allengs in hoogere zonen, waar slechta bergstroomen met sterk
verval worden aangetroffen.
Yan de meest in horens wonende gastropoden of buikpootige
weekdieren vindt men aan Java’s stranden oneindig vele soorten,
waaronder de horens van Yoluta, Oliva, Mitra, Murex, Conus,
Cypraea, Cassis, Dolium, Strombus en andere geslachten dikwijls
door groote schoonheid uitmunten. Onder de Cypraea’s zijn eenige
kleine soorten, de zoogenaamdekatjes, die de Javanen en Maleiers
onder den naam van bija-bija gebruiken voor zeker spei, tjongka
gebeeten, een houten bord met kuiltjes waarin ze geteld worden.
In de zoete wateren van Java komen, gedeeltelijk in de eerste
of heete, maar vooral in de tweede zone, eene menigte andere
soorten van de geslachten Cyclostoma, Ampullaria, Paludina,
Melania en andere voor. Yan de Ampullaria’s worden een paar
soorten, keong en toetoet geheeten, door de inlanders in de
beken en njstvelden gezöcht en met groente gestoofd gegeten.
Op de vochtige schaduwrijke plekken van de oorspronkelijke wöu-
den, de zoogenaamde „tampat tjamoer“ of paddestoelennesten, die
vooral in de tweede zone voorkomen, ziet men een verbazende menigte
landslakken van de geslachten Nanina, Helix, Bulimus, Clau-
silia en andere over den bodem kruipen, terwijl zij in de schemering
längs de halmen der grassen en de stengels der stammen van krui-
den en heesters eene plaats zoeken om vrijer te kennen ademhalen.
Yan de cephalopoden of koppootige weekdieren kan ik alleen
zeggen, dat zoowel de soorten als de geslachten op Java schaarsch
zijn, maar dat dit ruimschoots wordt opgewogen door den rijk-
dom van individu’s van de geslachten Loligo en Sepia, samen te
vatten onder den naam van inktvisschen, die dagelijks te Batavia
en elders bij duizenden aan de markt worden gebracht. De al-
gemeenste soort is Loligo Javanica , maar ook Sepia aculeata, iner-
mis, tuberculata en unita zijn veelal in groote hoeveelheden te erlangen.
De inlanders en Chineezen eten ze gaarne, maar de Europeanen
vinden in hunne taaie huid en vleesch doorgaans weinig behagen.
A C H T S T E H 0 0 P D S T U E .
Gewervelde dieren.
Yan de hoogere dieren van Java is het vrij wat gemakkeljjker
zieh een goed overzicht te verschaffen, dan van de lagere, eens-
deels omdat de menigte der soorten en vormen niet zoo over-
stelpend groot is, anderdeels omdat zij veel beter bestudeerd en
veel vollediger beschreven zjjn. Aan den anderen kant is het voor
den beschrijver van Java veel moeilijker om hier binnen de
vereischte grenzen te blijven; want terwijl omtrent de nog zoo
weinig onderzochte ongewervelde dieren slechts met veel moeite
zooveel kan worden bij eenge bracht, dat aan het gewicht van het
onderwerp eenigzins recht wordt gedaan, stäat men verlegen wat
ter mededeeling te kiezen uit de vele bijzonderheden omtrent de
hoogere dieren geboekt, waarover het bijna gemakkeljjker zou
zijn een boekdeel te schrijven, dan een enkel hoofdstuk zooals
door ons bestek gevorderd wordt. Deze opmerking is evenwel
niet op alle Massen in gelijke mate van toepassing; zij geldt
voornamelijk van de vogelen en zoogdieren. Heeft ook de onver-
moeide vlijt van den heer Bleeker zorg gedragen, dat ons debouw
en de vormen der tallooze soorten van Javasche visschen niet
langer vreemd zijn, van hunne moeilijk waar te nemen levens-
wjjze is ons nog weinig bekend, en de amphibien en reptilien
zijn ten deele nog zoo weinig onderzocht, dat onze kennis van
deze Massen zelfs bij die van sommige groepen der ongewer-
velden achterstaat.
Yan alle Massen van dieren isvoor de bewoners der Indische
eilanden die der visschen in sommige opzichten de belangrijkste,