ontstaande behoeften naar de analogie zijner uitspraken toelaat.
Maar het zou niet moeilijk zijn ook menig punt van bepaald
verschil met de voorschriften der sjari’ah in deze Javaansche wetten
aan te wijzen. Zoo erkennen b. v. de Angger sadäsä (art. 42)
en de Angger goenoeng (art. 60), volgens de Javaansche adat, het
verloren gaan der rechten van een eigenaar van woesten grond door
verjaring, indien die grond door een ander ontgonnen is en hij dezen
drie jaren achtereen in het ongestoord bezit heeft gelaten; terwijl
volgens de Mohammedaansche rechtsbegrippen het recht van den
eersten eigenaar nooit kan verloren gaan, en in het geheel verjaring
den Islam onbekend is. Niet minder groot zijn de afwijkingen ten
opzichte van het strafrecht. In overeenstemming met het overal in
de Maleische landen geldende gebruik, zijn ook in de Javaansche
angger-anggeran schier voor alle misdrijven boeten vastgesteld;
terwijl in .geval van onvermogen ter betaling daarvoor rietslagen
in de plaats komen. Zoo wordt b. v. volgens het Mohammedaansche
recht overspei (zina, Jav. djinä) van gehuwden gestraft doorsteeni-
ging, totdat zij daaraan sterven, van ongehuwden door hon der d
geeselslagen, waarbij volgens de op Java het meest gevolgde school
van Sjafe’i ook nog verbanning voor een jaär komt. Maar volgens
art. 39 der Nawälä pradätä wordt overspei in alle gevallen gestraft
met een boete van 50 realen, waarvoor alleen in geval
van onvermogen 200 rietslagen en verbanning in de plaats treden.
Ook mag, in geval van moord of verwonding, de wedervergelding
waarop de bloedverwanten aanspraak hebben, niet, zooals het recht
van den Islam wil, door henzelven onder een van staatswege
verordend toezicht worden geoefend, maar de straf wordt op de
gewone wijze op last van den rechter voltrokken; en terwijl
het volgens de sjar’iah veelal van de bloedverwanten zelven afhangt,
of zij de wedervergelding eischen of zieh met een afkoop door een
zoogenaamden bloedprijs vergenoegen willen, lezen wij in art. 3 en
4 der Angger ageng, dat moord door een dief of roover gepleegd,
die wel niet op de daad betrapt, doch wiens misdaad voldoende
bewezen is, öf met den dood, indien de bloedverwanten dat vorderen,
öf met levenslangen dwangarbeid in de ketting gestraft wordt.
Terwijl alzoo de beschreven wetten reeds menige bepaling
bevatteü die met het recht van den Islam niet strookt, worden,
en werden vooral in vroeger tijd, nogveel grootere afwijkingen
door de onbeschreven adat gewettigd. In strijd met alle rechts-
gebruiken van den Islam werden tot in 1868 de doodvonnissen
der Pradätä te Soerakarta steeds met de kris voltrokken. De
veroordeelde werd aan een paal gebonden en de scherprechter
stak hem de kris in het hart. Of de dood al of niet volgde,
hing natuurlijk af van de behendigheid van den beul en in
sommige gevallen van zijn goeden wil; want somtijds was hij,
naar men zegt, omgekocht om zieh tot het werktuig eener bij-
zondere wraakoefening te Verlagen. Was toch de veroordeelde
niet aanstonds doodelijk getroffen -, dan bezweek hij doorgaans
eerst na langdurige smarten, en de adat verbood, hem, zonder
uitdrukkelijk bevel van den vorst, een tweeden stoot toe te brengen.
Door den invloed echter van het Ned. Gouvernement zijn sedert November
1868 deze barbaarsche strafoefeningen door verwijzing tot
den strop vervangen. Ook het werpen van misdadigers voor de
tijgers was vroeger op Java niet zeldzaam, evenmin als hetuit-
wijzen der schuld door de waterproef en andere godsgerichten,
waarover reeds boven gesproken werd; terwijl, om niet meer te
noemen, aan den vorst niet alleen het gewone recht der Souvereinen
werd toegekend, om den veroordeelde te begenadigen
(moeslakah), maar ook dat van door oppermachtige beschikking
(wisesä) zijne straf naar willekeur te verzwaren.
Het gemeentelijk grondbezit, dat vrij algemeen is in een groot
gedeelte van Java, ofschoon noch onder de Soendaneezen, noch
onder de Madoereezen, kan ook niet uit den invloed van den Islam
verklaard worden; want het is aan het Mohammedaansche recht
als zoodanig onbekend, ofschoon het als oude of uit bijzondere
omstandigheden voortvloeiende instelling ook in andere Mohammedaansche
landen voorkomt. De moslem erlangt, volgens het Mohammedaansche
recht, den volledigen eigendom (milk, Jav. melik)
der door hem ontgonnen gronden, tenzij door zijne ontginning
de rechten mochten verkort zijn die anderen zieh reeds op dien
grond hadden verworven. Op de landerijen evenwel die reeds bebouwd
waren, toen de opgezetenen door verovering aan het gebied van