meerderen op zijne bezittingen rieht ? Hoe is het mogelijk dat men van
hem vergt, dat hij ijverig zij onder een gedwongen arbeid waarvan de
uiterst karige betaling gelijkelijk onder vlijtigen en tragen wordt
verdeeld ?
Op een tweede onderscheiding, die tu'sschen de aristocratie
en den kleinen man, is ook in de aangehaalde woorden van
Wallace gewezen; want met hetgeen hij van de personen van
hoogeren stand zegt, kon hij slechts de Javaansche aristocratie
en de zeer op haar gelijkende familien van vorsten en hoofden
der eigenlijke Maleiers bedoelen.
In de boven gegeven oude getuigenissen aangaande het karak-
ter der Javanen zijn — wij merkten het reeds op — degebreken
der vorsten en grooten maar al te vaak aan het volkskarakter toe-
geschreven. Intusschen zal d e ' geschiedenis van Java het ons
duidelijk maken, dat het ongerijmd zou zijn de ondeugden eener
aristocratie, die, al heeft ook in den loop der eeuwen de zuiverheid
van haar bloed veel geleden, to.ch hoofdzakelijk van vreemde
veroveraars afstamt, aan het Javaansche volkskarakter toe te
schrijven. Yoor ’toverige is het niet te ontkennen, dat eene
slaafsche en kruipende onderwerping aan hunne meerderen, aan
de Javaansche grooten met de volksklasse gemeen is. Trouwens
bij een despotismus • als dat waaronder Java gezucht heeft,
heerscht onder alle klassen gelijke vrees voor hen die hooger
staan, terwijl allen gelijkelijk trachten op hunne minderen te
verhalen wat zij van hunne meerderen te lijden hebben.
In de derde plaats kan men de eigenlijke Javanen, Soenda-
neezen en Madoereezen zoo min naar hun karakter en aanleg
als naar hun voorkomen en lichaamsbouw geheel gelijkstellen.
De Soendanees mist een groot deel van die eigenaardige bescha-
ving die den Javaan kenmerkt, en heeft, bij vlijtiger inachtne-'
ming der uiterlijkheden van den Islam, het oorspronkelijke hei-
densche bijgeloof van het ras zuiverder bewaard. Ofschoon hij
evenveel eerbied heeft voor zijne meerderen als de Javaan, is
het vertoon daarvan minder in het oog loopend. Minder aan strenge
vormen gebonden, schijnt hij minder kruipend en slaafsöh. In
matigheid, eenvoudigheid, hulpvaardigheid, eerlijkheid en werkzaamheid
wint de Soendanees het van den Javaan. Het vordert
opmerking, dat vooral de Soendaneezen, inzonderheid die der
Preanger, die hunne eénvoudige zeden h.et best bewaard hebben,
zoovele warme vrienden onder de Europeanen teilen. Men
zal de schriften van een de Wilde en Holle moeilijk kun-
nen lezen, zonder in hunne genegenheid voor die goede bevol-.
king te gaan deelen.
De Madoereezen onderscheiden zieh van Soendaneezen en Javanen
beide door meer energie, door grooter zelfstandigheid van
karakter, door meer onafhankelijkheid en zelfgevoel tegenover
hun meerderen. Zij zijn stoute visschers en zeevaarders, soms
ook, onder den dekmantel dier eerlijke bedrijven, kustroovers.
Indien op hun weinig vruchtbaar eiland de landbouw bij hen
minder in tel is dan de handel , als kolonisten op Java onderscheiden
zij zieh ook in eerstgemeld bedrijf door ijver en be-
kwaamheid. Ondernemingen op het beginsel van vrijen arbeid
berustende slaagden aanvankelijk het best in de Madoereesche
districten. De grootere persoonlijke moed en geestkracht van
den Madoerees maken hem bijzonder geschikt voor den krijgs-
dienst, zoodat da Madoereesche barissans boven de meeste andere
inlandsche Soldaten gesteld worden.
Ik wil thans, ten besluite van dit hoofdstuk, nog een enkel woord
wijden aan de vraag, of de achterlijkheid van het Maleische ra s ,
en dus ook van de massa der bevolking van Java, in verstandelijke ont-
wikkeling in die mate voor het gevolg van een bijzonder ongunstigen
aanleg is te houden, dat alle pogingen om daarin verbetering te bren-
gen als ijdel moeten beschouwd worden. De een meent dat de geschiedenis
sedert jaar en dag uitspraak heeft gedaan over het karakter
van den inlander, en getoond dat elke verwaehting van
pogingen tot verbetering van zijn aanleg gekoesterd, hersen-
schimmig is ; een ander uit zieh vriendelijker en welwillender,
maar in den grönd even ongunstig, op deze wijze, dat het Maleische
ras leiding behoeft, en, zoo het niet zal achteruit gaan
op den weg der ontwikkeling, die leiding wel nimmer zal kun-
nen ontberen. Ik wil hier niet herhalen wat ik in mijne aanteeke-
ningen op het door mij vertaalde reisverháal van Wallace heb