'Van. alle klassen van dieren is die der hexapoda of insecten
de talrijkste in soorten. Terwijl men van alle andere dieren te
zamen genomen misschien een 100,000 soorten kent, wordt het
getal bekende insectensoorten door sommigen op 600,000 begroot.
Ook op Java is bet aantal insectensoorten eindeloos. Om daarvan
althans een algemeen overzicbt te geven, vatten wij ze samen in de
groepen der rbynchoten, tweevleugeligen, schubvleugeligen, recht-
vleugeligen, peesvleugeligen, schildvleugeligen en vliesvleugeligen.
Tot de rbynchoten bebooren de meeste soorten van insecten
die onzen bijzonderen afschuw wekken, omdat zij als parasieten
op menschen en dieren leven. In de Oost-indische typen van den
beer van Pers wordt eene voorstelling gevonden, die, boezeer
door haar plat realisme mishagende, een trouw beeid geeft van
een zeer gewoon tooneel uit bet Javaansche volksleven. Zij draagt
ten titel: „Javanen, elkander reinigende.“ De Javanen van beide
seksen dragen lang boofdbaar, dat zij gewoon zijn overvloedig
met olie te besmeren. Men kan gemakkelijk nagaan dat zulk een
Javaansch hoofd veelal rijk bevolkt is door koetoe’s — den Keder-
landschen naam behoef ik niet te noemen. Hieruit is de gewoonte
ontstaan, dat buren of kennissen bij onderlinge bezoeken, en
werklieden gedurende den scbafttijd, elkander, niet zelden aan
den openbaren weg, bet hoofd reinigen. Die nationale gewoonte
is zelfs verheerlijkt in de Javaanscbe mythologie, waarin hoofd-
wonden die bij bet reinigen der baren ontdekt worden, meermalen
het middel zijn waardoor ouders hunne verloren gewaande
kinderen herkennen.
Er bestaan, zooveel ik weet, geene waarnemingen omtrent
de op Java voorkomende bladluizen (aphidae), maar onder de
schildluizen (coccidae) heeft de Coccus ficus (Coccus lacca) eenige
aandacbt getrokken, omdat hij van eenig gewicht is voor de
mjverheid. De wijfjes van dit insect zuigen zieh vast aan de tak-
ken van vijge- en andere boomen en scheiden eene dikVa hars-
achtige stof af, die zieh tot een broze, doorsebijnende zelfstan-
digheid, de zoogenaamde gombars of gummilacca, verbardt. Zij
komt doorgaans voor in den vorm eener opeenhooping van cellen,
die de takken als een ring omgeven, en waarvan elke cel de
overblijfselen van een vrouwelijk insect bewaart, door eene rood
gekleurde vloeistof omgeven. Deze kleurstof, van de bars afge-
zonderd, levert de schoone roode verw die onder den naam van
lak bekend is en de cocbenille vervangt, terwijl de van de kleurstof
beroofde bars als schellak een bestanddeel vormt van lak-
vernissen en s^gellak, of als isoleerend lichaam bij elektrische
toestellen wordt aangewend. In Hindostan en Siam wordt uit
dien boofde het insect kunstmatig gekweekt en veel zorg aan de
zuivering zijner voortbrengselen besteed; doch op Java, in welks
bosschen bet insect zeer menigvuldig voorkomt, is het gebruik
der verwstof onbekend, en is de hars die men er van verkrijgt,
wegens bare onzuiverbeid en siechte bereiding, van geringe waarde.
De Javaan sebrapt de insecten met de ben omgevende stof van
de takken en verzamelt ze in dünne bamboezen, die boven het
vuur sterk verbit worden. De massa smelt daardoor samen tot
pijpen, die onder den naam van gala-gala in den handel komen.
De dus verkregen zwarte schellak wordt of als zegellak gebe-
zigd, öf gebruikt om kapmessen en dergelijke in hunne heften
te bevestigen. Het is opmerkelijk dat de Nederlandsche regeering
bet verwante cocbenille-insect (Coccus cacti), met de nopalplant
waarop bet leeft, met groote moeite en kosten uit zijn vader-
land, Amerika, naar Java heeft doen overbrengen, maar nooit
eenige poging schijnt te bebben gedaan om bet op Java inbeemsche,
maar nauw opgemerkte product van den Coccus ficus te veredelen.
Eene andere groep der rhynchoten vormen de homoptören of
cicadarien, die op Java door vele soorten van de geslacbten L edra,
Tettigonia, Centrotus, Lystra, Poeciloptera en Cicada vertegen-
woordigd zijn. De cicaden zijn, gelijk ieder weet, onvermoeide
zangers; men doet bun zelfs geen onreebt door te beweren, dat bun
ijver overdrevenis en vervelend wordt. Eene groote en fraaie soort,
groen-en-rood gekleurd en met ondoorzichtige vleugels, Tosena
fasciata, geeft op Java in de wouden der derde zone, waar zij
zieh bij duizenden ophoudt, oorverdoovende concerten. Bij inval-
leüde duisternis verneemt men plotseling een luid getjilp of gesnor,
dat wijd en zijd door bet woud weergalmt, en eensklaps weder
ophoudt, om na eene körte.tusschenpoos even plotseling hervat