgevoerd. Men heeft haar echter van de hoofdstad tot Tandjoeng,
nabij de grenzen der afdeeling Buitenzorg, bevaarbaar gemaakt.. De
Kali Baroe, een kanaal dat bij Kampong Baroe in Buitenzorg
begint en in 1753 op last van den Gouv-Gen. van Imhoff tot
Weltevreden werd doorgetrokken, waar het zieh in het riviertje
Sontar ontlast, en de in 1648 gegraven Molenvliet of Krokot,
die hären naam aan een der wijken van de hoofdstad geeft en zieh
in hare grachten uitstort, ontvangen beide haar water uit de
Tji Liwong.
Onder de rivieren ten oosten der hoofdstad, tot waar de Tji
Taroem de residentie Batavia van het aangrenzende Krawang
scheidt, verdient nog alleen de Tji Lingsi of rivier van Bekasi
vermelding. Ook deze ontstaat uit beken die op de voorbergen
van den Megamendoeng ontspringen, en valt na een eerst meer
noordwestwaartschen en later meer noordoostwaartschen loop bij
Pondok doea met twee armen in de baai van Batavia.
Deze en eene ontelbare menigte kleinere rivieren die de residentie
Batavia, besproeien, hebben allen een noordwaartschemen .
ongeveer parallellen loop, en vinden te spoedig den weg naar zee
om zieh tot stroomen van eenige beteekenis te kunnen vereenigen.
Zij vloeien allen met snelle vaart in Buitenzorg längs de noordelijke
hellingen van het centraalgebergte af, om zieh ver-
volgens in tragen kronkelenden loop door de breede alluviale
vlakten van Batavia den weg te banen naar het läge en moe-
rassige strand, waar zij bij hare uitwatering kleine delta’s vormen
of door banken half verstopt zijn.
Met minder talrijk zijn de beken die van den Salak en het
Gedé-gebergte aan de zuidelijke helling afstroomen, doch deze
strekken bijna allen om twee grootere rivieren te voeden ; de
Tji Mandiri en de Tji Sokan, welke laatste zieh later met de
nog aanzienlijker Tji Taroem vereenigt.
De Tji Mandiri heeft over het algemeen een westwaartschen
loop met eene neiging naar het zuiden en stört zieh .uit in de
Wijnkoopsbaai. Ten noorden van haar dal ligt de straks beschre-
ven centraalketen, waarmede hare richting hoofdzakelijk nagenoeg
evenwijdig is, maar op een vrij aanmerkelijken afstand, die wordt
aangevuld door de uitloopers der centraalketen, doorgroefd door
de dalkloven der beken die hun water van de noordzijde
aan de Tji Mandiri toevoeren. Aan de andere of zuidzijde van de
Tji Mandiri loopt een tweede bergketen, die op geringen afstand
van de rivier plotseling naar hare bedding afdaalt en die weder
den gewonen naam van Goenong Kendeng draagt. Deze bergketen
loopt in dezelfde richting voort, ofschoon zieh wat hare kam
betreft allengs wat verder van de Tji Mandiri verwij derende, tot
zij plotseling door het dal der uit het zuiden körnende Tji Sokan
wordt doorbroken. De Tji Mandiri ontstaat ongeveer recht ten zuiden
van den Gedé en den Pangerango, uit de beken die van deze
bergen zuidwaarts afvloeien en die zieh met andere van het
zuidelijke Kendeng-gebergte körnende beken vereenigen. De wateren
die van de zuidzijde van den Salak afdalen,. vereenigen
zieh grootendeels in de Tji Djati, eer zij zieh in de Tji Mandiri
uitstorten. Deze laatste is van hare monding drie of vier uren
opwaarts voor kleine prauwen bevaarbaar.
Dit zuidelijke Kendeng-gebergte strekt zieh uit in eenige ketens
die in het algemeen eene parallelle oost-noordoostwaartsche richting
volgen en doorsneden worden door de beddingen van een aantal on-
bevaarbare bergstroomen, waarvan de Tji Letoek, die in de Zandbaai