eenkomt, het maanlicht het helderst of witst is. Bijzonder aan
Java eigen is het vasten op den geboortedag, dat bij vele aanzien-
lijke Javanen te Soerakarta in gebruik is.
Aan alle geloovigen werd door denProfeet het geven eener
jaarlijksche bijdrage tot ondersteuning van .de beboeftigen en be-
vordering der belangen van den Islam ten plicht gemaakt. Haar
bedrag is een tiende van den oogst der voornaamste veld- en
boomvruchten; een of meer stukkenvee, die ongeveer een veer-
tigste der waarde van de geheele kudde vertegenwoordigen; de
veertigste penning van het kapitaal dat men in gemunt of on-
gemunt goud en zilver bezit; en, als niet bepaald verplichte
toegift, een veertigste van het kapitaal dat door aanwezige han-
delswaren wordt vertegenwoordigd. Al het genoemde moet een
zeker bedrag overstijgen, alvorens de belasting gevorderd wordt,
en seherpe controle en invordering heeft nooit in de bedoeling
dezer instelling gelegen; de öpbrengst werd bijna geheel aan
het geweten van den belastingscbuldige overgelaten. De inners
mochten een achtste deel der belasting voor bun moeite en
kosten inbouden. De overige zeven acbtsten waren bestemd: voor
volstrekt armen; voor hen die ondersteuning beboefden, om van
hetgeen zij bezaten vruchten te kunnen trekken; voor ben die
buiten bun schuld of ter wille van bet algemeen belang in schulden
geraakt waren; voor slaven die met bun meester een contract
badden aangegaan omtrent hunne vrjjwording, mäar niet aan de
voorwaarden konden voldoen; voor reizigers die een tocht tot
Gode welgevallig doel, zooals bet bezoeken van scholen of heilige
graven, ondernomen hadden, maar de middelen misten tot voort-
zetting der reis; voor het onderboud van vrijwillige deelnemers
aan den krijg tegen de ongeloovigen; en voor nieuw toegetre-
denen tot den Islam, wien door het uitzicht op geldelijk voor-
deel een lokaas werd voorgehouden. Deze belasting, oorspronke-
lijk de eenige die aan de geloovigen was opgelegd, daar de staats-
uitgaven geheel uit den buit en de scbattingen der ongeloovigen
gekweten werden, heet zak&h, wat door de Javanen als d j a k a t
wordt uitgesproken.
In schier alle Mohammedaansche landen is deze öpbrengst in
verval geraakt, sedert, naar het voorbeeld der Europeesche staten,
algemeene belastingen zijn ingevoerd, waaraan ook de geloovigen
onderworpen zijn. Op Java is de öpbrengst zeer gebrekkig; zij
bepaaltzicb bijna uitsluitend tot hetrijstgewas en bedraagt ook daar-
van op verre na niet overal bet tiende. Het regelmatigst nog heeft
de öpbrengst in de Preanger regentschappen plaats. Deinning en
verdeeling is geheel aan de geesteljjkheid overgelaten; de op-
brengst wordt grootendeels in de moskeekassen gestört, en het
gebruik dat er van gemaakt wordt, schijnt zeer willekeurig te
zijn. Sommige klassen van rechthebbenden op de djakat kunnen
op Java onder de werking van het Nederlandsch gezag natuur-
lijk niet voorkomen, zooals vrij willige deelnemers aan den heiligen
krijg en slaven die omtrent hunne vrijwording met bun
meester gecontracteerd hebben. Daarentegen bebben zieh de
hadji’s een aandeel van deze öpbrengst weten te verzekeren, en
wel als armen ‘), —■ armen om Gods wil namelijk; want de
Javaan die de bedevaart naar Mekka volbracbt heeft en daarom
den titel van hadji draagt, werkt doorgaans niet meer voor het
dagelijksch brood, maar wijdt zijn verder leven aan vrome
oefeningen en leeft ten koste der bevolking. Men mag wel aan-
nemen, dat de djakat thans voor verreweg het grootste gedeelte
aan priesters, hadji’s en santri’s ten nutte komt; want ook deze
laatsten zijn grootendeels armen om Gods wil, bedelmonnikken
(pekirs, van het Arab. faqir, dat oorspronkelijk niets dan een arme,
maar thans gewoonlijk een b e d e lmo n n i k beteekent); en op
Java schijnt bet denkbeeid allengs te bebben post gevat, dat de
djakat alleen toekomt aan bet witte volk, aan ben die de belangen
van den godsdienst behartigen en bun leven aan vrome
oefeningen wijden 2).
De laatste der pilaren van den Islam is de hadj, d. i. de be-
devaait naar den tempel te Mekka, het oude centraal-heiligdom
der Arabieren. Die bedevaarten waren lang voor Mohammed in
*) Resume. 238.
2) Zie verder mijn opsteloverde djakat in T. v. N. I. 1871. 1 . 151. Vgl. ook Resume.
237 , waaruit blijkt, dat ook omtrent de djakat in schier iedere dessa andere regelen
gevolgd worden.