geordend, onderzoeht, op zijne rechte, waarde geschat is, eer
orde is gebracht in den chaos, waarvan de voorstelling alleen
den geest overstelpt en verwart!
Yoor het oudste Kawi-gedicht wordt gewoonlijk de Kändä
gehouden. Ongelukkigerwijze is de Kawi-tekst tot dusver niet
gevonden, en kent men het gedi cht alleen door eenige uittreksels uit
eene modern-Javaansche bewerking ’). De naam beteekent een-
voudig v e r h a a l of o v e r l e v e r i n g ; en wordt verwisseld met
dien van Pepaköm, g e s o h i e d e n i s , . k r o n i e k ; de inhoud is m ythologisch
en vertoont een wonderlijk. syncretisme van Polynesi-
sche, Brahmaansche en Boeddhistische voorstellingen. Dit syncretisme
, wel verre van voor een hoogen ouderdom te pleiten, doet mij
veeleer een betrekkelijk jongen oorsprong waarschijnlijk achten.
Yan een ander soortgelijk mythologisch en kosmogonisch
werk, hekend onder den naam van Manik-Mäjä, kennen wij
ten minste de moderne bewerking, in 1725 te Kartasoera ver-
vaardigd, door eene volledige tekstuitgave en eene volledige verta-
ling2). Maar de Kawi-tekst, die volgens "Winter den naam van Djatip-
särä droeg, is ons even weinig bekend. Het verhaal begint met Sang-
hjang3) Wisesä, het eerste ongeschapen wezen, dat onbewegelijk
rustte te midden van het nog woeste en ledige heelal, en onder
zijne overpeinzingen verrast werd door een Iniden klank en
de verschijning van een ei, waaruithij door zijn blooten wensch
hemel en aarde, zon en maan, Manik en Mäjä te voorschijn
bracht. Manik en Mäjä, de eerste geschapen persoonlijke wezens,
zijn dezelfde die anders in de Javaansche mythologie Batärä'
Goeroe en Batärä Semar heeten; de eerste was schoon en
blinkend, de tweede leelijk en zwart. Daarna schiep Batärä
Goeroe de negen hoofdgoden en hunne echtgenooten. Die goden
heeten Mähädewä, Samboe, Kämä-djäjä, Wisnoe, ' Bajoe ,
Prit-andjälä, Koewerä, Mähäjekti en Siwah. De vier eerste zijn
*) Bij Raffles, I. 417 vv.
3) De eerste van Dr. de Hollander in Verhh. v. h.. Bat. Gen. D. XXIV, de
tweede van C. F. Winter in T. v. N. I . , V. 1.
3) Zie bl. 814.
in het oosten, zuiden, westen en noorden, de vijfde in het
midden des heelals, de vier laatste in het noord- en zuidoos-
ten, zuid- en noordwesten geplaatst. Aan de .vijf eersten zijn de
vijf dagen der Javaansche marktweek: legi, pahing, pon, wage
en kliwon, toegewijd. Zij hebben ieder een paleis van verschil-
lend metaal: zilver, rood koper, goud, ijzer, brons; aan ieder
behoort eene zee van verschillende stof: kokosmelk, bloed,
honig, indigo en heet water; aan ieder zijn een bijzonderevogel
en eenige letters van het Javaansche alfabet toegekend. Men
vindt hier bekende namen uit het Hindoe-pantheon met andere
vermengd, of gebruikt op eene wijze die met de gewone voorstellingen
der Hindoe’s in ’t geheel niet strookt. De bewerker
in ’t nieuw-Javaansch, zoo hij inderdaad een Kawi-tekst tot
model had, heeft door interpolaties de verwarring nog grooter
gemaakt. Yooral curieus is eene plaats waar hij zegt, dat Batärä
Goeroe zieh een troon, een paradijs, een hei, een heischen
poel, een brug naar het paradijs schiep, het tegenbeeld derzelf-
de zaken door Allah geschapen, dat hij dewä’s schiep, gelijk
Allah engelen, en, in een woord, voor alle scheppingen waarvan
de Koran melding maakt, iets schiep dat daaraan beantwoordt.
Ik voor mij zou meenen, dat het een ijdel pogen is in de oude
Javaansche mythologie te willen doordringen, indien men zieh
met zulken modernen onzin in plaats van de echte Kawi-teksten
behelpen moet.
Gelukkiger zijn wij ten opzichte van een deel althans der
epische gedichten, die de Javanen in het Hindoe-tijdperk naar
het voorbeeld der heldenzangen van de Hindoe’s vervaardigd
hebben. Het meest beroemde dezer gedichten is de Brata Joeda;
het schijnt echter in ouderdom door de Ardjoenä-Wiwähä over-
troifen te worden.
De naam van dit gedieht beteekent Ardjoenä’s huwelijksfeest.
Men noemt het echter ook Mintärägä (verbastering van het Sans-
krietsche witaräga, d. i. verheven boven de zinnelijke neigingen),
omdat dit Ardjoena’s bijnaam was, toen hij als asceet (täpä) op
den berg Indrä-kilä vertoefde. Ardjoenä is een der helden van
het Mahabhärata, het groote epos der Hindoe’s; doch de Java an
27