het gebergte hebben gegroefd. Deze laatste zouden weljicht het
gewichtigst middel zijn om den bouw der rotsen na te Sporen,
indien niethet onderzoek dezer vaak schier ontoegankelijke
kloven met onoverkomelijke moeilijkheden en gedurende een groot
deel des jaars het steeds dreigend gevaar van bandjirs gepaard
ging. Doch deze plaatselijke ontblootingen zijn onbeduidend in
vergelijking yan de onafzienbare terreinen bedekt met een dik
en gelijkmatig bekleedsel van aarde, dat de waarneming yan den
inwendigen rotsbouw onmogelijk maakt. Die aardlaag, die schier
de geheele oppervlakte des lands en zelfs schier alle niet volstrekt
loodrechte hellingen bedekt, is gevormd uit verweerde rotsen
die in kleiaarde en leem zijn overgegaan, of uit de vulkanische
asch, die door de kraters der vulkanen gedurende een lange reeks
yan eeuwen is uitgebracht. De dikte yan deze laag bedraagt op
enkele plaatsen niet meer dan twee, maar op andere van 25 tot
30 .voeten, en zjj i s , naarmate men haar nader aan de oppervlakte
waarneemt, te meer met vergane plantendeelen vermengd en in
donkerbruine teelaarde overgegaan.
Wanneer men de neptunische lagen in de verschillende gedeel-
ten van Java onderzoekt, ontwaart men eene zoo groote verschei-
denheid in de gesteenten waaruit zij zijn samengesteld, dat men
oppervlakkig geneigd zou zijn aan geheel verschillende formatie-
groepen te denken, en alleen van deze meening wordt terng-
gebracht door de waarneming, dat de ingesloten fossiele overblijf-
selen overal tot dezelfde soorten behooren. Liehet algemeen kan
men zeggen dat deze neptunische formatie hoofdzakelijk uit klei-,
mergel- en zandsteensoorten bestaat, die nu eens kalk bevatten
en licht uit een vallen, dan weder kwartsachtig zijn en een belang-
rijken graad van vastheid bezitten. Men kan echter in een door
vulkanische werking zoozeer omgewoeld terrein niet anders verwachten,
dan dat tusschen de beddingen dezer steensoorten zieh
ook fijn- en grofkorrelige conglomeraten, uit puinbrokken van
vulkanisch gesteente samengebakken, zullen voordoen. Al deze
steensoorten komen, somtijds met laagswijze afwisseling, in dezelfde
localiteit voor, maar dikwijls ook heeft zieh eene enkele soort
tot eene zoodanige dikte ontwikkeld, dat zij alleen het petrographisch
karakter der streek bepaalt. Als jongste lid der gansche
formatie ziet men op vele plaatsen boven op de andere beddingen
nog uitgestrekte banken rüsten, die uit een dichten kalksteen
bestaan. De dikte der gezamenljjke neptunische lagen is zeer
aanzienlijk. Bepaalde waarnemingen töonen, dat die op verschillende
plaatsen minstens van 700 tot 1650 voeten bedraagt, en
gevolgtrekkingen uit de waargenomen feiten afgeleid, hebben
Junghuhn tot het beluit gebracht, dat de werkelijke dikte ge-
middeld omstreeks 3000 voet moet bedragen en op sommige plaatsen
veel groöter is.
De overblijfselen van dieren en planten uit vroegere geologische
tijdperken, die in de neptunische lagen van Java worden aange-
troffen, zijn even verscheiden als menigvuldig. De versteende,
grootendeels verbrijzelde en vaak tot conglomeraten sämengerolde
overblijfselen van weekdieren moeten alleen reeds tot meer dan
500 soorten gebracht worden, waarbij de klassen der schaal- en
stekelhuidige dieren, der ringwormen en polypen, nog meer dan
honderd andere soorten van fossiele dieren voegen. Met het oog
op den ouderdom van Java’s neptunische formatie is het niet
onbelangrijk daarbij op te merken, dat önder de fossiele schelp-
dieren en koralen vele soorten worden aangetroifen die thans ook
nog op het land of in het water levend worden gevonden. Sommige
kalkbanken zijn bijna uitsluitend uit millioenen van samengebakken
foraminiferen gevormd. Overblijfselen van gewervelde
dieren zijn tot dusverre uitermate schaarsch. Junghuhn spreekt in
zijn groot werk slechts van tanden van eene haaisoort, Carcharias
megalodon; maar later is de aandacht der natuurkundigen meer
dan eens op de overblijfselen van voorwereldlijke visschen en
zoogdieren gevestigd. De voornaamste vindplaatsen zijn Pa-
ti Ajam aan den zuidelijken voet van het Moeriä-gebergte in
Djapara, de hellingen van den Goenong Pandan op de grens
van ( Rembang, Madioen en Kediri, de dessa Sanggiran bij
Kalijasä in Soerakarta en het district Sentälä in Jogjakarta,
op welke laatste plaats de bekende Raden Saleh opgravingen
heeft gelast, terwijl de gevonden beenderen, genomraerd en in
kisten gepakt, aan de Natuurkundige Yereeniging te Batavia