menschelijks. De armen en handen zijn vreeselijk lang en
dun; de aangezichten loopen doorgaans zoo spits toe als bij
een yogel, ofschoon sommige zijn afgerond en met kolossale
neuzen en afzichtige slagtanden gewapend; de oogen zijn deels
nauw en langwerpig, deels groot en rond; de eene figuur heeft
een verbazend gerekten hals, de andere een monsterachtigen
buik, de derde een misvormde ruggegraat; in een woord de
kunst der vervaardiging bestaat alleen in bet trouw weergeven
van bet type, en heeft met den zin yoor het soboone niets te
maken. Hogtans vertegenwoordigt een stel poppen yoor de wajang
poerwä een aanzienlijk kapitaal. De Soesoehoenan van Soerakarta
bezit een stel waaraan de pennen voor de beweegbare geledin-
gen van goud zijn, en dat op eene waarde van meer dan 3000
gulden geschat wordt. Zoo kostbare wajangs zijn intusschen
boogst zeldzaam, maar yoor een volledig stel, dat omstreeks
200 poppen vordert, wordt tocb altijd, naarmate zij met meer
of minder zorg bewerkt, meer of minder fraai versierd zijn, van
A 50 tot/700 betaald. Enkele voomameinlanders bezitten zelven een
stel, maar gewoonlijk beboort het aan den dalang, die dan tot
bet geven eener vertooning ontboden wordt. Het bjjzondere, zeer
samengestelde orkest dat bij de wajang poerwä gevorderd wordt,
heet gamelan salendro.
De wajang gedog behandelt den cyclus der echt-Javaansche
beldensagen, tot aan den tijd der opkomst van Mädjäpahit; haar
geliefkoosde held is Raden Pandji Koedä-wanengpati, van wien
reeds boven gesproken werd *). De poppen zijn minder kostbaar,
meestal van dun hout vervaardigd, en alleen met handen van
buffelleer, maar altijd even plat als bij de wajang poerwä. Riet
zelden geeft men ze een boofd met h a a r, waartoe zoowel
menscbenbaar als de vezels van den aren-palm gebruikt worden. Het
orkest dat bij deze wajang bespeeld wordt, beet gamelan pdlog; wij
komen daarop terug als wij spreken over de Javaanscbe muziek.
De wajang karoeijil verschilt van de beide andere vrij wat
meer dan deze onderling. Terwijl de poerwä en gedog steeds bij
»
nacht worden vertoond, wordt voor deze ook de dag geschikt
geacbt; terwijl voor gene de poppen plat zijn, wordenvóordeze
ronde, echter niet gekleede, maar beschilderde houten poppen
gebezigd ; terwijl bij gene de poppen in den zacbten stam van een
pisangboom worden gestoken, worden zij hier in latten van djatihout,
waarin gaatjes gehakt zijn, vastgezet. Men bezigt hier òfgeen kelir of
een zoodanige waarin een vierkant gat is , zoodat ook degeen die
vóór het tooneel z it, de poppen zelven en niet slechts hare scha-
duwen ziet'. Zoolang de dalang niet gereed i s , geeft een schermpje
in den vorm van schoppen-aas, vóór het tooneel geplaatst, het
teeken dat men zieh verbeelden moet niets te zien. Men ver-
toont hier de betrekkelijk nieuwere geschiedenissen der rijken
van Mädjäpahit en Padjadjaran; vooral is Damar Woelan een
geliefkoosde held voor deze wajang. De gamelan die er bij bespeeld
wordt, heet gamölan laras miring.
Op West-Java kent men nog een vierde soort van wajang, de
wajang bèbèr, waarbij in het geheel geen poppen ten tooneele
worden gevoerd, maar de geheele geschiedenis op rollen van
inlandsch papier is afgeteekend, die door den dalang, naarmate
zijn verhaal voortschrijdt, worden ontrold. De begeleiding bestaat
alleen in de rebab of inlandsche viool; de onderwerpen zijn dezelfde
als die der wajang gedog.
Maar behalve de vertooningen met poppen of geteekende
figuren, heeft men er ook waarbij werkelijke menschen ten tooneele
treden. Voor zoo vèr men deze beschouwt als eenwijziging
van de wajang, noemt men z e w a j a n g wong of, in K rämä, ringgit
tijang; doch deze benaming wordt niet toegepast op de, overigens
zeer verwante voorstellingen door gemaskerde personen gegeven
en onder den naam van t o p è n g bekend, waarschijnlijk omdat
deze onafhankelijk van de wajang zijn ontstaan. De wajang
wong wordt gewoonljjk alleen door vrouwen, de topèng vaak,
ofschoon niet altijd, alleen door mannen gespeeld; maar in beide
zjjn de spelers gekleed overeenkomstig de eischen van de rol die zij te
vervullen hebben, en in beide wordt nevens de spelers een
dalang vereischt, welke laatste, evenals bij de gewone wajangs,
jtie,t stuk ypordraagt, terwijl dß ßßrsten zieh tot muziek en dans