geeft zijn fraai, als een scherm uitgebreid loofgewelf, waardoor
bet blauw van den helderen bemel liefelijk beensehemert, aan
de kalkheuvelen op wier schedel en in wier dalen het groeit,
eene eigenaardige bekoorlijkheid.
Ofschoon minder fraai, verdienen de djatiwouden in veel
hoogere mate onze aandacht, want zij vormen eene belangrijke
bijdrage tot Java’s natuurlijken rijkdom. Zij bevatten toch bet
beste timmerbout dat bet eiland oplevert, een bout dat, al is de
bewering dat bet niets van de witte mieren te dugbten en het ijzer
van de samenkoppeling met djatihout niets te ljjden beeft, door
de ondervinding te dikwijls gelogenstraft *), tocb voor den huis-
en scheepsbouw onscbatbare waarde bezit. De djatiboom wordt
uit dien hoofde ook kunstmatig aangeplant en behoort dus ook
tot de belangrijke cultuurgewassen der eerste zone; hier willen
wij hem echter alleen in zijn natuurlijken toestand gadeslaan.
De boom wordt in bet systeem Tectona grandis gebeeten en
behoort tot de verbenaceeen; in Britsch-Indie, waar hij niet
minder menigvuldig i s , draagt hij den naam van teak-tree, die
in de vormen te k , tik , tiek enz., ook in andere talen voor-
komt. De djatiboom verkiest een drogen, dorren bodem, hetzij
die uit klei, zand of steen bestaat, groeit steeds in grooten getale
bijeen, en verdringt met geringe uitzonderingen alle andere boomen
uit zijne nabijbeid. Gebeei alleen vormt hij uitgestrekte
wouden, die in den tijd der droogste en wärmste maanden het
beeid van den Europeeschen winter aan den bewoner der keer-
kringslanden voorbouden. Reeds in Juli begint hij zijne bladeren
te verliezen en staat weihaast gebeel kaa l; eerst tegen het einde
van den regentijd, in Maart of April, ontvangt hij een nieuwen
bladerdos en bedekt hij zieh met bloempluimen. De djatiboomen
bereiken op Java gewoonlijk slechts eene hoogte van 50 ä 60, bij
uitzondering 70 ä 80 voeten; de stam is niet fraai, eenigszins
krom en bultig; de takken zijn weinige in getal en staan ver
uiteen. De boom- is volwassenop honderdjarigen leeftijd en heeft
dan 1 h 1£ meter in middellijn; gewoonlijk echter velt men hem
Zie Tijd8chrift voor Ned. Indie, 1870, I, bl. 232.
lang voordat hij zijn vollen wasdom bereikt heeft, in 40 h 50jari-
gen ouderdom. Lianen worden in een djatiwoud bijna niet aan-
getroffen, en ook het uit verschillende struiken bestaande kreupel-
hout is er doorgaans schraal. In de naar eisch behandelde djati-
bosschen wordt dät kreupelhout, met het gras dat tusschen de
stammen "groeit, jaarlijks in het droge seizoen verbrand; want
de djatiboom heeft zoo men zegt „veel vuur“ noodig, en ofschoon
de stammen daardoor ontschorst en de nog overgebleven bladeren
verzengd worden, schijnt dit aan den boom geen nadeel te doen.
Waarschijnlijk geeft die verbranding aan den dorren bodem door
de asch den mest dien hij behoeft, terwijl de bersten en scheu-
ren, door de hitte veroorzaakt, het regenwater in den grond doen
dringen, wanneer het natte seizoen is gekomen. Snel trekt dan
ook het dorre woud in den tijd der voorjaarskentering het schoone
gewaad der lente aan. De bladeren, hoewel niet dicht opeen
groeiende, geven door hunne grootte een verkwikkende schaduw;
overal spreiden de kroonen van het geboomte het heerlijkste groen
ten toon, opgeluisterd door reusachtige bloempluimen, die een
liefelijken geur door het woud verspreiden. Maar deze pracht is
van körten duur. Ra weinige weken reeds strekt het vaal grijs
der rijpende bloempluimen den boom eer tot ontsiering dan ver-
fraaiing; nog wat later beginnen de bladeren te verwelken en
af te vallen, en even snel als hij zieh met jeugdig groen had ge-
tooid, keert de djatiboom tot zijne verschroeide dorheid terug.
De djatiboom komt slechts voor tot eene hoogte van 500
voet en is volstrekt niet te huis in. het waterrijke westen
van Java. Men vindt, van het westen naar het oosten reizende,
het eerste groote djatibosch tusschen de Tji Manoek en de
voorbergen des noordelijken voets van den Tjerme. Het meest
echter komen de djatiwoüden voor in de läge gebergten die
ten oosten van den Oengaran en den Merbaboe, door de resi-
dentien Samarang, Rembang en het noorden van Soerabaja,
aan beide zijden van de Solo-rivier zieh tot straat Madoera
uitstrekken. Maar nergens wordt daar het djatihout op de kalkbanken,
steeds in de zandsteenstreken aangetroffen, en op een
oorspronkelijk vulkanischen, door verweerde lava’s gevormden