7000 voet als overal geldig beschouwd worden. Men moet echter hier-
bij het onderscheid tusschen betrekkelijke en absolute vochtigheid
niet uit het oog verliezen. De lucht is spoediger van waterdamp
Yerzadigd, naarmate de temperatuur lager i s , en zoo is de betrekkelijke
Yochtigheid der lucht in de hooge bergstreken soms
grooter dan in de laagte, terwijl zij toch in absoluten zin droger is.
Het klimaat van Java is in het algemeen voor Europeanen
niet gezond te noemen; doch de hoogere streken zijn voor hen
veel günstiger dan de läge vlakten nabij de kust. Het is vooral
de groote hitte, vereenigd met de groote hoeveelheid waterdamp,
die een verzwakkenden invloed oefent, en als de oorzaak van
koortsen, diarrheeen en leverziekten moet beschouwd worden. In
de bergen daarentegen wordt niet alleen de lucht koeler naarmate
men hooger stijgt, maar is zij , in weerwil der uitzonde-
ringen die in de hier vaak heerschende nevels en in de Yochtigheid
der oorspronkelijke wouden gegrond zijn, ook in het algemeen
droger naarmate de temperatuur afneemt, zoodat in den
regel de Europeaan zieh op Java gezonder en krachtiger voelt,
naarmate het hem vergund is längeren tijd in de hoogere bergstreken
door te brengen.
T W E E D E H O O F D S T U K .
Gedaante, Beloop der Kust.
De gedaante van het eiland Java werd in het begin van het
vorige hoofdstuk in groote trekken beschreven. Om haar nader
te leeren kennen, zullen wij in gedachten eene vaart längs de
kusten van het geheele eiland volbrengen, het beloop dier kusten
nagaan en onze aandacht vestigen op de vooruitspringende land-
hoeken en de grootere en kleinere inhammen der zee. "Wij beginnen
onzen denkbeeidigen tocht bij de invaart der Behouden Passage
die, zooals ons ook reeds boven gebleken is, het Prinsen-eiland
van Java’s zuidwestelijken uithoek scheidt. Die uithoek bestäat
uit een klein schiereiland, dat met een geheel vlakke, uit horizontale
lagen van zeer jongen zeezandsteen gevormde landengte van
nauw drie minuten breedte aan het vasteland van Bantam verbonden
is, en, in noordwestwaartsche richting ziehallengs verbreedende,
uitloopt in twee vleugels, een zuidwestelijken en noordoostelijken,
die door de Meeuwenbaai van elkander gescheiden zijn. Op den
zuidwestelijken vleugel vernjst een stompe kegelvormige trachiet-
berg, die zijn naam Goenoeng Pajoeng of Zonneschermberg zonder
twijfel te danken heeft aan de vele bergribben die straalvormig
van zijn schedel naar beneden loopen. Aan de zeezijde daalt hij
van eene hoogte van vijf- ä zevenhonderd voet bjjna loodrecht
af, terwijl zieh tegenover hem eenige rotseilanden, die zieh als
afgereten stukken van het kustgebergte voordoen, tot ongeveer
dezelfde hoogte als met bosch gekroonde torens uit de baren verhelfen.
De Meeuwenbaai is eigenlijk slechts de Bantamsche, tamelijk
diep tusschen de beide vleugels van het schiereiland vooruit-
dringende zijde van de Behouden Passage. Zij wordt aan den eenen
kant begrensd door Tandjong Koelon, Java’s eerste punt voor
de zeevaarders die den weg door de genoemde straat nemen, en
aan den anderen kant door den westelijken hoek van den gemelden
noordoostelijken vleugel des schiereilands. Gedekt door het Prinsen
eiland vormt de Meeuwenbaai, in weerwil van haar rif, eene
veilige ankerplaats, met eene diepte van negen of tien vademen.
In haar zuidwestelijk deel ligt het boschrijke, ongezonde Meeuwen-
eiland, waarop eenmaal de ijzeren wil van den maarschalk Daendels,
die de Meeuwenbaai tot een oorlogshaven wilde verhelfen,
versterkingen deed verrijzen die aan honderden inlanders het leven
kostten. Thans is het onbewoond. Tegenover het eiland ligt de
kampong. Djoengkoelan, de eenige bewoonde plaats aan de gansche
woeste doch vruchtbare kust der baai. Groote hoeveelheden gom-elas-
tiek worden door de bevolking dier kampong in de naburige bos-
schen ingezameld, en in de baai ontlasten zieh een aantal kleine
riviertjes, in welker beddingen bruinkolen worden aangetroffen,