30 en 29 dagen duren, zoodat het jaar 354 dagen heeft en elf
dagen bij den zonsomloop te kort schiet. De namen der maan-
den zijn de Arabische zelye, maar naar de eischen der inlandsch/
uitspraak gewijzigd. In verband met den feestcyclus worden echter
aan sommige maanden vaak andere namen gegeben, die bijzonder
aan den Javaanschen kalender eigen zijn.
De eerste maand van het Mohammedaansche jaar heet meharram
of, zooals de Javanen het uitspreken, moekaram; maarwordtop
Java zeer dikwijls soerä genoemd. Deze naam is ontleend aan
een op den 10*» di er maand vallend feest, dat vroeger op Java
algemeen gevierd werd, ofschoon het nooit met de drie garébegs
werd gelijk gesteld, maar thans bijna geheel in vergetelheid schijnt
geraakt te zijn. Dit feest, waarvan de naam eigenlijk ’asjoera
luidt, heeft een zeer zonderlinge geschiedenis gehad. Oorsprón-
kelijk is het niets anders dan de groote verzoendag der Joden,
waarom het ook door de oude Arabieren ais vastendag gevierd
werd, en nog velemoslemen d e ’asjoera, schoon zonder wettelijke
verplichting, ais vastendag in acht namen. Maar, allerlei herin-
neringen uit de profeten-legende hebben zieh bij de moslemen
aan dien dag geknoopt, en vooral ook herinnert ons zijne viering
aan de groote scheuring in de Mohammedaansche wereld, die
tot de eerste dagen na den dood van den Profeet opklimt, toen
zijn schoonzoon Ali, ofschoon, navelermeening, de eenigedieop
de opvolging recht had, achtereenvolgens door Áboebekr, Omar
en Othman uit het Khalifaat werd verdrongen, en eindelijk met
zijne zonen in den strijd tegen de Ommeijaden bezweek. De aan-
hangers van Ali, die nog, onder den naam van Sji’ieten, eene
mächtige partij vormen in de Mohammedaansche wereld, eene partij
die thans harén hoofdzetel in Perzié heeft/vieren op h e t’asjoera-
feest de herinnering van den dood van Hoesein, Ali’s tweeden
zoon, met de gansche schaar zijner yolgelingen, in den slagvan
Kerbela, en noemen het „feest der slachting.“ Intusschen wordt
ook door de orthodoxe moslemen het droevig lot van Ali en
zijne zonen betreurd en sluiten ook zij de herdenking van Mohammeds
kleinzonen van de viering van dien dag niet uit. Moeilijk
is het te zeggen wat eigenlijk voor orthodoxe moslemen de beteekenis
van den ’asjoeradag is, maar zeker is het dat hij op
Java van ouds, misschien door Perzischen invloed, waarvan ook
vele andere sporen kunnen worden waargenomen, vooral aan de
nagedachtenis van Hoesein en zijn ouderen broeder Hasan
gewijd was. Yroeger werden op dit feest met kunstbloemen
versierde lantarens rondgedragen ‘) ; thans wordt nog slechts
hier en daar een bijzondere soort van brij, boeboer soerä
geheeten, als een sidekah ter eere van Hasan en Hoesein
opgedischt.
De derde maand van het Mohammedaansche ja a r, rabi’oe’l-awal,
naar Javaansche uitspraak rabingoel-awal, wordt gewoonlijk de
moeloed-maand genoemd, omdat op haar twaalfden dag de garebeg
moeloed, het feest van Mohammeds geboorte, invalt. Ofschoon
de moeloed (juister maulid) ook in andere Mohammedaansche
landen gevierd wordt, schijnt men er op Java een meer dan ge-
woon gewicht aan te hechten. De vreugdebedrijven, in gamelanspel,
wajangvertooningen, maaltijden enz. bestaande, beginnen door-
gaans reeds zes dagen te voren; zij zijn geheel van denzelfden aard
als op de beide beirams, en ook de ceremonien der feestviering
aan de hoven der Javaansche vorsten, die wjj in het vijfde boek
nader beschrijven zullen, zijn geheel aan die der andere garebegs
gelijk; alleen de kerkelijke viering verschilt. Een bijzonder met
een preek verbonden gebed, gelijk op de andere groote feesten,
heeft niet plaats, maar op den avond waarmede het feest begint,
(want de dag vangt aan met zonsondergang) verzamelen zieh in
de groote moskee van Soerakarta en van Jogjakarta al de voor-
naamste priesters van het geheele rijk en voeren, in witte tab-
baarden en witte tulbanden gekleed, een dikir ä) uit ter eere
van den Profeet, die onder den naam van dikir, moeloed bekend
is. Ik vermoed dat ook in de verschallende regentschappen der
Grouvernementslanden zulke dikirs in de hoofdmoskee gehouden
worden; want de dikir is een vorm van Godsvereering die ook
in andere Mohammedaansche landen meer bijzonder aan dit feest
*) Catal. der ethnol. verz. v. h. Bat. Gen. bl. 73, no. 351.
2) Zic blz. 339.