eenige ramp af te bidden of eenigen zegen te vragen heeffc,
elke zieh. naar den passar spoedende koopman, die gretige
koopers Yoor zijne waàr hoopt te vinden, brengen hier op
het ruwe altaar wat wierook en bloemen ten offer, en leg-
gen, terwijl de geur hunner ontsto'kèn gave ten hemel
stjjgt, hunne wenschen en nooden voor den danhjang bloot,
echter nooit vergetende hun gebed met de geloofsbelijdenis van
den Islam: „er is geen God dan Allah en Mohammed is zijn
gezant“ , in geradbraakt Arabisch te besluiten. Somtijds offert
men ook den danhjang op de sawah, op de begraafplaats of in
de wonin g , en waar soms een oud beeldje uit den Hindoetijd
voorhanden is, wordt dit niet zelden als het zichtbare teeken
van den onzichtbaren geest vereerd. Met aan alle danhjangs valt
intusschen 'dezelfde mate van hulde ten deel; want er zijn er
die wegens den roep van grooter en weldadiger macht ook de
vereering der bewoners van naburige dessa’s in enger of wijder
omvang tot zieh trekken.
Gelijk de dessa’s haar danhjang hebben, hebben ook de grootera
plaatsen, de zoogenaamde steden, hare beschermgoden, in het
algemeen ratoe démit of dëdëmit geheeten, maar bovendien ieder
bij een bijzonderen naam bekend. Zij staan in de hiérarchie der.
geesten zooveel hooger dan de beschermgeesten der dorpen, als
de stad boven de dessa verheven is, maar worden overigens
geheel op dezelfde wijze yereerd. Het gebed tot deze geesten
wordt vooral aanbevolen tot afwering van ziekten en de onttoo-
vering van betooverden grond of geboomte.
Maar niet slechts dorpen en steden hebben een eigen geest,
ook aan elke sawah wordt er een toegekend, en niet licht zal
de Javaan het wagen te zaaien of de padi te snijden, dan n a ,
onder de leiding van den dorpspriester, die met de vereischte
gebeden bekend is , zijne offers van wierook en spijzen aan den
beschermgeest der sawah gebracht te hebben.
Ontelbare andere geesten, deels goede, deels booze, bewonen
de bosschen, de wildernissen, de grotten, de wateren. Gevreesde
natuurverschijnselen en ziekten worden aan den invloed van
boosaardige geesten geweten. Mënték is een geest die in de gestalte
van een kind de rijstvelden beschädigt en oorzaak wordt van
eene haar hem genoemde ziekte van het gewas. Lintoh is de
oorzaak van eene ziekte der karbouwen, die hun het lichaam
doet opzwellen. Poto doet bij koeien en buffels het miltvuur ont-
staan. Sawan en Sarap zijn de bewerkers van stuipen en andere ziek-
teverschijnselen bij kinderen.Dengenbrengtbij volwassenen gezwol-
len beenen, jicht en rheumatisme te weeg. Zon- en maansverduiste-
ringen worden veroorzaakt door boetä’s, diß deze hemellichamen willen
verslinden, en die men door vreeselijk stampen in de rijstblokken
tracht vervaard te maken. Lampor, om geene meerdere voorbeelden
aan te halen, is een booze geest, die met vreeselijk gedruisch
door de lucht vaart en de oorzaak. is der hooge springvloeden,
zoowel als v an .waterzucht in het lichaam.'Hij is de gezant van
een geest mächtiger dan hij zelf is, de Ratoe Loro Kidoel, de
maagdelijke vorstin der Zuiderzee, waarover wij iets meer
moeten zeggen.
De rotsige zuidkust van Java wordt gebeukt door de golven
van den zuider oceaan. Het bewegelijk element is als in eeuwige
worsteling met den vervaarlijken rotswand die het omzoomt,
dringt met oorverdoovend geraas in zijne talrijke spleten en holen,
wordt door de uitzetting der saamgeperste lucht tot millioenen
deeltjes vergruisd weder uitgeblazen, en kaatst in de tot stof
geklotste baren de gebroken zonnestralen terug, zoodat zieh de
schitterendste regenbogen vormen. Hier heeft de verbeelding van
den Javaan den troon opgericht eener mächtige geestenvorstin,
wier rijk hij niet dan met beklemden boezem nadert. Reeds de
breede zoom van woesten en onbebouwden grond die zieh op
vele plaatsen längs haar gebied uitstrekt, is voor hem met hare
onderdanen bevolkt, wier rust hij niet wagen zou zelfs maar
door luid spreken te stören. Nogtans triomfeert de begeerlijkheid
over zijne vrees; want het rijk der Njai Loro Kidoel bevat
eigenaardige schatten ’). Bovenal behooren daartoe de eetbare
nesijes die de Salanganen aan de wanden der rotskloven ophan-
gen, en die nergens menigvuldiger en zuiverder zijn dan in de
') Vgl. boven blz. 3 8 , 39*