te lichten, van tijd tot tijd op ’t voorplein der vorstelijke wo-
ningen gehouden. Ook yertoont men soms een zonderlinge paro-
die van deze steekspelen, waarbij. men levensgroote stroopoppen
op de paarden vastbindt, en deze door het afsteken van vuurwerk
in verwarring brengt, zoodat, terwijl zij verschrikt dooreen loopen,
de poppen de belachelijkste houdingen aannemen. In het algemeen
gebruikt de inlander zijn paarden slechts onder den man of als
pakpaarden, ofschoon de hoofden ze ook voor rijtuigen spannen
in navolging der Europeanen. ’t Yerdient echter opmerking dat
men op oud-Javaansch beeldhouwwerk dikwijls paarden met Wagens
ziet voorgesteld. Het castreeren der paarden is niet gebrui-
kelijk. Om te rijden gebruikt men niet anders dan hengsten; de
merries zijn voor pakpaarden en voor de fokkerjj bestemd. Yoor
den oorlog zijn de Javaansche paarden niet geschikt, althans wan-
neer zij zichtegen de zooveel grooter en zwaarder paarden eener
Europeesche kavallerie moeten meten.
De Javaansche paarden zijn inderdaad niet meer dan hitten,
ofschoon zij vlug, sterk, leerzaam en vast van tred zijn. Het
schijnt echter dat, in het algemeen gesproken, het ras achteruit
gaat, omdat men de paarden te jong gebruikt en voor de fokkerij
geen genoegzame zorg draagt. Er worden, vooral ten gebruike der
Europeanen, vele zoogenaamde overwalsche paarden ingevoerd,
dat zijn paarden van Soembawa, het Sandelhout-eiland, Timor of
Hakasser, die allen in deugd de Javaansche overtreffen. Men
zegt dat de Soendasche paardenkenners onder de van elders
ingevoerde paarden vaak de voorkeur geven aan de magere en
verwonde, zelfs wanneer zij nauwelijks meer op de beenen kunnen
staan, en er fabelachtige prijzen voor besteden, mits zij de rechte
koelintjirans of teekenen in het haar hebben, en — wat zeker
nog meer te verwonderen is ^ dat de juistheid van hun blik
meestal door de latere deugdzaamheid dier paarden wordt beves-
tigd '). De Perzische paarden, die men soms bij de Javaansche
grooten aantreft, zijn voor de berechtige streken geheel ongeschikt.
Het tarn gevogelte dat de Javanen houden, om zieh met de
eieren of het vleesch te voeden, bestaat vooral in hoenders en
') T. v. N. I . 1874. I I . 173.
eenden. Kippenvleesch wordt door de Javanen bij allerlei feeste-
lijke gelegenheden genuttigd en is in Indie een dagelijksch gerecht
op de tafel der Europeanen. Yan de hoenderteelt wordt dus zeer
veel werk gemaakt 5 over de betrekkmg van d6 tamme hoenders
tot de wilde werd reeds vroeger gesproken1). De tamme eend,
bebek of riri, verschilt aanmerkeljjk van de wilde, meliwi "),
heeft zoo kleine vleugels dat zij niet kan vliegen, en schijnt van
vreemd ras te zijn. Dikwijls ziet men Javanen op grooten afstand
van hunne woning met troepen van een paar honderd eenden
weiden. Ook de zeldzamer voorkomende ganzen, banjak, zijn
van elders afkomstig, en de steeds zeer dure kalkoenen dragen
nog in hun naam ajam Wländä (Hollandsche hoenders) het bewijs
dat zij door de Europeanen. zijn ingevoerd.
Wij zouden thans nog van de fabrieks- en handwerksnijverheid en
van den handel der Javanen, moeten spreken. De fabrieksnijver-
heid wordt echter met zeldzame en weinig beteekenende uitzon-
deringen slechts uitgeoefend in dienst en onder leiding der Europeanen
en kan hier dus buiten aanmerking blijven.-Aan de
ontwikkeling der handwerksnijverheid staat deels de mededinging
der bekwamere en tot sterker inspanning geschikte Chineezen in den
weg, deels ook de omstandigheid dat jeder Javaan voor een groot
deel in zijne eigene eenvoudige behoeften voorziet. Met dat al worden
een aantal Eandwerken door de Javanen met goed gevolg
beoefend, en heeft meestal elk district of regentschap zijne eigen-
aardige industrie. Yele dier industrien hebben wij reeds in den
loop van dit werk leeren kennen, en vele zullen nog van tijd tot
tijd, vooral in het derde deel, bij de beschrijving van bijzondere
plaatsen, vermeld worden In het algemeen is in dit opzicht eenige
vooruitgang te bespeuren. In 1872 waren, met uitzondering van
de residenten Batavia, Soerakarta en Jogjakarta, 65,338 Javanen
en 4492 vreemde Oosterlingen als ambachts- en handwerkslieden
in de bedrijfsbelasting aangeslagen.
Yan hoeveel belang de handel op Java ook zijn möge, onder
de middelen van bestaan der inlandsche bevolking kan de groot-
handel nauwelijks genoemd worden 5 want deze is schier alleen
') Blz. 236. 2) Boven blz. 233.