met de natuur geworsteld en ze gedwongen althans tijdelijk voor
den haar besturenden wil te bukken. Kort vöör de komst van
Daendels in Indie was de vijand met zijne oorlogsbodems de
Straat binnengedrongen om onze zeemacht te vernielen. Om dit
voor het vervolg te verhinderen, deed hij in ongelooflijk körten
tijd het reeds vermelde fort Lodewijk als uit de baren verrijzen.
Het lag vöör den mond der 'rivier van Solo in 1® voeten water,
en de positie was, met bet oog op het vaarwater, zoo voörtref-
felijk gekozen, dat de scbepen die den mond der Straat inkwa-
men, van Oedjong Pangka recht op bet fort aanloopen, een derde
van zijn omtrek omzeilen en zieh alzoo geruimen tijd aan het
vuur zijner batterijen hlootstellen moesten, terwijl eenenkelred-
deloos geschoten schip genoeg was om den toegang voor alle
andere te versperren. Doch reeds weinige jaren na den aanleg
van het fort hegon zieh aan den mond der Solo-rivier een
modderbank te vertoonen, die hand over hand toenam 5 het ei-
land was hij laag water reeds aan den vasten wal Verbünden,
en 00k beoosten het eiland zag men de diepte van het vaarwater
op onrustbarende wijze afnemen. In 1818 konden nog de zwaäfste
schepen ter reede van Soerabaja ten anker körnen; in 1825
was men reeds genoodzaakt voor schepen van groot charter op
hoog en laag tij acht te geven; in 1835 bespeurde men een
sterke toeneming van den modder-afvoer, omdat vele landen
längs de oevers der rivier in eultuur waren gebracht, en de
tot dat einde losgewerkte grond door de zware regens werd af-
gespoeld. De vastere deelen droegen bij tot den aanwas der
bank, die zieh nu 00k oostwaarts van het fort hegon voort te
zetten, terwijl het slib, door de sterke stroomen in de Straat deels
naar buiten deels naar binnen gesleept, zieh in het vaarwater
vastzette en de eenmäal diepe geul die van Oedjong Pangka naar
het fort voerde, slechts voor kleine vaartuigen bruikbaar liet.
Wel had zieh te gelijker tijd meer oostwaarts allengs eennieuwe
geul gevormd, die nu tot vaarwater voor grootere schepen diende.
IVTaar de geweldige toeneming der bank, in weerwil van den
sterk in- en uitloopenden stroom, moest ieder de overtuiging
geven dat hier eene nederploffing van vaste stoffen plaats had,
die het afvoervermogen der stroomen verre overtrof, en weihaast
den toegang tot Soerabaja Van de noordzijde geheel zott versperren ;
en even düidelijk was het dat alleen de Solo-rivier de oorzaak
van het versehijnsel kon wezen. Men kwam daarom, na velerlei
overleg, op het denkbeeid om den mond der rivier geheel af te
sluiten ter plaatse waar ze, toen het fort werd aangelegd, in zee
viel, en haar een nieuwen loop te geven, met uitmonding benoorden
de reeds Verharde modderbank. Door den aanleg dezer werken is
het doel volkomen beréikt; de Solo-rivier kan thans niet langer
tot verderf van het vaarwater medewerken, en moét die taak
alleen aan de Brahtas overlaten, en de sterke stroomen door de
werking van eb en vloed, geholpen door de moesons, te weeg
gebracht, en die in snelheid en kracht töenemen, naarmate het
bed der Straat door landaanwas nauwer wordt, schijnen sterk genoeg
om nog gedurende minstens een paar honderd jaren den
weg uit het noorden naar Soerabaja open te houden en het behoud
der schoone maritieme positie van die plaats te waarborgen.
De1 toegang tot Soerabaja door den Trechter schijnt minder
door gèvaren bedreigd te worden; echter is 00k hier het water
ten deele zeer ondiep en moef de scheepvaart van geulen
gebruik maken, die bij de namen van het .Oude vaarwater, het
Middel vaarwater en Jansen’s vaarwater bekend zijn.
Wij vervolgen thans onze denkbeeidige kustvaart van Tan-
djong Tjina tot Java’s noordoosthoek, de steile en klippige kaap
Sedano, längs de uitstekende punten Tandjong Tjangkir en Tandjong
Loemoet. Op eenigen afstand van laatstgenoemde ligt het
bekende rif, dat de inlanders Karang Mas, de Europeanen
Meinderts Droogte noemen, en dat altijd boven water blijft met
eene verhevenheid die zieh op een afstand als een oude boom-
stam vertoont. Kaap Sedano ömvarende, krijgen wij een schoon
gezicht op het prächtig hoogland van Java’s oostkust. Dezekust
volgende längs Tandjong Tjandibang en Tandjong Menang, be-
vinden wij ons weihaast voor den ingang van Straat Bali, welke
zeéengte reeds in het eerste hoofdstuk beschreven werd. Bijzon-
der verdient in deze straat nog de baai van Pampang of Blam-
bangan onze aandacht, die, gedekt door de smallelandtongvan