niet minder dan 40 soorten van vogels die hij in het Oosten.
des eilands niet gevonden had, en waaryan het meerendeel bij-
zonder aan de Fauna van Java eigen waren.
Bij de zooveel beter dan de lagere dieren, de visschen en
reptilien bekende vogels van Java scheen eene stelselmatige
rangschikking minder noodig, die trouwens bij deze zoo moeilijk
tot bepaalde groepen te brengen dierenklasse slechts onderge-
schikte waarde bezit. Ik ben er daarom in het belang der be-
knoptheid en der levendigheid van voorstelling van afgeweken.
Bij de laatste klasse der gewervelden echter, die derzoogdieren,
waarin zieh de meeste groepen zoo scherp afzonderen, schijnt
het mij beter tot de volgorde van het systeem terug te keeren.
De spraakmakende gemeente zag te allen tijde in de vogels,
gelijk trouwens ook in de visschen, slechts eene groote groep,
maar heeft voor apen, vledermuizen en walvisschen nooit een
gemeenschappelijken naam uitgedacht. De naam van mammalia
of zoogdieren, waarin zoo uiteenloopende orden worden samen-
gevat, berust op zuiver wetenschappelijke abstractie.
Yan Java kende Salomon Müller 85 zoogdieren, waarbij
echter geen cetaceeen zijn gerekend, omdat deze meer aan de
zee dan aan het land behooren. Ik zal hier dan ook alleen daar-
omtrent opmerken, dat soms een cachelot of potvisch (Physeter
macrocephalus) op Java’s strand geworpen wordt, en dat de bekende
zeekoe der Indische eilanden, de doejong (Halicore dugong),
zieh ook hier op ondiepe plaatsen längs de kust in kleine troe-
pen met de op zulke plekken veelal overvloedige zeeplanten
komt voeden. Maar zelfs deze en enkele andere, later als op Java in-
heemsch erkende soorten medegerekend, blijft het getal beneden
de honderd, waarvan nagenoeg 40 tot de vleugelhandigen of
vledermuizen behooren. De buideldieren zijn, gelijk algemeen
bekend is, in Insulinde tot de oostelijke of Indo-Australische
eilanden beperkt. De eerste orde waaruit wij een dier te vermelden
hebben, is die der edentata of tandeloozen, waartoe de Mania
Javanica, het Javasche schubdier, behoort. Wij leerden het reeds
kennen als den verwoester der termieten-nesten. Het dier leeft
in de bosschen, beklimt de boomen en verbergt zieh tusschen
de spleten en dooreengestrengelde wortels der ficus-soorten. De
inlanders eten zijn vleesch en maken van de harde schubben,
die zijn lichaam, staart en pooten bekleeden en als de pannen
van een dak over elkander liggen, amuletten tegen velerlei
kwalen, inzonderheid tegen lendenpijn.
De voormalige orden der dikhuidigen, eenhoevigen en her-
kauwenden, zijn door de nieuwste zoölogen tot die der perisso-
dactyla, artiodactyla en proboscidea herleid. De eerste omvat de
rhinocerossen, de tapirs en de paarden, de tweede met de zwijnen
en Afrikaansche rivierpaarden alle herkauwers, de derde alleen
de olifanten. Paarden komen op Java alleen in den tammen staat
voor; tapirs en olifanten, ofschoon beide Sumatra bewonende,
worden er geheel gemist; de zwijnen zijn er in wilden staat in
twee soorten voorhanden, en de herkauwers bepalen' er zieh,
zoo men de van elders ingevoerde tamme buffels, koeien, scha-
pen en geiten niet mederekent, tot den banting of Soendaschen
os, tweeerlei herten en het Javasche muskusdier.
De rhinoceros van Java verschilt van dien van Sumatra, en
heeft slechts een hoorn, terwijl de laatste er twee heeft. Hij
is lang niet zeldzaam en zwerft, maar schier altijd alleen, door
alle onbebouwde en onbewoonde streken, van den oever der zee tot
aan de toppen der bergen. Bij voorkeur bewonen deze dieren de derde
zone, maar Junghuhn zegt, dat zij in het gebergte nooit verder
oostwaarts dan de Slamat voorkomen. Zij ontwijken de nabijheid
der menschen en vreezen hen, maar kunnen, in het nauw gebracht,
Zeer gevaarlijk worden, zooals in 1827 de teekenaar
der Natuurkundige Commissie van Kaalte ondervond, wien een
mislukt schot op een rhinoceros bijna het leven kostte. Zij
voeden zieh met de vruchten en bladeren van ficus-soorten en
andere boomen, maar vooral met gras, en men beweert dat de
groote verscheidenheid van grassoorten die in de derde en vierde
zone groeit, den rhinoceros naar die hoog gelegen streken lokt.
De paden, door de rhinocerossen tot op de hoogste toppen ge-
baand, zijn aan alle bezoekers van Java’s bergen bekend, en
de Soendaneezen die in de kraters der vulkanen zwavel gaan
inzamelen, of hoog in het gebergte de Balanophora elongatagaan