vogel,Plotus melanogaster, öf op een over het water hangenden
boomtak zit te loeren, öf, diep onder water zwemmende, slechts
zijn slangvormigen kop daarboven verheft.
Waar längs Java’s zuiderstrand de branding der zee tegen de
kalkrotsen klotst en die door aanboudende werking zoo diep heeft
uitgehold, dat het bovendeel een overhangend gewelf vormt, is
de plaats waar te midden van het fijne stof door het op de rotswanden
brekende schuim gevormd, de kleine gierzwaluwen
of Salanganen, de manoek walet, bij voorkeur hunne eetbare
nesten bouwen, en met bliksemsnelheid heen en weér vliegen,
naarmate de klotsende golven den ingang van het hol sluiten of
door de samengeperste lucht met luid geblaas, als een kolom van
waterstof, worden teruggestooten.
In de hoogstammige wouden der eerste zone, vooral waar
de ficus-soorten het menigvuldigst zijn, is het gewone ver-
blijf van die groote, logge, zonderlinge vogels, die thans het
meest bij den naam van neushoornvogels genoemd worden, maar
in oude Eederlandsche reizen bestendig j a a r v o g e l s genoemd
worden, „omdat zij bij de geboorte een beenachtig knopje aan
de neb hebben, dat zieh jaarlijks uitbreidt en met halve kringen
vermeerdert, zoodat men aan het getal der kringen den ouder-
dom der vogels kennen kan“ '). Yan de elf soorten van neushoornvogels
die in Insulinde voorkomen, worden er drie op Java ge-
vonden: Buceros plieatus, lunatus en Malabaricus. De eerste is tot
Java beperkt; de tweede die, zooals ons straks blijken zal, ook veel
in de wouden der tweede zone voorkomt, is een Javasche verschei-
denheid van Buceros rhinoceros; de derde is verbreid van Hindostán
tot Borneo. Ik zal in een beschrijving dezer soorten niet tre*
den; maar allen hebben, schoon in verschillenden vorm, het reeds
vermelde vreemdsoortige verlengsel aan de bovenkaak, dat zieh
eenigermate als een hoorn voordoet, en door eene holle sponsr
achtige uitbreiding van den schedel wordt gedragen. Deze vogels
leven voomamelijk van vruchten, inzonderheid van de vruehten
der vijgeboomen, vliegen schier altijd bij paren, en hebben mis-
*) Batavia in derzelver gelegenheid, enz. IV. 81. Vgl. Hist. Beschr. d. reizen. XXI. 309.
schien onder alle vogels de zonderlingste manier om hunne eieren
uit te broeden. De wij^es worden door de mannetjes gedu-
rende den broeitjjd door middel van klei of slijk in de holte van
een boom zoodanig vast geplakt, dat zij die niet kunnen verla-
ten, en totdat het jong kan uitvliegen op het nest gevoederd.
Waar tijgers zieh ophouden, hetzij in de alang-velden met
verstrooide boschjes in de heete zone, hetzij op de hoogvlakte
van het Jang-gebergte in de koude, is ook hun trouwe medge-
zel, de pauw, nooit ver te zoeken. Junghuhn gist dat de pauw
zieh voedt met de wormen die in de bloedige uitwerpselen der
tijgers gevonden worden. Onze gewone pauw is van het vasteland
van Indie afkomstig; de soort van Java, Pavo muticus of spi-
ciferus, is eigenlijk nog fraaier. Hij heeft een koperkleurig groe-
nen hals en een bundel van lange smalle vederen boven op den
kop. Hoe belemmerend de nasleep van zijn langen staart ook
zijn möge, weet hij zieh met gemak in de lucht te verhelfen
door eerst een loopje te nemen en dan in schuinsche richting
omhoog te stijgen, en op die wijze kan hij over boomen van
aanmerkelijke hoogte heenvliegen. De inboorlingen schijnen den
Javaschen pauw nooit getemd te hebben; om zijn wit, maisch
en smakelijk vleesch wordt hij somtijds geschoten.
Aan de zacht-glooiende berghellingen die het 2000 voethooge
plateau van Bandong omringen, waar, te midden eener woestijn
door verschallende grassoorten gevormd, de malaka-boomen en
Albizzia’s tieren, ziet men aan de gebogen stengels van het 8
k 10 voet lange manja-gras (Androscepia gigantea) hier en daar
groote, peervormige nesten van aanmerkelijke dikte hangen, die
uit dorre grashladeren gevlochten zijn en aan het ondereinde een
kleine opening hebben. Zij zijn het kunstwerk van den manoek
manja (Ploceus barbatus), een geel vogeltje met zwarte vlekken,
zoo groot als een musch, dat zieh in talrijke zwermen op deze
grasvlakte onthoudt. Die vogel behoort tot de zoogenaamde we-
vers, een naam aan die kunstig gevlochten nesten ontleend,
maar wordt in kunstvaardigheid nog ver overtroffen door eene
verwante soort, Ploceus Philippensis, die in 1833 door deleden
der Natuurkundige Commissie in groote menigte werd waargeno