weten te kiezen, dan deEngelsche „a Standard-work. “ Ik wensch-
t e , d a t, wanneer iemand vroeg, ' welk werk hij moet lezen
om op de hoogte onzer tegenwoordige kennis van Java en de
Javaansche toestanden gebracht te worden, men-niet zou behoe-
ven te aarzelen om hem naar het mijne te verwijzen. Men
achte die verklaring niet aanmatigend. Men kan zeer wel het
bewustzijn in zieh omdragen van naar het hoogste gestreefd te
hebben, en tevens gevoelen, zooals ik het gevoel en betreur, dat
men zijn ideaal öp verre na niet heeft bereikt. Een groot gebrek
kleeft in ieder geval aan dit werk , dat het mij onmogelijk was weg
te nemen: het is de vrucht van boekenstudieI niet van eigen
aanschouwing. Nogtans zend ik dit eerste deel met eenig ver-
trouwen de wereld in; want hoe oneindig veel er ook aan mijn
werk ontbreken möge, ik ben mij bewust dat ik er geene moeite
en zorgen aan gespaard heb, en dat ik de eerste ben die er naar
gestreefd heeft, een a l g e m e e n en samenhangend overzicht te geven
van hetgeen wij thans van Java kunnen weten.
Leiden, . ,
17 J a n u a x i, 1875.
P. J. V e t h .
EERSTE BOEK.
G E O G R A P H I E .
E E R S T E H O O FD S T IT K .
Ligging, KLimaat.
Onder de eilanden van den Indischen Archipel, die zieh, volgens
de schilderachtige uitdrukking van een bekend schrijver, als
een gordel van smaragd om den evenaar slingeren, is Java
niet het grootste: het wordt in dit opzicht door Borneo, Meuw-
Guinea, Sumatra en Celebes overtroffen: maar het is in schier ieder
opzicht het gewichtigste. Het heeft de merkwaardigste lotwisselin-
gen ondergaan, is het tooneel geweest der belangrijkste gßbeur-
tenissen, bevat de schoonste gedenkteekenen van voorbijgeganen
luister. Het voedt alleen eene talrijker bevolking dan al de andere
eilanden van Insulinde te zamen, eene bevolking zoo dicht op
een gedrongen als slechts in de meest bevolkte landen van Europa
het geval is. Het wedijvert in natuurschoon met de meest bevoor-
rechte landen van den aardbodem, steekt Zwitserland naar de kroon
door de majesteit zijner ontzagwekkende berggevaarten, streeft
het Skandinavische Hoorden op zij door de pracht zijner wouden
en watervallen , kan zieh met Italie meten in de bekoorlijkheid
zijner romantische dalen, en overtreft al die landen te zamen
door de huiveringwekkende sehoonheid der tooneelen van ver-
woesting, door zijne twintig dood en verderf brakende vuurmonden
aangericht. Het dankt aan de mildheid der natuur en den