aaneengesloten broederschap, en zijn steeds gereed elkander te
ondersteunen en te helpen. Yervolgd en gehaat door hoofden en
priesters, hebben zij zieh in denlaatsten tijd meer en meer ver-
strooid en beginnen zij zieh allengs onder de massa der bevolking
te verliezen *). Andere bijzondere richtingen of sektèn zijn de
tijang wasis, die het ongeoorloofd achten hunne bezittingen te
béwaken, maar de zorg daarvoor aan Allah of den dorpsgeest toever-
trouwen, en de tijang drijah, die hunakker niet yoor zieh zelven
bebouwen, maar in den oogsttijd in grotten of wildernissen bidden
en vasten, de vruchten hunner vlijt aan anderen overlatende. Doch
deze en andere dergelijke uitingen der dweepzucht zijn tot en-
kele dessa s beperkt en kunnen hier op geen verdere vermelding
aanspraak maken.
Men heeft meermalen opgemerkt, dat de Islam op Java niet
veel meer is dan een officiëel kleed, dat over de inlandsche
maatschappij isgespreid. Ik heb getracht hier en ginds een slip
van den mantel op te heffen, om te doen zien wat daar zoo al
onder verborgen ligt. Thans zullen wij trachten met den mantel
zelven kennis te maken.
De geschiedenis der eerste verkondiging en verbreiding van
den Islam op Java, die wij in het volgende boek zullen trachten
te verhalen, zal ons leeren, dat die beweging niet van een cen-
traal Islamietisch gezag is uitgegaan, maar een gevolg was van
de pogingen van particulière kooplieden of aanvoerders van kleine
koloniën, die, op een tijdstip toen het rijk der Kbalifen reeds
verbrokkeld waS en ten val neigde, na zieh van den steun
eeniger inlandsche hoofden verzekerd te hebben, de vreedzaam
aangevangen omwenteling voltooiden door het ééne deel van Java’s
bevolking tegen het andere in het veld te brengen. Java werd
dien ten gevolge een Mohammedaansche staat of een aggregaat van
Mohammedaansche staten; maar het gaat niet»aan het, zooals som-
tijds geschied is, als een deel van d e n Mohammedaanschen staat
voor te stellen, d. i. van het ééne groote Mohammedaansche rijk,
geheel door dezelfde instellingen beheerscht, zooals het onder de
') T. y. N. I . 1855. I I . 14. Mededeel. IV. 240, V III. 228.
eerste opvolgers van Mohammed heeft bestaan, en zooals Mawerdi
en andere schrijvers over het publieke recht van den Islam het zieh
bleven denken, zonder zieh af te vragen of hunne voorstelling
nog met de werkelijkheid overeenstemde. Sedert eeuwen is die
staatseenheid verbroken en vele thans Mohammedaansche gewesten
hebben er nooit deel van uitgemaakt. Men weet trouwens tot welke
fictien men de toevlucht heeft gen omen, om althans denschijn dier
eenheid nog eenigermate teredden. Yooreersttot de leer, dat de
sultans of vorsten der afzonderlijke gewesten door den Imam of opper-
vorst als zijne plaatsvervangers moeten erkend worden en , krachtens
die erkenning, op de gehoorzaamheid hunner onderdanen kunnen
aanspraak maken, ook dan wanneer hun gezag geusurpeerdis
en de Imam er alleen in berust om onheil en scheuring te voor-
komen 1). Ten andere tot de bewering, dat het Imamaat rechtens is
overgegaan aan de sultans van Turkije, toen Selim I , bij de
verovering van Egypte in 1516, den laatsten khalief uithethuis
der Abbasieden gevankelijk naar Constantinopel voerde, en hem
voor zijne vrijbeid en een jaargeld den titel afkocht, die schier
alles was wat hem nog van de macht zijner voorgangers was
overgebleven. Sedert dien tijd wordt de Sultan van Roem (Turkije)
door de orthodoxe moslemen als het hoofd van den Islam erkend ,
en ook op Java ontbreken de sporen van zoodanige erkenning
niet; maar eenige wezenlijke uitoefening van macht buiten de
grenzen van het rijk is niet aan die erkenning verbonden.
Die schrijvers derhalve die, om de publiek-rechtelijke en
administratieve instellingen van Java, voor zoover zij onder het
Europeesch gezag bewaard bleven, te verklären, de ahhkäm
soltanijat van Mawerdi of andere werken van dien aard hebben te
hulp geroepen, en daarbij geschikt en geplooid tot zij eengefor-
ceerde overeenstemming hadden tot stand gebracht, hebben zieh
niet alleen veel vergeefsche moeite gegeven, maar ook dwalin-
gen doen post vatten, die in sommige opzichten tot een geheel
scheeve beoordeeling van Javaansche toestanden hebben geleid.
Het is de vraag niet of niet in het gezag en de rechten van de
Ibü Djama’ah bij v. Hammer, Länderverwaltung. 179.