van bainboe gevlochten rustbank, waarop de Javaan gaarne dG
van den arboid vermoeide leden uitstrekt, om zieh op hot wärmste
van den dag aan een droomerige rust over te geven. Stoelen en
tafels zoekt men te vergeefs; de spijzen worden voorgedaan in
aarden schoteis, geplaatst op een honten of koperen bakofbord,
en op een matje op den grond gezet, terwijl men met de onder
het lichaam gekruiste beenen daarbij aanzit. Pisang- of andere
groote boombladeren nemen de plaats in van borden. Messen
worden zelden, lepels alleen voor vloeibare spijzen, vorken in
’t geheel niet bij den maaltijd gebezigd. Men gebruikt aan den
disch sleehts de reehterhand, neemt het voedsel tusschen vingers
en du im, en brengt het in den mond op eene wijze die men eer
inwerpen dan insteken noern en rnoet. Onmisbaar is verder in de
Javaansche huishouding de sirihdoos (pakinangan) en het daarbij
behoorende spuwbakje of kwispedoor (pahidon, Kr. paketjohhan).
De naam der sirihdoos stamt af van kinang, met welk woord
de Javanen de gezamenlijke bestanddeelen der betelpruim aan-
duiden. Men vindt namelijk in zulk een doos niet alleen plaats
voor de betelbladeren, maar ook voor een gagraggan, d. i. voor
een stel doosjes om de overige ingredienten in te bergen. Een
gagraggan bestaat uit twee doosjes met deksels voor tabak en
gambier, een derde zonder deksel voor de pinang en een potje
voor de kalk. Yoeg nu nog bij het genoemde de potten en pan-
nen die voor de spijsbereiding noodig zijn; de komvormig uitge-
holde steenen waarin de sambel, de op zeer verschillende wijze
met allerlei kruiden en vooral met spaansche peper bereide töe-
spijs bij de rijst, wordt fijngewreven; eenige grootere en kleinere
manden, tot verschillende doeleinden van bamboe enpandanbla-
deren gevlochten; en de verschillende werktuigen voor het ont-
bolsteren der rijst en voor spinnen en weven, die wij reeds vroe-
ger leerden kennen; en gij hebt een vrij volledige voorstelling
van hetgeen de hut van een Javaanschen landbouwer bevat.
Nabij iedere woning staan een of meer loemboengs, schüren
tot, berging van den padioogst des bewoners, uit hetzelfde mate-
riaal als zijn huis opgetrokken ’). Een derde getimmerte is de
*) Zie verder bl. 525.
kandang, door de Europeanen gewoonlijk, met een Hottentotsch l) ,
van de Kaap naar Indie overgebracht woord, de kraalgenoemd,
en het best te omschrijven als een met balken omgeven mod-
derpoel. Zij is de verblijfplaats der buffels, die zelden meer dan
twee in getal zijn. De pedati of vrachtkar, de ploeg en egge
en het verdere landbouw- of tningereedschap worden doorgaans
in een afgeschoten ruimte naast de buffelkraal bewaard. Yoor
het tarn gevogelte en klein vee zijn afzonderlijke hokken, wanneer
ze geen plaats vinden onder de woning; maar de katten (koetjing),
die tot een bijzonder ras behooren, dat zieh door eenstaartvan
sleehts drie of vier duim lengte met een haakvormig uiteinde
onderscheidt, deelen het huis met de leden des gezins. Ook de
honden (asoe) genieten bij de geringe Javanen vaak hetzelfde
voorrecht, ofschoon zij voor den Moslem naast het varken. de
onreinste der dieren zijn, en de magere Javaansche rekels, met
hun langen smallen kop, spitse steile ooren, kort grijswit haar
en langen kalen staart, den afkeer zelfs der grootste hondenvrienden
niet kunnen overwinnen. Met de grootste onterschilligheid behan-
deld, zoodat zij zieh met den onreinsten afval inoeten vergenoegen,
zijn zij echter moedig en hun meester getrouw. Indien de land-
man een paard houdt, is het eenvoudig aan een boom gebonden
of krijgt een plaatsje onder het overhangend gedeelte van het
dak. Sleehts bij hoofden vindt men een kleine, van eenige balken
getimmerde en rondom opene paardenstal. Ook hangen onder het
uitstekend dak de kooien der geliefkoosde tortelduiven; tenzij ze
aan een bamboestaak zjjn omhoog geheschen 3).
Elke woning met hare bijgebouwen is omgeven door een niet
te bekrompen erf, dat, daar het door een haag van bamboe of
ander struikgewas, pager geheeten, van de openbare paden en
de aangrenzende erven gescheiden is , een kampong of omtuinde
ruimte in engeren zin uitmaakt. Dit erf is aangelegd tot boom-
gaard, tot moesgrond en tot bloemtuin. Ook daar waar de akkers
in gemeenschap worden bezeten, zijn die erven met al wat zij
Valcntijn V. 2. Kaap <J. G. H. 55.
2j Zie bl. 234.