gezonden zijn. De wijze waarop al deze overblijfselen tot dusverre
gedetermineerd zijn, laat nog veel te wensehen over. Men heeft
echter gemeend, behalve van Carcharias megalodon, ook tanden
en beenderen van eene soort van rund, misschien Bos.primige-
nius, voorts van Mastodon elephantoides, van Elephas primigenius en
van nog een anderesoort van voorwereldlijken olifant daarin te kun-
nen onderscheiden. Ook deze overblijfselen bevestigen door hunne
gelijksoortigheid op de verschillende vindplaatsen, wat Junghuhn
reeds uit de fossiele schelp- en schaaldieren en koralen had op-
gemaakt, d a t, hoe groot ook de verscheidenheid der gesteenten
zij, de tertiaire formatie van Java geheel tot hetzelfde tijdvak
behoort. De Javanen houden de overblijfselen der groote her-
kauwers en slurpdragers die op hun eiland voorkomen, voor
beenderen van boetä’s of reuzen.
Het schijnt niet onbelangrijk hier mede te deelen wat in het
werk van een Javaanschen schrijver, den regent van Koedoes,
die onder den naam van Raden Mas Arjä Poerwä Lelänä zijne
reizen over Java in de Javaansche taal heeft beschreven, over
deze merkwaardigheden voorkomt. Na eerst gezegd te hebben,
dat hij in de dessa Kadaton, aan den voet van den Pandan, met
verbazing een aantal beenderen van buitengewone grootte had
gezien, voegt hij er bij dat volgens de overlevering de dessa de
aloude rijkszetel (kadaton) geweest is van een reuzenvorst,
Praboe Arimbä geheeten, en daarvan den naam heeft; dat de
beenderen afkomstig zouden zijn van in den strijd met W rekodärä,
den zoon van Pandoe, gesneuvelde reuzen, en dat het riviertje
’t welk de dessa doorstroomt, Kali Djerohan, d. i. Ingewanden-rivier,
wordt genoemd, omdat daarin de ingewanden der gesneuvelde
boetä’s zouden geworpen zijn. Een paar bladzijden verder verhaalt
hij, dat ook'op de noordelijkehelling van den berg Gambirä-läjä
zulke beenderen gevonden zijn, en laat dan deze curieuse mede-
deeling volgen: „De wedänä vertelde dat de resident de Salis
(1828—1838) in der tijd aan den regent van Boedjä-negärä last
had gegeven om naar de boetä-beenderen, van wier aanwezen
men hem onderricht had, nader onderzoek te laten doen, om
z e , indien het bericht waar werd bevonden, naar Rembang te
laten overbrengen. De regent droeg dit onderzoek op aan den
wedänä van Padangan. Deze begaf zieh naar de aangewezen
plaats, vond de beenderen, en bracht daarop 60 man bijeen,
om ze naar de hoofdplaats te vervoeren. Maar hoe talrijk ook dat
personeel was, zij waren buiten staat om de beenderen van hunne
plaats te krijgen, veel min op te tillen, niet alleen wegens hunne
grootte en zwaarte, maar ook wegens de moeilijkheid van het
terrein. Ofschoon de wedänä geen moeite spaarde om zieh van
zijn last te kwijten, moest hij het ten laatste opgeven. Om zieh
uit de verlegenheid te redden, rapporteerde hij aan den regent,
dat hij de beenderen gezöcht, maar niet gevonden had. De regent
rapporteerde daarop in gelijken zin aan den resident, en daar-
mede was de zaak ten ein de.“
De fossiele plantaardige overblijfselen van Java zijn beter be-
kend, vooral door de systematische beschrijving die Prof. Göp-
pert te Breslau van de door Junghuhn gemaakte en op het
Rijksmuseum van Natuurlijke Historie te Leiden voorhandene
verzameling gegeven heeft. Zij vertoonen zieh op sommige pun-
ten schier alleen in afdrukselen van bladeren. Zulke plekken
vond Junghuhn bij zijne nasporingen op drie plaatsen, maar
sedert zijn ook andere opgespoord ‘). De merkwaardigste plaats
is eene kloof in het Brengbreng-gebergte, bij Tandjoeng, in het
dal der Tji Boeni, waar in eene ontbloote tuflaag, die vermoedelijk
hären oorsprong aan een verharden vulkanischen modderstroom
verschuldigd i s , tallooze afdrukselen van bladeren, zonder regel-
maat in alle richtingen verstrooid liggende, en ten deeleverwon-
derlijk gaaf en onbeschadigd, worden aangetroffen. Iiet woud dat
hier door den vulkanischen modderstroom verwoest werd, bestond
ten minste uit acht soorten van deels een- deels tweezaadlobbige
boomen.
Yeel menigvuldiger komen de overblijfselen van voormalige tertiaire
wouden in den vorm van boomstammen ofbrokken van boomstammen
voor. Die zijn öf verkiezeld, en dien ten gevolge in hoornsteen
of andere kwartsachtige steensoorten overgegaan, öfverkoold. In beide
¡5 B, v. in eene kolenklei nabij den weg van Togeh naar Djamboe in Buitenzorg.
8