recht; want de Islam beschouwt den onbebouwden grond als een res
nullius, die bet volledige eigendom wordt van den eersten ontgin-
n e r, terwijl de concessie tot ontginning door den vorst slechts als een
maatregel van orde wordt aangemerbt; en op denbebouwden grond
kent de Islam aan den Souverein geene andere rechten toe, dan dat
van, als hoofd van den Staat, de inkomsten te heffendie den Staat
toekomen van de gronden wier bevolking zieh bij traktaat onder-
worpen heeft; voorts te zorgen dat de opgezetenen van hunne
zijde hunne verpliehtingen vervullen, of hen anders uit hunne
landen te zetten; eindelijk over die inkomsten in het belang van
den Staat te besebikken, ook door de heffing van eenig deel bij
wijze van bezoldiging of belooning aan ambtenaren of krijgsoversten
te vergunnen, of door de inkomsten van een stuk grond voor eenig
Gode welgevallig doel af te zonderen. De redenen waarom de
Javaan in zijn Souverein den waren eigenaar van zijn grond
erkent, en bet niet in hem opkomt dien bet recht tot willekeu-
nge besebikking daarover te betwisten, schijnt mij dus bepaaldelijk
te zoeken in zijne vroegere gesebiedenis, toen hij als Soedra bet
hoofd diep in het stof moest buigen voor zijne Hindoescbe over-
beersebers en tegenover ben geheel recbteloos was.
Het is evenwel geenszins mijn bedoeling, die leer dat de Souverein
de wäre eigenaar van den grond is , uit Hindoesche rechtsbe-
grippen af te leiden. Dit zou altbans met de wetten van Manoe
geheel in strijd zijn ). Maar ik acht dit begrip geheel op Javaanschen
bodem gewassen, en bet verdient opmerking dat men bet zelfs
bij de Badoei s nog aantreft, het treurig oversebot der oude
heidensche bevolking dat de residentie Bantam nog in huren
seboot bergt ä). Hoch de handelingen der latere Mohammedaan-
sebe vorsten, noch die der Compagnie, waren gesebikt om bij
den inlander bet denkbeeid te doen postvatten, dathijop den vollen
eigendom der gronden door hem ontgonben enbebouwd, zoo-
wel naar Hindoesche als naar Mohammedaansche rechtsbegrippen,
moebt aanspraak maken, en bet was dus zeer natuurlijk dat
ook Baffles, als resultaat van zijn onderzoek omtrent den grond-
•) De Jonge, Opkomst van het Ned. gezag in O. I. I I . 38 w .
*3 Resume, 6 6 .
eigendom op Java, de overtuiging uitdrukte, dat die eigendom
aan den Souverein, in casu bet Britscb Gouvernement, toe-
kwam, en dat hij aan de landrente, die bij in plaats van de
oude padjeg stelde, het karakter toekende eener huur, die de
opgezetene aan den eigenaar voor het gebruik van den grond
betaalt *). Ook het bersteld Nederlandsch gezag vond bij die leer
zijne rekening, en maakte ze tot een der grondslagen van bet stelsel
van cultures, en zoo moest wel de overtuiging van haar goed
recht bij den gedweeen Javaan hoe langer boe dieper wortel
schieten.. Doch afgezien van die rechten van den Söuverein, waar-
van het natuurlijk geheel aan bet Gouvernement staat afstand te
doen, zoodra bet de onbillijkheid daarvan inziet of dien afstand
in bet belang zijner Javaansche onderdanen acht, kan ik tusseben
den grondeigendom naar onze begrippen, en de rechten van den
Javaan op den grond door hem ontgonnen en bebouwd, al zeer
weinig verschil zien. Waar de grond door den inlander indivi-
dueel wordt bezeten, zijn de rechten van bet Gouvernement het eeni-
ge dat op zijn recht tot onbeperkte besebikking inbreuk maakt. Hij
kan dien grond terkoopen en verhuren aan wien hij wil, bij kan
met anderen contracten omtrent de bewerking aangaan, hij kan
hem voor schuld verbinden, bij kan hem aan den handel
onttrekken en in de doode hand brengen, bij kan er over be-
schikken bij sebenking of bij testament,- en bij laat hem na aan
zijne erven 'volgens de sjarfah. Zijn melik is in niets van
onzen eigendom versehillend; niets ontbreekt er aan dan dat de
eigendom ook door het Gouvernement erkend en gewaarborgd
worde. Hoe daartoe tbans door de zoogenaamde agrarische wet de
weg is gebaand, beboef ik hier niet uiteen te zetten. De uit-
voering dier wet , voor zoover bare bepalingen ten bäte van den
inlander moeten komen, wacht nog altijd op afdoende regeling; want
het kon. besluit van 16 April 1872'(Ind. Stbl. n°. 117) is, ook na zijne
uitvaardiging, door de Begeering op nieuw in overweging genomen.
*) Vandaar dat in Bantam de landrente zelve door de inlanders zeer dikwijls sew a ,
d. i. huur, wordt eenoemd. Resume'. 230.