bewusteloos gemaakt. In dien toestand plaatst men ze in een
barnboezon koker, toelan geheeten, waarin z e , na deze zonder-
linge wijze van temming, weder tot zieh zelven komen en met
fijn gewréven gekookte rijst onderhouden worden. De gevechten
zelve vinden plaats in een korfje, pengadon of toembeng genaamd,
en door een sehuifje in twee deelen gescheiden. Yóór den strijd
wordt de rijst die aan de krekels wordt voorgezet, vermengd
met de fijn gestooten pitten van de kaijoeboeng (Datura alba),
die eene sterk narcotische werking hebben, en nadat zij in de
toembeng zijn geplaatst, worden zij met een kwastje, kili geheeten,
zoolang gekitteld tot zij in woede ontsteken. Daarop wordt de
schuif opgetrokken en begint de strijd, die, voóral om de daar-
mede yerbonden weddin'gschappen, bij de toesehouwers een levendige
belangstelling wekt. De krekel die eenmaal het onderspit
heeft gedolven, wordt voor verderen strijd ongeschikt geacht.
F a het gevecht worden onder het voeder blaadjes van de djarak
gemengd, om de pijn in de kaken der strjjders te verzachten.
Tot de rechtvleugeligen wordt thans, onder den naam van
pseudo-neuropteren, nog eene groote groep van insecten gebracht
die den overgang vormen tot de peesvleugeligen, waartoé zij vroeger
gerekend werden. TJit deze groep zijn o. a. de libellulae of water-
juffers op Java vertegénwoordigd door vele soorten van degeslachten
Agrión, Aeschna en Libellula. Daar deze insecten moeilijk te
bewaren zijn en de entomologie van Java hare beoefenaars het
meest in Europa heeft gevonden, waar men zieh voor de beschrij-
vingvan de gedroogde exemplaren, in de verzamelingen voorhanden,
bedienen moet, is het niet te verwonderen dat wij er nog zeer
weinig van weten. Meer bevreemdend echter is h e t, dat nog nooit
een opzettelijk onderzoek is ingesteld naar de op Java voorko-
mende soorten der tot dezelfde groep behoorende termieten. of
zoogenaamde witte mieren, de rajaps der inlanders, dewijl deze
daar de schadelijkste van alle insecten geacht worden, en werkelijk
in den larventoestand met hunne scherpe kaken schier alles ver-
nielen wat niet de hardheid van metaal of glas heeft. Ja, in de
dagen der Compagnie zijn zelfs voorbeelden voorgekomen, dat
men te körten in de kassen aan de verwoestingen der witte
mieren toeschreef; maar hoeveel kwaads zij ook stichten, in
die gevallen zullen zij wel niet de wäre schuldigen geweest
zijn. De bamboe-woningen der Javanen worden door de termie-
ten in körten tijd geheel vernield, en slechts enkele zeer harde
of zeer aromatische houtsoorten zijn voor hunne verwoestingen
beveiligd. In de woningen der Europeanen zijn de meubelen
en provisien hunne geliefkoosde prooi; alleen katoen schijnen
zij. niet aan te tasten, en men zegt dat zij voor de scherpe punten
der rijstbolsters bevreesd zijn, waarom men vaak denbodemvan
voorraadkamers ter hoogte van een voet daarmede bedekt. IJzeren,
met water of olie gevulde schalen onder de pooten der meubelen
zijn mede een gewoon voorbehoedmiddel zooweltegen de termieten
als tegen de eigenlijke mieren. De gangen der termieten zijnin-
tusschen gemakkelijk te herkennen, daar zij wel de dikte van
een vinger hebben, maar zij zijn gewoonlijk op donkere plaatsen
en in verborgen hoeken aängelegd. Yan het houtwerk dat zij
vernielen, weten de termieten de oppervlakte zoo zorgvuldig te
sparen, dat alles uitwendig zijne gedaante behoudt, ofschoonhet
zoo doorknaagd is, dat het bij de geringste aanraking ineen stört.
De Duitsche reiziger Jagor verhaalt, dat in een landhuis te
Singapore de met olieverw beschilderde palen die het huis
droegen, ofschoon geen spoor van beschadiging aan de verw te
zien was, toch zoodanig verteerd waren , dat een der palen door den
toevalligen stoot van een stok geheel doorboord werd. Geen won-
der dat zelfs de namen door de entomologen aan de verschillende
soorten dezer afschuwelijke insecten gegeven, zooals Termes fatalis,
destructor, mordax, atrox enz., de uitdrukking zijn van de vrees
en den afkeer dien- zij inboezemen.
De termieten zijn verspreid over alle tropische gewesten en eene
kleine, maar niettemin gevreesde soort, Termes lucifuga, breidt
hare verwoestingen zelfs over een deel van Zuid-Frankrijk uit.
Afrika, Amerika, Azie hebben ieder hunne eigene soorten, die
vooral ook in de wijze waarop zij hunne nesten bouwen, verschillen.
De op Java voorkomende worden door Junghuhn als Termes
fatalis gedetermineerd.; maar behalve dat zij stellig wel niet tot
eene enkele soort behooren, schijnt Termes fatalis aan de West-
13*