gedraaide rotan weder in elkander geklopt en daarna uitgetrok-
ken en om een stok gewonden. Het heet nu poesoeh en is ge-
reed om gesponnen te worden.
Tot het spinnen (antih) van het garen (lawe Ng., henang Kr.)
wordt een klein, zeer onvolkomen spinnewiel (djänträ) gehezigd,
dat met de hand wordt gedraaid. Daaraan te draaien zonder te
spinnen acht het Javaansche bijgeloof een zeer bedenkelijke zaak.
Om een katti katoen tot garen te spinnen heeft een persoon
omstreeks tien dagen noodig. Men is gewoon die hoeveelheid in
drie strengen (toekel) te verdeelen. Het garen wordt nu geverwd,
wanneer men daaruit zoogenaamde gekleurde weefgoederen wil
vervaardigen; is het voor witte of gedrukte goederen bestemd,
dan kan het dadelijk op het weefgetouw gebracht worden.
Tot het weven (tenoen) wordt een zeer eenyoudig handweef-
getouw gebrnikt. De weefster zit steeds vöör het. huis, ’tzij op
den grond of op een kleine verhooging, met de beenen onder
het getouw uitgestrekt, en dus in eene houding waarbij het
onderhjf geweldig gedrukt is. Het getouw is aan de bovenzijde
aan den wand bevestigd en aan de onderzijde verbonden met
een stuk hout, gesneden en uitgehold in den yorm van eenjuk,
waar de weefster zieh met den rüg tegen plaatst, zoodat zij
den toestel gestrekt houdt. De- kettingdraden, die eerst worden
opgespannen, gaan om den anderen door de tanden van een
soort van bamhoezen kam, en de overige worden in even zulk
een toestel gevat. De schietspoel bestaat uit een met lofwerk
besneden bamboekokertje, omstreeks 16 duim lang, en een
stokje omsluitende, waarom het inglaggaren gewonden is. Twee
dünne platte bamboestokjes zijn zijdelings tusschen de kettingdraden
gestoken, om ze voor het doorlaten van den inslag uit-
een te houden, en de„ doorgestoken draden telkens aan te druk-
ken. Het afgewevene wordt niet opgerold of omgeslagen, maar
men laat het aan het boveneinde tusschen twee latten doorschieten ,
totdat het doek, ’t welk zelden langer is dan acht of tien eilen,
geheel voltooid is. De arbeid gaat zeer langzaam voort; voor een
stuk van de gewone lengte, een el breed en middelmatig fijn,
worden vier of vijf weken gevorderd.
De weefgoederen uit vooraf gekleurde draden vervaardigd , zijn
geruit of gestreept. De geruite zijn afgepast voor een sarong of
rok, de gestreepte zijn zoogenaamd stukgoed, dat wil zeggen,
het geheele stuk heeft steeds hetzelfde patroon en men snijdt er
zooveel eilen af als men noodig heeft. Op het witte doek dat
men voor sarongs, hoofddoeken of andere kleedingstukken besternt
, worden bloemen en andere figuren in verschillende kleuren
gebracht door eene zeer omslachtige bewerking, die den naam
van b a t i k draagt. Eerst moeten op het geheele doek de figuren
uit de hand geteekend, worden, waarna ze met een laag
kokende was of damar bedekt worden, die men er op laat druipen
door een fijne buis, aan het benedeneinde van een schaaltje ge-
plaatst. Hierdoor blijven de figuren uitgespaard, wanneer het
doek in de verwkuip wordt gebracht om de grondkleur aan te
nemen. Is de grond geverwd, dan wordt de was door middel
van heet water weggenomen, waarna dat gedeelte van het doek
op nieuw gewast wordt, dat de tweede kleur niet mag aannemen,
die aan sommige deelen der figuren gegeven moet worden. Deze
bewerking moet telkens voor elke kleur herhaald"worden, totdat
het geheele doek de vereischte teekening heeft erlangd.
Een gevolg dezer bewerking is het samenvloeien der kleuren
aan de randen, en dit geeft tevens een gemakkelijk middel aan
de hand om de echte gebatikte kleedjes van de. nagemaakte
Europeesche te onderscheiden. Maar welke voorkeur de inlander
aan zijn eigen fahrikaat möge schenken, men kan. gemakkelijk
nagaan, dat eene zoo moeitevolle bewerking de mededinging
met de gedrukte katoenen der Europeesche fahrieken niet kan
volhouden, vooral sedert deze laatsten zieh beijverd hebben om
aan de grillige eischen van den inlandschen smaak te voldoen.
En toch is, hlijkens de jongste berichten, de inlandsche nijver-
heid er in de laatste jaren in geslaagd, om den Europeeschen
concurrent eenigermate terug te dringen. In Tagal, Pekalongan,
Soerakarta, Samarang, Soerabaja, worden thans inlandsche, hier
en daar ook Chineesche batikkers gevonden, die de patronen
met losse koperen Stempels op het doek brengen. Ook vind ik
gewag gemaakt van het gebruik van lappen dik leder, waarin