Het doel van den schrijver van den Sakender schijnt geweest te
zijn, de geschiedenis van de bomst en vestiging der Europeanen op
Java te verhalen, en hij begint zijn gedieht met ons te spreken van een
rijben Spaanschen koopman, Baron Kawit Paroe genoemd, die, treu-
rende over het gemis van binderen, door de aanwending der
mangga-vrucht als toovermiddel in het hezit komt van dertien
zonen, waarvan de tweelingen Baron Soekmoel en Baron 8a-
kender de hoofdrol in het verhaal vervullen. Hunne gansche
geschiedenis is van hunne geboorte af eene aaneenschabeling van
de buitensporigste wonderen; vooral Sakender verricht de onge-
hoordste heldendaden in den strijd tegen daemonen en titanen.
Schoonzoon van Spanje’s koning geworden, bestijgt Sakender
eindelijk zelf den Spaanschen troon. Al zijne hroeders regeeren als
zijne vazallen in verschillende deelen van zijn rijk, brengen hem
schatting op en zijn ieder met eene eigene hofplaats begiftigd.
Maar Sakender’s gemoed kan geen rust vinden, zoolang niet de
geheele wereld aan zijne heerschappij onderworpen is. Om dat
doel na te jagen, geeft hij zieh aan de strengste boete en ont-
houding over, en verbrijgt daardoor eene zoo buitengewone wonder-
macht, dat alle middelen van list en geweld te zijner beschik-
king staan. Hij draagt nu het bestuur over Spanje aan zijn
broeder Soekmoel op, en gaat andere landen opzoeken, „wel
gelegen en rijk aan voortbrengselen voor den handel“. Op zijn
wonderpaard Sembrani en overschaduwd door den vogel Garoedä
doorklieft hij hetluchtruim, en ontwaart weldra op zijne zwerftochten
dat zijne broeders tegen Soekmoel in opstand zijn. Hij laat zieh
daarop neder om den vrede te herstellen, en slaagt daarin gemak-
kelijk door de tusschenkomst van zijn vader, den koopman.
Deze stelt nu voor , dat al zijne zonen hunne bezittingen zullen
bijeenbrengen tot een handelsfonds, dat den naam zal dragen
van Comp a gHi e s go e d en dat zij gezamenlijk eendrachtig
zullen besturen, levende van de inkomsten die de handelswinsten
hun zullen opbrengen. „Ditu, zegt de schrjjver, „was de oor-
sprong der twaalf E d e l e H e e r e n (in ’t Jav. verbasterd tot
d e 1 e r ) , die tot op den huidigen dag bestaan. “ De heer Cohen Stuart
gist, dat hij het oog heeft op de Raden van Indie, wier getal,
met inbegrip der Extraordinaire Raden, te zijnen tijde wellicht
twaalf kan bedragen hebben; ’t komt mij echter, bij een schrijver
die zoo goed onderricht blijkt, ookniet ondenkbaar voor, dat
deRaadvan Zeventienen is bedoeld. Want, en dit is zeker niet
het minst curieuse in dit prächtig verhaal, — het in Spanje
opgerichte handelsliehaam blijkt ten slotte de Nederlandsche
Oost-indische Compagnie te zijn: in het vervolg van de geschiedenis
treden de Holländers stilzwijgend voor de Spanjaarden in
de plaats.
Sabender verheft zieh nu weder op zijn wonderpaard in de
lucht en bereikt weldra het gebied van Mataram, maar bemerkt
nu voor het eerst, dat zijne wondermacht tegen de heiligheid van
het oord te kort schiet, daar hij telkens bedwelmd ter aarde
stört. Doch het verblijf op Java, dat hem in menschelijbe ge-
daante niet vergund scheen, weet hij zichtoch te verwerven door
zieh in een witte lawejan, een fabelachtig dier van reusachtige
grootte, te veränderen. Yan nu af verliest het verhaal hem geheel
uit het oog.
Inmiddels stelt Soekmoel aan zijne broeders voor, een
handelstocht naar Java te ondemeinen. Tien schepen worden
uitgerust en met koopwaren beladen; zij komen na eene reis
van drie maanden, waarop zij met de grootste gevaren te kam-
pen hadden, ter reede van Djakarta (Jakatra) aan. De ontscheping
der Holländers wordt door de inboorlingen met de grootste
verbazing aangestaard, maar toch verzuimen zij niet met de
komst der njke vreemdelingen hun voordeel te doen, en hun
alles wat zij maar vragen tot de hoogste prijzen te verkoopen.
Zeer naief zegt de schrijver: „rechts en links werden de vreemdelingen
bedrogen, en nog meenden zij zeer voordeelig gekocht
te hebben.“ Soekmoel wist zieh zeer in de gunst van den Pa-
ngeran van Djakarta in te dringen en verwierf van hem voor
duizend realen den afstand van ’t eiland Odroes (Onrust). Niet
weinig verheugd bracht hier Soekmoel zijne verblijfplaats in
gereedheid. Weldra volgden gastmalen, vermakelijkheden en
schouwspelen van allerlei aard elkander dag en nacht op, en
deden, zegt de schrijver, „’t Bataviaasch geluk (ontong Batawi)