waar men water genoeg van boven kan krijgen om daardoor de
losgewerkte aarde voor den dam aan te spoelen, daar op deze
wijze met de minste moeite de sterkste dämmen verkregen worden.
Tevens moet men zorgen voor een palajangan of uitwatering,
om bij een snel wassen van het water of zoogenaamden bandjir het
overtollige vocht teontlasten. Zulke sitoe’s hebben ook het voordeel,
dat zij de kracht der zoo verwoestende bandjirs breken, daar
het naar beneden snellende w ater, in een ruim bekken opgevangen,
zieh over de geheele oppervlakte daarvan verspreidt en die eenige
voeten doet rijzen alvorens zijn loop te vervolgen. Ook de vischteelt
op sawahs is voor den landbouw veeleer nuttig dan belemmerend,
daar de bewerking van zulke velden naderhand gemakkelijker
is , en de in het water zieh ontwikkelende planten, die later
worden ondergeploegd, gevoegd bij het slib dat zieh nu ook in
den tijd dat de akker als vijverdient, uit hetaangevoerde water
op den bodem afzet, zijne vruchtbaarheid bevorderen. Dezoetwa-
tervischteelt heeft voomamelijk plaats in de Preanger en Tjeribon ,
en is voor körten tijd ook ingevoerd in Banjoemas. Reeds in 1864
waren in de Preanger ruim 16000 vijvers, die op eene opbrengst
van / 400,000 ’sjäars werden geschat, en sedert is dit aantal
nog steeds toegenomen'). Welke visschen vooral in de sitoe’s en
op de sawah’s worden aangekweekt, is reeds vroeger vermeld 2).
Wij komen thans tot de veeteelt, die, daar de Javaan de on-
reine varkens verafschuwt en van geiten en schapen weinig werk
maakt, zieh vooral tot buffels, runderen en paarden bepaalt.
De Regeering geeft in hare verslagen jaarlijksche tabellen van
den staat des veestapels, die alle residenten van Java behalve
Soerakarta en Jogjakarta, doch van Madoera alleen Pamekassan om-
vatten. Yolgens deze tabellen waren op het einde van 1872 aanwezig
2,514,100 buffels, 1,282,400 runderen en 602,600 paarden. Geiten
en schapen komen op deze tabellen niet voor. De kleine tamme
geit van Java, in Ng. wedoes, in Kr. mendä en in ’t Soend.
embe geheeten, zou mogelijk kunnen afstammen van de wilde
geit van Sumatra (Antilope Sumatrensis), die echter op Java niet
'} Holle in «de vriend van den Jav, landman» ; 8e stnkje.
2) Blz. 211 v., 217 v.
voorkomt, maar is waarschijnlijk door de Hindoes ingevoerd.
Men houdt ze in de binnenlanden voor de melk en het vleesch.
De weinige schapen, doorgaans onder denzelfden Javaanschen
naam begrepen of ter onderscheiding’ wedoes dämbä genoeind,
zijn vermoedelijk van Europeeschen oorsprong; hunne wol is
grof en wordt slechts voor het vullen van zadels en kussens gehr
aikt. Proeven in den laatsten tijd met het aanfokken van merinos-
schapen te Garoet genomen, hebben, door de snelle verbastering,
slechts teleurstelling opgeleverd.
De buffel (Bos bubalus) is bij de Europeanen algemeen onder
den Maleischen naam karbau bekend. In het Javaansch heet hij
kebo, maar in de hooge taal wordt hij met een Sanskriet woord
maesa genoemd. De Soendasche naam is moending. De buffel
van Java schijnt niet wezenlijk van dien van Europa, Noord-
Afrika en het vasteland van Azie te verschiffen, en werd waarschijnlijk
door de Hindoes naar den Archipel overgebracht, waar
hij slechts in tammen staat of half verwilderd voorkomt. Echter
is hij in den loop der eeuwen eenigszins van het oorspronkelijke
type afgeweken en wordt thans door de zoölogen als „varietas
Sondaica“ beschreven. Yoor den Javaan is hij het nuttigste en
belangrijkste dier, de bestendige medgezel van zijn arbeid, bijna
zijn vriend en vertrouwde, en vooral de speelmakker zijner kin-
deren. Dezen leven den ganschen dag met hem, klimmen op zijn
rü g , voeren hem naar de weide of tot den arbeid, plassen met
hem in de rivier, pidjitten zijn nek en schouders om zijn huid
lenig te houden en de veerkracht zijner spieren weder op te
wekken, en voeren hem tegen het vallen van den avond al
zingende naar den stal of zoogenaamde kraal, achter de ouderffjke
woning opgericht. Hij dient den Javaan als trekdier voor den ploeg
en voor de pedati of vrachtkar, en maakt als zoodanig aanspraak
op voorkeur boven den os, ömdat hij wel is waar log en lang-
zaam in zijne bewegingen i s , maar groote kracht bezit en zelfs
op moeilijke en modderige gronden goed kan voortkomen. Yoor
’t overige zijn de buffels bij de Javanen het gewone slachtvee;
maar de massa der bevolking eet geen vleesch dan bij feesten
en plechtigheden, waarbij het slachten van een buffel reeds