heeft plaats gehad op maandag-pon '), den 12*™ moeloed, van ’t jaar
Dal. Men stelt er nu prijs op den moeloeddag in het jaar Dal
steeds op maandag-pon te vieren, en heeft daarnaar de inrichting
van dat jaar willekeurig gewijzigd. In 1864 heeft de Sultan van
Jogjakarta die onregelmatigheden van het jaar Dal opgeheven,
maar Soerakarta heeft dat voorbeeld niet gevolgd, en blijkens
den Javaanschen Almanak van 1871 2) is het zusterrijk op dit
besluit teruggekomen. Het is echter duidelijk, dat door de 120
jarige vereffening ook de aanvangsdag der windoe versehoven
wordt, en dus in den loop des tijds gedurig nieuwe verschik-
kingen zullen noodig zijn, die eindelijk tot hopelooze verwarring
zullen leiden. Ten slotte zij hier nog opgemerkt, dat de 120
jarige vereffening op Java nooit behoorlijk geregeld is, maar
slechts nu en dan, naarmate van gebleken of vermeende behoefte,
op een naar willekeur gekozen tijdstip heeft plaats gehad.
Yoor de week als tijdmaat heeft men geen anderen naam dan
dien van „zevon dagen, “ en de namen dier dagen, waarvan zondag
als de eerste geldt, zijn de Arabische, door de Javanen verminkt
tot ahad, sen&n, saläsä, rebo, kemis, djoemoengah en saptoe.
In Kawi-inscripties hebhen die dagen ook Indische namen, die
meestal door verkortingen worden aangeduid. Over de woekoe
eene oud-Javaansche week van zeven dagen, werdreedsvroeger
met een woord gesproken 3). Hier verdient echter nog opmerking
hoe goed de oude cyclus van 30 woekoe’s in den windoecyclus
past. Elke windoe bevat juist 1 3 | X 30 woekoe’s ofl3£ woekoe-
cirkels, zoodat er in twee windoe’s 27 begrepen zijn, terwijl
vier windoe’s 27 zoogenoemde woekoejaren uitmaken, die ieder uit
12 woekoemaanden van 35 dagen, derhalve uit 420 dagen bestaan.
Even zuiver Polynesisch als de woekoe schijnt te zijn, is
vermoedelijk ook de pasar- of marktweek, die uit vijf dagen
bestaat en waarnaar de marktbeurten in zekere kringen van
naburige plaatsen berekend worden. Waarschijnlijk bestonden
) D. i. op een dag die tevens in de gewone week maandag en in de vijfdaagscbe
of pasarweek der Javanen pon is, wat slechts eens in de 35 dagen voörkomt.
2) Sedert 1854 wordt door Enropeanen een almanak tcn behoeve der Javanen in de
Javaanschc taal uitgegeven.
3) Zie boven bl. 327.
oorspronkelijk zulke buurten uit vijf plaatsen, waarvan eene in
het midden lag en de vier andere daar omheen in de richting
der vier hemelstreken. Sporen van zulk eene inrichting zijn zelfs
nog in de Javaansche wetten aan te wijzen. De dagen der
marktweek heeten pahing, pon, wage, kliwon en legi. Bij de
gewone combinatie van de woekoe met de pasarweek begint
elke woekoecyclus met pahing, en dus ook elke der zes woekoemaanden
waarin de woekoecyclus gesplitst is. ledere woekoe-
maand bevat 5 woekoe’s. en 7 pasarweken en in hare 35 dagen
komen alle mogelijke combinaties van een woekoedag met eenpasar-
dag voor, in dier voege dat zij in zulk een maand steeds in dezelfde
orde op elkander volgen. De naam van elken dag is uit den naam van
den dag der gewone week en dien der pasarweek samengesteld,
b. v. zondag-pahing, maandag-pon, dinsdag-wage enz. In de
dagteekening worden woekoe- en pasardag dikwijls op deze wijze
nevens elkander uitgedrukt, en de terugkeer van denzelfden dag
der woekoemaand wordt voor sommige gebeurtenissen, b. v. de
geboorte, soms op de wijze van een verjaring gevierd.
De woekoecyclus heeft nog onderscheidene andere verdeelingen,
t. w. in tijdkringen van 10, van 9 , van 8, van 7, van 6, van
4 , van 3 , van 2 dagen en van een dag, die allen vooral waarde
hebben voor de inlandsche voorspellingskunst, maar toch ook in
dagteekeningen voorkomen. Yooral de zesdaagsche week wordt
in oude Kawi-inscriptien bij na altijd voor de vijf- en zevendaagsche
vermeld. De dagen van al deze tijdkringen hebben hun eigen
namen, en allen nemen op den eersten dag van een woekoecyclus
gelijkelijk een aanvang. Voor zoover het aantal dagen van
die tijdkringen niet in de 210 dagen van den woekoecyclus
deelbaar is, worden die tijdkringen daarmede vereffend op eene
wijze die zieh het gemakkelijkst door een paar voorbeelden
laat aantoonen. De negendaagsche tijdkring is 23 maal in een
woekoecyclus bevat, maar dan schieten nog drie dagen over.
Men neemt dus in de eerste woekoe, sintä geheeten, den eersten
dag der negendaagsche week, dangoe, viermaal achtereen. De
achtdaagsche tijdkring komt 26 maal in een woekoecyclus voor,
en er schieten twee dagen over. De dag kala, de zevende van dezen