Javaan, uit eerbied voor zijne meerdere kennis en ervaring, de
heerediensten in zijne plaats verricht en zelfs zijne sawah’s voor
hem bewerkt. Gewoonlijk echter vestigen zieh de hadji’s niet op
eene bepaalde plaats, maar reizen zij .van dessa tot dessa, het
drijven van handel met allerlei vrome verrichtingen verbindende.
Zij genezen zieken door tooverkunsten en sympathetische midde-
len, verkoopen djimats (verbastering van ’t Arabische ’azimah),
meestal in met Koranspreuken beschreven briefjes bestaande en
als talismans tegen ongelukken gedragen, bidden voor kranken
en afgestorvenen, en persen door de belofte van voorbidding
niet zelden de arme bevolking kleine geschenken af. Dat zij
zieh ook een aandeel in de djakat hebben weten te verzekeren,
bleek ons reeds vroeger. Het is op zieh zelf reeds een groot
bezwaar tegen de vermenigvuldiging der hadji’s , dat zij ten koste
der bevolking leven.
Erger nog is het dat de hadji’s niet ten onrechte als het ge-
vaarlijkst element in de inlandsche maatschappij en de groot-
ste vijanden van het Nederlandsch gezag besehouwd worden.
Men meent dat er onder hen geheime vereenigingen bestaan,
dat zij vaak tot den heiligen krijg tegen de ongeloovigen
aansporen; men meent hunne hand te erkennen in de mees-
te onlusten en volksbewegingen. Omtrent de politiek die het
Nederlandsch Gouvernement met betrekking tot deze gevaar-
lijke lieden behoort te volgen, bestaan zeer uiteenloopende
meeningen. Aan de eene zij de worden op hoogen toon strenge,
zelfs preventieve maatregelen gevorderd; aan den anderen kant
hoopt men, dat bij de toepassing van liberale beginselen het toe-
nemend aantal der hadji’s allengs hun prestige verminderen zal.
Dit laatste schijnt mij eene illusie. De groote afstand van Java
tot Mekka en de armoede der Javaansche bevolking zullen altijd
blijven verhinderen, dat de bedevaart algemeen wordt; haar vol-
bracht te hebben zal daar steeds een middel blijven om zieh van
den gropten hoop te onderscheiden. Ware echter werkelijk ver-
mindering van den invloed der hadji’s door groote vermeerde-
ring van [hun aantal te verkrijgen, dan nog zou zij door die ver-
meerdering te duur worden gekocht. Want "niet in de hadji’s
zelven, maar in den geest en de beginselen van den Islam,
waarvan zjj thans de voornaamste dragers zijn, ligt het gevaar.
Wij zouden er niets bij winnen, wanneer, terwijl zij hunne voor-
rechten verloren, te gelijk die geest meer overal doordrong, die
beginselen zieh onder alle Massen verbreidden. En dat zou toch
van een sterk toenemend verkeer met Mekka ongetwijfeld het
waarschijnlijkst gevolg zijn.
Aan den anderen kant zou het een verloochening der echt
Nederlandsche beginselen van verdraagzaamheid, der door de
Grondwet en het Eegeeringsreglement aan Nederlandsch Indie
ge waarborgde godsdienstvrijheid wezen, indien men aan de bedevaart
zwarigheden in den weg legde, die verder gaan dan de orde en
veiligheid der maatschappij vorderen, en die aan de voorschrif-
ten van den Islam geweld zouden aandoen. Een streng toezicht
en een ijverig streven om het hart der bevolking te winnen ,
ziedaar al wat er overblijft. De hadji’s zullen steeds eene bron
van bekommering, eene bedreiging van ons gezag blijven, zoolang
zieh het Nederlandsche Gouvernement geen tröon heeft op-
gericht in de harten der Javanen. Kan het eenmaal op de liefde
der bevolking rekenen, dan heeft het de hadji’s niet meer te
vreezen.
YIERDE HOOFDSTUK.
Talen en Literatuur,
Yoor omstreeks dertig jaren gaf de Engelsche staatsmatt
Benjamin Disraeli, onder den titel „Sibyl or the two nations“,
een roman in het licht, waarin hij trachtte een denkbeeid te
geven van de diepe klove die in Engeland den adel van de
volksmassa scheidt. Die titel „de twee natien“ was, geloof ik,
m e t . opzet gekozen, omdat inderdaad een verschil van nationa