SanBkrietwoorden te doorspekken. En zoo is reeds in dat tijdvak
de kiem gelegd tot het ontstaan der beide taalsoorten, het
Krama, d. i. het hoo g , of eigenlijk bet b e l e e f d Javaanscb,
en het N g o k o , de 1 a g e taal, zonder plichtplegingen, die eigenlijk
hären naam ontleent aan het gebruik van het gemeenzame
of platte voornaamwoord ko we of k o , dat met het Pransche
tu of ons jij kan vergeleken worden ’)'• Echter hebben deze
beide taalsoorten eerst na de invoering van den Islam op Java
geheel haar tegenwoordigen vorm erlangd.
Men zal, naar het mij voorkomt, het Kawi als het hoog-
Javaansch der latere Hindoe-periode moeten beschouwen; want
met hoevele Sanskrietsche woorden het ook möge prijken |2|§en
daarin laat het alle andere talen van Insulinde ver achter zieh
toch kan men het niet als een eigenlijk product van taal-
vermenging aanmerken, daar het- grammatisch karakter geheel
Javaansch is en de uitheemsehe woorden in die oud-Javaansche
schrijftaal noch zoo talrijk noch vooral zoo vastgenesteld zijn als
de Normandisch-Fransche in het Engelsch en de Arabische in
het Nieuw-Perzisch 2). Het Kawi heeft zieh langzamerhand ge-
vormduit de poging van Sanskriet-sprekende Hindoes, om eene
taal te spreken en te schrijven die voor den Javaan niet geheel
onverstaanbaar was, ofschoon zij daarbij, om het onderscheid
tusschen hen zelven, als hooggeborenen, en den verachten
kleinen man scherp te betonen, aan tal van vreemde woorden
en uitgezochte, fijnere vormen vasthielden. Daarnevens bleefhet
geringe volk zijne eigene taal spreken, ofschoon toch ook deze
wel enkele woorden uit de taal der vreemde overheerschers in
zieh opnam. Bij de vreemdelingen heeft het Kawi langzamerhand
de plaats van het in onbruik rakend Sanskriet ingenomen, ge-
hjk het Engelsch voor de Kormandische edelen de taal van het
Normandisch-Fransch innam. Maar terwijl de zieh allengs uit
zijne vemedering tot gehjke rechten met zijne meesters ophef-
fende Sakser zieh ook van dezelfde taal als zij begon te bedienen ,
1) Men zou dus N p o k o in ’t Fransch zeer letterlijk vertalen met t u t o y e r .
2) Kern, Kawi-studien, 13.
bleef-op Java nevens het Kawi ook de volkstaal in gebruik, en
ontwikkelde zieh uit beide het latere Krämä en Ngoko, opdat
beider gelijktijdig gebruik een blijvend bewijs en steeds zieh
herhalende uitdrukking zou zijn, van den onmetelijken afstand
die de hooggeboren meesters van hunne nederige en verachte
dienaren scheidt.
Bij deze pjoging tot historische v.erklaring van. het ontstaan der
taalsoorten moeten nog twee opmerkingen gevoegd worden.
Yooreerst was in de latere Hindoe-periode Mädjäpahit, in het
tegenwoordige regentschap Mädjäkertä, de zetel van het Javaan-
sche rijk, en lag dus vermoedeljjk een ander dialect aan het
Kawi ten grondslag dan aan het tegenwoordige Krämä, waar-
voor het Soerakartasche Javaansch den toon aangeeft. ') Ten
andere kan wellicht de hoog-Javaansche spreektaal reeds voor
den val van Mädjäpahit groote toenadering tot het tegenwoordige
Krämä vertoond hebben, ofschoon het Kawi nog als schrijftaal,
vooral als taal der poezie, in gebruik bleef. 2) Bali toch, waar-
heen de -Hindoe-beschaving van Jav a , na den val van Mädjäpahit,
allengs de wijk nam, voor zoover zij niet voor den Islam wilde
bukken, .heeft• niet alleen de Kawi-gedichten bewaard, maar
heeft zoo goed als Java zijn hooge en läge taal, waarvan het
gebruik daar nog met de in stand gehouden verdeeling des
volks in drie edele kästen en eene geringe of Sjoedra-kaste
samenhangt. Men beweert evenwel dat het hoog-Balineesch uit
Javaansch Krämä en Ngoko gemengd is, en dat het laag-Bali-
neesch meer met het Soendaneesch dan met een der Javaansche
taalsoorten overeenkomt. Indien deze meening zieh bij nadere
beoefening van het Balineesch mocht bevestigen, zou men tot
het besluit komen, dat het laag- Javaansch van de Hindoe-periode
weinig van h et toenmalige Soendaneesch verschilde , en, behoudens
J) Kern, Yerslag aang. afdr. enz. 2.
2) De heer v. d. Tunk drnkt dan ook de meening uit (Bijdr. t . Ind. T. L. en
Vk. 3e Volgr. VI. 25), dat uit de Javaansche woorden in *t Balineesch overgenomen
blijkt, dat *t-Kawi tijdens den overgang der Javanen naar Bali reeds voor geruimen
tijd een doode taal was. Een doode taal is een taal die niet meer gesproken wordt,
al wordt ze ook nog geschreven.