afbedelde, en was de raadsman van allen die tot aanzien en
eene goede betrekking wenschten te komen, daar zij zieh steeds
wisl bevonden bij zijn onderwijs. Bij onderzoek bleek, dat zijne
yoorschriften zieh niet tot tooverspreuken bepaalden, maar dat
hij ook goede lessen van levenswijsheid te geven wist. ’) Men
onderscheidt soms de kluizenaars die zieh niet van de samen-
leving afzonderen, door den bijzonderen naam van depok. 2)
Hoe onbetwistbaar Hindoesch in oorsprong het täpäleven ook
• zÄn moge ? men zou zieh van het syncretismus der Javanen een
geheel verkeerde voorstelling maken, indien men meende dat
hun Islam daaraan ten minstein allegevallenbepaaldvijandigis. Ook
de Javaan die in Allah den eenigen God erkent, acht eenleven
van onthouding en boetedoening het grootste sieraad van den
geloovige. Wanneer de Javaan vroom is, heeft zijne vroomheid
doorgaans een mystische klenr. Hij heeft in zijne bespiegelingen
slechts Allah in de plaats van Brahma te stellen, en alles is in
orde. Een leeraar die tevens het täpäleven leidt, wordt boven
alle andere aanbevolen. Evenwel zijn velen van oordeel, dat een
Moslem niet met zijne onthouding behoort te pronken, en men
vmdt soms grooten lof toegekend aan hen die het verborgen
hielden, dat zij een leven der onthouding leidden, en , zonder zieh
van hunne medeburgers af te zonderen, den akker bewerkten
even als z ij.3)
Een ander overblijfsel van het Siwaisme is wellicht de kleine, zieh
onder den orthodoxen naam van santri verschuilende aanhang der
santri birahi. Het woord b i r a h i , lust, begeerte, geslachtsdrift, wijst
op eene ontuchtige levenswijze, zooals wij ze in vele oude godsdiensten
met de vereering der natuurkrachten verbonden vinden. Ook in den
dienst van Siwa, den levenschenker, vaak vereerd onder het behende
symbool van den l i n g a , kunnen zulke verschijnselen ons niet
bevreemden. Intussehen is ook samenhang met een Polynesischen
. natuurdienst niet onmogeljjk en laten zieh“ wellicht de santri
birahi met de basirs der Dajaks vergelijken, gelijk wij in de
Javaansche taled&ks of publieke danseressen, waarover elders
>) Meded. V II, 77 ») Meded. VTIX. 223. ^ Meded. XXII. 220.
nader, nog menig punt van verwantschap met de Dajaksche
balians kunnen opmerken. Deze santri birahi scheren zieh de
kruin en dragen een van rotan gevlochten kapje, gelijk de ge-
wone santri’s, maar vereeren, in plaats van Allah, de dewa’s en
widädari's, en houden in gezelschap van dansmeiden en publieke
vrouwen geheimzinnige bijeenkomsten, waarbij onder begeleiding
van de törbang of tamboerijn ontuchtige dansen worden uitgevoerd.
Doch wij willen niet trachten den sluier verder op te tillen die de
levenswijze van dit uitvaagsel der Javaansche samenleving bedekt.
In het Javanisme der sangtäpä’s zijn Brahmanisme en Islamisme
tot zekere hoogte ineengevloeid. Maar welke is nu de verhouding
tot die beide van het in zijn wezen atheistische Boeddhisme, dat
ook al zijne apostelen naar Java gezonden en er eenmaal eene
menigte adepten geteld heeft? Behend is de groote hervorming
in Hindostan, beproefd door Säkja-moeni, dien zijne volgelingen
den Boeddha, den verlichte, noemen; bekend hoe zijn sombere
geest in het leven niets dan eilende zag, hoe hij terugdeinsde
voor de gedachte aan de eindelooze „omwentelingvanhet wereld-
rad“, hoe hij de Brahmaansche ascese een ondragelijk juk achtte
en als volstrekt onvermogend beschouwde om lafenis te schenken
aan de naar rust hakende ziel. Boeddha zag voor den mensch
slechts heil in de vernietiging van het individueele zijn, waarvan
het wezen, naar zijne voorstelling, in het denken zelf bestond.
Aan de leer van het materialisme, dat het individueele zijn met
den dood ophoudt, schijnt hij niet gedacht te hebben. Hij wilde
het vernietigen door de macht van het denken zelf. Daartoe werd
verloochening der wereld, inkeer in zieh zelven, aanhoudende be-
spiegeling over de ijdelheid van het zijn aangeprezen. Längs dien
weg meende hij dat ten laatste ook de mogelijkheid der voorstelling
kon worden vernietigd. De mensch die dit standpunt
bereikt had, zou rüsten in het ledige, de nirwana; van hem was
het gevaar der wedergeboorte tot nieuwe eilende voor eeuwig
geweken.
Ongetwijfeld is dit nieuwe stelsel, waarin voor de Godheid
geen plaats meer is, op Java slechts bekend geworden in dien
verbasterden vorm waarin de prediker der leer zelf door zijne volge-
22