Ik wil dit reeds te lange hoofdstuk besluiten met een zeer
kort overzicht te geven van de wijze waarop de godsdienstplich-
ten, door den Islam voorgeschreven, op Java betracht worden.
De voornaamste godsdienstplichten van den Islam worden
door zijne belijders aangemerkt als eene schuld die de
geloovige aan Allah te betalen keeft. Zij worden dus naar de
regelen van het recht beschouwd en behandeld e n , als het gewichtigste
deel der rechtswetenschap, in de geschriften daarover
steeds vooropgezet. Deze wijze van behandeling wordt hoofdza-
kelijk toegepast op de vijf zaken waarvan de Profeet, volgens
de overlevering, verklaard heeft, dat zij de grondzuilen zijn
van den Islam. De bedoelde overlevering luidt als volgt: „de Islam
is gebouwd op vijf zuilen: de belijdenis dat er geen God is
dan Allah en dat Mohammed Gods gezant is, het volbrengen
van het ritueel gebed, de betaling der zakäh, de vasten der maand
ßamadhän, en de bedevaart naar den Mekkaanschen tempel voor
wie daartoe in de gelegenheid is.“ Deze overlevering bepaalt zoo-
wel den omvang als de volgorde van hetgeen als religieus recht
behandeld wordt, met dien verstände dat bij ieder der hoofd-
zaken ook de accessorien worden gevoegd. Daar evenwel de ge-
loofsbelijdenis, de twee woorden of uitspraken, zooals men ze
noemt, op zieh zelve geen stof opleverde voor rechtskundige behandeling,
is de gewoonte opgekomen om, in hare plaats, de reini-
gingen, die aan iedere godsdienstige handeling moeten voorafgaan,
in een afzonderlijk hoofdstuk ter sprake te brengen. Men handelt
dus achtereenvolgens over: reinigingen, gebeden, gewijde gaven,
vasten en bedevaart. Wellicht zal men zieh verwonderen, dat de
besnijdenis en de verplichting om het zwaard aan te gerdenvoor
den heiligen krijg, geen deel uitmaken van het religieuse recht.
Doch de deelneming aan den heiligen oorlog is geen algemeene
verplichting voor alle moslemen; slechts op de gemeenschap der
geloovigen, den Staat , rust de verplichting om den heiligen krijg
te voeren en daarvoor de noodige mansehappen te leveren; wat
overigens aan het verdienstelijke van vrijwillige deelneming
niets ontneemt. Overigens behoef ik wel niet te herinneren, dat
op Java van heiligen oorlog geen sprake kan zijn, zoolang het
gehoorzaamt aan het Nederlandsch gezag; terwijl boven reeds
is aangetoond, dat in de laatste jaren door de hoofden der Mo-
hammedaansche wetgeleerden is beslist, dat de uitoefening van gezag
over geloovige onderdanen door ongeloovige meesters geen recht geeft
tot verzet, zoolang de laatsten de uitoefening der voornaamste voor-
schriften van den Islam vrijlaten. En wat de besnijdenis betreft, deze
wordt, hoe algemeen zij ook onder de moslemen zijn möge, toch
meer als een lofwaardige gewoonte dan als een eigenlijke gods-
dienstplicht beschouwd. De Koran zwijgt geheel van haar, de
rechtsgeleerden spreken er öf niet over öf ter loops waar zij van
de plichten van ouders jegens hunne kinderen gewagen, envele
verlichte moslemen hechten er weinig waarde aan. Daar intus-
schen de menigte aan zulke uitwendige teekenen veel pleegt te
hechten, wordt zij door de belijders van den Islam niet licht
verwaarloosd, en, enkele gevallen van ontduiking uitgenomen,
steeds door nieuw toetredende proselyten ondergaan.
De besnijdenis is gegrond op de gewoonte der oude Arabieren
en hare bekrachtiging door het voorbeeld van den Profeet,
die, zelf besneden, ook de zijnen besnij den liet. Zij berust dus
slechts op overlevering, en wordt zelfs op Java, als wäre zij
de sonnah bij uitnemendheid, gewoonlijk bij dien naam (als s o e n n a t
uitgesproken) genoemd. De persoon die de besnijdenis verricht,
heet b on g en kan wel is waar een priester zijn, maar is gewoonlijk
een leek. Ofschoon de wetgeleerden erkennen, dat de
besnijdenis, naar de oorspronkelijkinstelling, op denzevenden dag
na de geboorte moest verricht worden, heeft zij meestal eerst
na het vijfde en op Java gewoonlijk eerst omstreeks het 14de of
15de jaar plaats. Gegoede lieden geven des middernachts voor de
plechtigheid een maaltijd, waarbij de pandäpä met groen ver-
sierd en de gamelan bespeeld wordt. Den anderen morgen te zes
ure wordt de jongeling die de, besnijdenis ondergaan moet, fraai
uitgedost, met boreh besmeerd en met kransen van de aan draden
geregene, kleine, witte en geurige bloemen der Mimusops elengi
(kembang tandjoeng) omhangen, onder een soort van tent gebracht,
waar de bong, die daarvoor een geschenk in lijnwaad of geld ontvangt,
de besnijdenis, hetzij door het afsnijden der voorhuid, hetzij,
2 5 *