kring, wordt dus in de elfde woekoe of galoengan driemaal geteld.
Ofschoon ik ook Mer ter plaatse niet yoornemens ben mij in de
mysterien van de pawoekon te verdiepen, wil ik toch hei vroeger
daaromtrent gezegde eenigszins verduidelijken door de opmerking,
dat de namen die aan elken dag ten gevolge zijner verhouding
tot al die yerschillende tijdkringen toekomen, teyens wijzen op
de verschillende hoogere invloeden waaronder zulk een dag staat,
en die zieh openbaren in het lot van een persoon die op dien dag
geboren is of van een werk dat op dien dag wordt ondernomen.
De zeer ingewikkelde woekoekalender, die de combinatie van
al deze tijdkringen en hunne verscMllende wijzen van vereffening
aanschouwelijk maakt, toont dus aan dengeen die in deze ver-
meende wetenschap ervaren is, met een oogopslag aan welke
invloeden iemands leven is blootgesteld, en of een dag voor eenige
onderneming al of niet geschikt is te achten.
Ongelukkig worden wij, waar van de beoefening der wetenschap
door de Javanen sprake is , altijd weder teruggevoerd tot de
artes occultae, waarmede zij oneindig veel meer ophebben, dan
met de kennis der natuurwetten, en die in hun leven en denken
zulk een groote plaats beslaan, dat daarover alleen een uitgebreid
werk wäre te schrijven. Schier alle elementen van kosmographische
en astronomische kennis, die zij van de Hindoes of Arabieren
ontvangen hebben, zijn door hen tot wichelarij misbruikt, en het
nut dat zij eenmaal daaruit getrokken hebben voor dezeevaart,
die in de Hindoe-periode, enten deele ook nog later , tot hunne
geliefde bezigheden heeft behoord, is meer en meer ingekrompen
naarmate zij zieh meer uitsluitend aan den landbouw hebben gewijd.
Onder de sterrebeelden die de Javanen bij Hindoesche of Arabische
namen kennen, behooren vooral de teekenen van den die-
renriem vermeld te worden. Het gebruik oudtijds van die teekenen
gemaakt, vertoont echter geen spoor van bekendheid met hunne
betrekking tot den zonsomloop, maar is zuiver astrologisch; de
Javanen hebben hunne namen gegeven aan de jaren van een
twaalfjarigen cyclus, die vroeger in hunne wichelarij een groote
rol moet vervuld hebben, maar thans schier geheel in onbruik
is geraakt. Men vindt daarvan de sporen in een astrologisch werk,
waarvan, onder den naam Palak Boeda Kawi, een exemplaar
onder de Javaansche handschriften van the Royal Asiatic Society
berust. „Het is ,“ zegt de heer Cohen Stuart, „eene soort van
astrologischen kalender, in een schrift geheel afwijkende van t
gewone Javaansche, met teekeningen van draken en andere,
meest fabelachtige, voorwerpen, kruisvormige figureii met letters
of cijfers er in, enz., vergezeld van een begin van transscriptie in
Javaansch schrift') “. In dit HS. vindt men onder anderen eene
afbeelding der teekenen van den dierenriem met verklaring hunner
astrologische beteekenis. Dit geeft ons wellicht een leiddraad tot
verklaring der zoogenaamde zodiak-bekers, die onder de
overblijfselen der Javaansche oudheid in vrij grooten getale voor-
komen, en die zoozeer de aandacht der oudheidkundigen hebben
getrokken 2). Het zijn doorgaans bekers van geelachtig koper,
waarop de figuren en relief gesoldeerd zijn. Boven elk der teekenen
van den dierenriem is nog een tweede figuur geplaatst, waarvan
nog geen voldoende verklaring gegeven is. De teekens van enkele
der sterrebeelden wijken zeer van de gewone, ook van de Indische,
af. Zoo worden de tweelingen meestal vervangen door een mimi
of Moluksche krab 3) , soms ook door een vlinder, de steenbok
door een groote zeegarnaal. Ik kan mij hier in de oorzaak dier
afwijkingen niet verdiepen; maar merk alleen op d a t, ook in
verband met het van elders bekende gebruik van astrologische
vazen in Indie, de astrologische strekking der zodiak-bekers
nauwelijks aan twijfel onderhevig is. Thans kennen de Javanen
en de Soendaneezen de teekenen van den dierenriem nog onder
de Arabische namen, behalve dat zij den schorpioen bij den
inlandschen naam kala noemen; doch af beeldingen van den
Arabischen dierenriem schijnen niet voor te komen.
*)Bijdr. t.d . Taal- Land- en Vk. v. N. I. N. V, VI. 147. Er kan nauwelijks twijfel
zijn of dit exemplaar is öf een .kopij van het Tjeribonsche HS. waaraan Haffles (op pl.
28) zijne afbeelding der teekenen van den Javaanschen dierenriem heeft ontleend, of
dat HS. zelf. Vgl; Millies, Opmerkingen over den oud-Javaanschen dierenriem, in
Versl. en Meded. d. K. Ak v. Wet. Afd. Letterk. D. V II. 227.
3) Zie n o g , behalve de reeds vermelde opmerkingen van Millies, die van Friederioh ,
D. V I I , en van Leemans, D. V III der genoemde Versl. en Meded. Voorts ltaffles, Java.
I. 433, Orawfurd, Ind. Arcb. I. 303.
3) Zie boven bl. 177.