Sedert is de opneming geregeld voortgezet, en heeft zij, na hare
taak ookin Pekalongan, Tagal, Samarangen Bagelen ten einde
te hebben gebracht ? hare aandacht deels aan de verwaarloosde
bijhouding in Tjeribon en Banjoemas, deels aan de nieuwe resi-
dentien Djapara en Madioen geschonken. De resultaten der opneming
en der bijhouding, die door toenemende geoefendheid van
het personeel aanhoudend een grooteren graad van nauwkeurig-
heid bereiken, worden geregeld aan de afdeeling voor statistiek,
ter algemeene secretarie medegedeeld en in de bevolkingsstaten en
andere statistieke mededeelingen in de koloniale verslagen verwerkt.
De opgenomen gewesten komen meest allen op de bevolkingsstaten
der laatste jaren met een aanmerkelijk hooger cijfer voor, en
bevestigen dus wat sedert lang vermoed werd, dat de opgaven,
door de inlandsche hoofden aan de Begeering verstrekt, doorgaans
te laag waren, en derhalve de jaarlijksche opgaven van Java’s inlandsche
bevolking aanmerkelijk beneden de werkeljjkheid bleven.
Het bevolkingscijfer der opgenomen residentien ziet men op de
staten plotseling met 30 en meer percent klimmen. Een gewichtig
gevolg dat wij uit deze opmerking trekken kunnen, i s , dat de
snelle toeneming van Java’s bevolking, waarvan genoemde staten
getuigenis geven, wel grootendeels, maar toch niet geheel, aan
werkelijke vermeerdering is toe te sehrijven, daar ookdeallengs
voortschrijdende statistische kennis van het eiland da.ara.an een
niet onbelangrijk aandeel heeft.
Onder dit voorbehoud, waarbij men ook nog aan de vroeger
gemaakte opmerking omtrent de groote onzekerheid van alle
opgaven betreffende Soerakarta moet indachtig zijn, kan de vol-
gende uit de regeerings verslagen getrokken tabel van de vermeerdering
van Java’s bevolking sedert 1849 een denkbeeid geven1).
Jaren Geheele bevolking Inlandsche bev.
1849 9,584,130. 9,420,553.
1850 9,570,023. 9,391,749.
1851 9,687,346. ’ 9,514,382.
*) De lezer die deze opgaven met die in de regeeringsverslagen mocht willen vor-
gelijken, zal niet moeten nit het oog verliezen, dat somtijds in een volgend verslag
enkele cijfers nit een vorig verbeterd zijn.
Jaren Geheele bevolking Inlandsche bevolking
1852 9,943,075. 9,762,682.
1853 10,290,045. 10,104,484.
1854 10,581,890. 10,395,510.
1855 10,911,241. 10,723,916.
1856 11,290,450. 11,105,279.
1857 11,594,158. 11,405,596.
1858 11,943,019. 11,747,565.
1859 12,324,095. 12,127,817.
1860 12,718,717. 12,514,262.
1861 13,019,106. 12,810,204.
1862 13,380,268. 13,166,883.
1863 13,649,680. 13,485,023.
1864 13,917,368. 13,704,535.
1865 14,168,416. 13,953,912.
1866 14,552,473. 14,350,975.
1867 14,945,920. 14,739,610.
1868 15,581,048. 15,369,250.
1869 16,010,114. 15,791,845.
1870 16,452,168. 16,233,100.
187.1 16,891,068. 16,661,378.
1872 17,298,200. 17,061,484.
De gelijkmatigheid in de toeneming geeft in het algemeen
aangaande de juistheid dezer cijfers een günstigen dunk. Slechts
in 66n jaar, nam. 1850, wordt vermindering waargenomen. Zij
is te wijten aan den bekenden hongersnood in Demak en Gro-
bogan en de epidemie die daarvan het gevolg was en ook naar
de naburige districten oversloeg. De wat grooter sprongen in de
toeneming die men in de laatste jaren hier en daar opmerkt,
zijn uit de overneming der uitkomsten van het statistisch onderzoek
te verklären.
Wanneer wij de bevolkingsstatistiek van Java in bijzonderheden
onderzoeken en ontleden, zooals dit door Dr. Bleeker in verschillende
opstellen in het Tijdschrift voor Ned. Indie en in de Bijdragen
voor Indische taal- land- en volkenkunde is gedaan, komt nog
menig merkwaardig feit aan het licht, wel geschikt om de aan-
18*